۴ فروردین در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۳ فروردین برابر با ۲۲ مارس را ورق  می‌زنیم.

***

کشف درازگودال ماریانا

۲۳ مارس ۱۸۷۵ میلادی برابر با ۴ فروردین ۱۲۵۴ خورشیدی، کشتی اکتشافی انگلیسی اچ‌ام‌اس چلنچر موفق شد اولین ژرفایابی درازگودال ماریانا، ژرف‌ترین درازگودال اقیانوس‌های جهان و ژرف‌ترین نقطه در پوسته زمین، را در اقیانوس آرام انجام دهد. اچ‌ام‌اس چلنجر در این‌سال، طی اولین سفر اقیانوس‌شناسی جهانی‌اش بخشی از عمیق‌ترین مناطق شناخته‌شده اقیانوس‌های زمین را کشف کرد. این کشتی در ایستگاه نمونه‌برداری شماره ۲۲۵، موفق شد عمق ۸هزارو۱۸۴ متری را ثبت کند که به‌عنوان عمیق‌ترین ژرفایابی به سمت شرق زمین به شمار می‌رفت. به اندازه‌گیری ژرفای یک پهنه آبی ژرفایابی گفته می‌شود. اندازه‌گیری‌های بعدی این درازگودال که در نیمه قرن بیستم انجام شد عمق ماریانا را حدود ۱۱ کیلومتر محاسبه کرد.

اولین ترکیب زنون

۲۳ مارس ۱۹۶۲ میلادی برابر با ۴ فروردین ۱۳۴۱ خورشیدی، نیل بارتلت، شیمی‌دان انگلیسی موفق شد اولین ترکیب از هر نوع گاز بی‌اثر را بسازد. تا آن‌زمان اعتقاد بر این بود که گازهای بی‌اثر تمایل به ترکیب با هیچ عنصر دیگری را ندارند اما بارتلت توانست از واکنش هگزافلووریدپلاتین و زنون به تشکیل XePtF6 برسد که یک ماده جامد زرد نارنجی پایدار در دمای اتاق است. پاییز قبل از این موفقیت، او ترکیب قابل توجهی از اکسیژن را با هگزافلوورید پلاتین تهیه کرده بود که در آن ترکیب هگزافلوورید پلاتین، PtF6 چنان اکسیدکننده شدیدی بود که اکسیژن یک کاتیون مثبت تشکیل داد. بارتلت دریافت که انرژی لازم برای حذف یک الکترون از اکسیژن معادل ۱۲.۲ الکتروولت است که این مقدار انرژی بسیار نزدیک به انرژی زنون است که برابر با ۱۲.۱۳ الکتروولت است. این یافته نشان داد که یک ترکیب زنون می‌تواند به روشی مشابه ساخته شود. موفقیت او به نیم قرن باوری پایان داد که معتقد بود زنون یک گاز بی‌اثر است و به‌همین‌علت از آن زمان به‌عنوان گاز نجیب شناخته می‌شود.

ژن هانتیگتون 

۲۳ مارس ۱۹۹۳ میلادی برابر با ۴ فروردین ۱۳۷۲ خورشیدی، گروه تحقیقاتی مشترک بیماری هانتینگتون از ۶ آزمایشگاه در آمریکا، انگلستان و ولز پس‌از ۱۰ سال تلاش سرانجام موفق شد ژن عامل بیماری هانتینگتون را شناسایی کند. بیماری هانتیگتون باعث علائم ناتوان‌کننده پیشرونده حرکات، زوال عقل، تغییرات شخصیتی، از دست دادن حافظه و تحریک‌پذیری می‌شود. دانشمندان این مطالعه نشان دادند که جهشی ژنتیکی که در کروموزوم ۴ به‌وجود می‌آید، واحدهای ژنتیکی سه‌گانه‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد که با حروف اولیه شیمیایی سی‌ای‌جی نشان داده می‌شوند. در افراد سالم بین ۱۱ تا ۳۴ سی‌ای‌جی می‌تواند وجود داشته باشد اما در بیماران متاثر از هانتیگتون بین ۳۵ تا ۱۰۰ سی‌ای‌جی دیده می‌شود.

میر منهدم شد

۲۳ مارس ۲۰۰۱ میلادی برابر با ۴ فروردین ۱۳۸۰ خورشیدی، ایستگاه فضایی روسی میر، با سوختن در جو زمین به‌عنوان راهی که برای پایان‌دادن به زندگی‌اش انتخاب شده بود، به ۱۵ سال چرخش مداری پایان داد. ایستگاه فضایی میر که در سال ۱۹۸۶ راه‌اندازی شد، بسیار بیشتر از طول عمر پنج‌ساله برنامه‌ریزی‌شده اولیه‌اش حیات داشت اما سرانجام دولت روسیه در اکتبر ۲۰۰۰ و پس‌از توافق برای مشارکت در ساختن ایستگاه فضایی بین‌المللی تصمیم گرفت تامین هزینه برای حفظ آن را متوقف کند. به‌این‌ترتیب، در عملیاتی که تاکنون به‌عنوان بزرگ‌ترین ورود دوباره فضاپیماها به زمین شناخته می‌شود ایستگاه میر از مدار خارج شد و تا جو زمین پایین آمد و پس‌از برخورد به جو منهدم شد. زباله‌هایی که هنگام ورود مجدد نسوختند، در منطقه هدف برنامه‌ریزی‌شده بین نیوزیلند و شیلی بدون خطر در اقیانوس آرام سقوط کردند. برای ایمنی، خطوط هوایی پروازهای اقیانوس آرام را پیش‌از این رویداد تغییر داده بودند و از قبل به کشتی‌ها هشدار داده شده بود.