دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۳؛
یک پژوهشگر ایرانی در گفت‌وگو با آنا خبر داد؛
ساخت فناوری هوشمند سلول‌زدایی بافت برای کاهش احتمال رد پیوند
یک پژوهشگر مهندسی بافت از ساخت دستگاهی فناورانه خبر داد که علاوه بر سلول‌زدایی بافت پیوندی می‌توان آن را سلول‌دار کرد. این ویژگی کمک می‌کند که ضمن کاهش احتمال رد پیوند، بیمار از عوارض داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در امان بماند.
گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، حسین دزفولی؛ شاید بیراه نباشد که بگوییم آدمی از بدو خلقت به دنبال راهی برای نامیرایی بوده و شواهد آن را در قصه‌های عهد باستان می‌توان پیدا کرد. قصه پرومتئوس در اشعار یونایی نمونه‌ای از آن‌ها است، به‌گونه‌ای که هرروز عقابی می‌آمد و جگر او را می‌خورد و شب جگر از نوساخته می‌شد. کشف چشم مصنوعی در شهر سوخته و یا پای چوبی لانگ جان سیلور در فیلم جزیره گنج نیز از نشانه‌های علاقه انسان به ساخت اعضای بدن و یا برگرداندن عملکرد عضو آسیب‌دیده است.
با گذر از قصه‌هایی که به‌نوعی ایده مهندسی بافت در آن‌ها دیده می‌شود، این واژه اواخر دهه هشتاد میلادی وارد ادبیات علمی دنیا شد و اوج آن را در دهه 90 میلادی شاهد بودیم. جالب آن است که بدانیم محققان ایرانی از این قافله عقب نمانده‌اند و تلاش آنان موجب شده تا کشورمان اکنون در سطح منطقه پیشرو و در سطح جهان نیز جایگاه خوبی در این حوزه داشته باشد و ادعا کنیم که در مرز تولید محصول قرار داریم.
سید محمدامین حرمشاهی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این راستا در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا اظهار کرد: در مهندسی بافت به دنبال جایگزین بافتی که از بین رفته یا آسیب‌دیده هستیم و برای این کار منابع مختلف وجود دارد که بعضی از آن‌ها در طبیعت و برخی دیگر در بدن انسان هستند.
وی با بیان اینکه به‌عنوان‌مثال در پیوند ریه منابعی که در دسترس است، ریه افرادی است که فوت کرده‌اند یا احیاناً ریه حیوانی است که امکان پیوند دارد، افزود: اما نکته اینجاست که برای جلوگیری از رد پیوند باید داربستی از ریه داشته باشیم که اولاً بدون سلول شده باشد و از سوی دیگر سلول‌های بافت فرد گیرنده به آن اضافه‌شده باشد، در اختیار داشته باشیم.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: دستگاهی که ما ساخته‌ایم کمک می‌کند تا حذف سلول از داربست بافت پیوندی با استفاده از یک سری از محلول‌ها و مواد آزمایشگاهی انجام شود و همچنین می‌توانیم یک داربست بدون سلول را به آن بدهیم تا سلول‌های جدید به آن اضافه شوند.
پژوهشگر مهندسی بافت تأکید کرد: هر دو این فرآیندها بسیار سخت هستند، چون سلول‌ها با اتصالات ملکولی محکم به بافت چسبیده‌اند و اگر از روش‌های تهاجمی استفاده کنیم، سلول‌ها متلاشی‌شده و مواد درون‌سلولی به بیرون ریخته می‌شوند و نتیجه آن التهاب و رد پیوند خواهد بود.
حرمشاهی گفت: اکنون بافتی که سلول زدایی و سلول دار شده باشد، در پیوندها استفاده نمی‌شود و پزشک به‌ناچار باید از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده کند که متأسفانه بر عملکرد و سلامتی بیمار اثر منفی می‌گذارد.
شرط تکرارپذیری برای رسیدن به محصولات مشابه
وی با بیان اینکه این دستگاه به محقق کمک می‌کند که زمینه برای ساخت محصولات باکیفیت و کم عوارض فراهم شود، افزود: چالشی که در آماده‌سازی بافت پیوندی با آن روبه‌رو هستیم، آن است که محصولاتی که در دفعات مختلف سلول زدایی ساخته می‌شوند، شبیه هم نیستند چون مبتنی بر کاربر است؛ اما با استفاده از این دستگاه این چالش حل‌شده و تنظیمات دستگاه قابل ذخیره شدن بوده و تکرار فرآیند بر اساس همان تنظیم قبلی انجام می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به کوتاه شدن فرآیند ساخت محصول با این دستگاه، گفت: دستگاه‌های مشابهی که در بازار وجود دارد، هر دو کار سلول زدایی و افزودن سلول را باهم انجام نمی‌دهد. همچنین امکان کنترل از راه دور مانند خاموش کردن دستگاه در پایان فرآیند و یا تغییر شدت‌جریان محلول از ویژگی‌های مهم این فناوری و متمایزکننده آن از سایر دستگاه‌ها است.
وی افزود: از ایده تا ساخت این دستگاه حدود یک سال طول کشیده و نزدیک به 200 میلیون تومان هزینه شده که حدود 100 میلیون تومان آن در قالب تعریف یک طرح فناورانه از سوی دانشگاه علوم پزشکی ایران تأمین شد.
حرمشاهی اظهار کرد: این دستگاه با این نیت ساخته‌شده که پژوهشگران کشورمان در هر مرکز علمی که در حوزه مهندسی بافت کار می‌کنند، بتوانند از آن استفاده کنند و حتی با عملکردی که از دستگاه دیده‌ایم، فکر می‌کنیم بتوانیم آن را صادر کنیم. البته فعلاً در ابتدای راه هستیم.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از پروژه‌های که مبتنی بر سلول زدایی هستند به دلیل اینکه زمان‌بر و پرهزینه بوده و تکرارپذیر هم نیستد، کنار گذاشته می‌شوند؛ بنابراین برای پژوهشگران جذاب خواهد بود اگر بداند دستگاهی هست که این مسائل را حل می‌کند.
این متخصص مهندسی بافت یادآور شد: ایران در حوزه مهندسی بافت جزء خوب‌ها است. هم درزمینهٔ علوم پایه و هم انجام طرح‌های فناورانه و تولید محصول، ایران حرف برای گفتن دارد. به‌عنوان‌مثال درزمینهٔ زخم پوش‌ها و استخوان پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم، در حوزه اعصاب مرکزی، کلیه، کبد نیز همپای دنیا در حال تحقیق و توسعه هستیم.
وی افزود: البته قیمت بالای ارز کیفیت کارهای ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و برای تهیه برخی مواد اولیه دچار مشکل هستیم و ناچاریم خودمان آن‌ها تولید کنیم؛ که البته این محدودیت، مزیتی هم دارد که ممکن است در طولانی‌مدت ما جزء تولیدکنندگان آن مواد باشیم.
انتهای پیام/
برای نخستینبار بومیسازی شد؛
طراحی و ساخت برجهای تقطیر توسط یک شرکت دانشبنیان
در گفت‌وگو با آنا بررسی شد؛
