وام با هزار و یک اما و اگر برای دانش‌بنیان‌ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ مشکلات اقتصادی حاکم در کشور، چالش مربوط به چند سال اخیر نیست. در هر برهه زمانی با توجه به شرایط سیاسی داخلی و خارجی و احوالات اقتصاد کلان کشور، این مشکلات فقط تشدید و یا کمی آرام‌تر می‌شوند. در همین اقتصاد نامطمئن و همواره ملتهب، کارآفرینان و صاحبان سرمایه تلاش کردند تا یا کسب‌وکار جدید ایجاد کنند یا فعالیت اقتصادی خود را توسعه بخشند.

یکی از بخش‌هایی که طی سال‌های اخیر، تلاش کرد تا ضمن گسترش و تقویت پایه‌های خود به طور جدی وارد حوزه اقتصاد شود، دانش‌بنیان‌ها بودند. این شرکت‌های فناورانه همواره در بخش‌های مختلفی همچون صنعت، تجارت، کشاورزی، درمان و دارو و ‌...، حضور خود را پررنگ‌تر کرده توانایی‌های تجاری و در عین حال علمی خود را به معرض نمایش گذاشتند.

اگر نگاهی به کشور‌های توسعه‌یافته و یا حتی در حال توسعه بیندازیم، خواهیم دید بخش فناورانه این کشورها، در دهه‌های اخیر بسیار فعال بوده و یکی از چرخ‌های قطار توسعه آنها را تشکیل داده است.

در ایران نیز تلاش شده تا سهم فعالیت‌های این حوزه در عرصه‌های گوناگون بیشتر شده و مجال برای گسترش رویکرد‌های دانش‌بنیان، توسعه یابد. مرتبط بودن چندین شعار سال درباره افزایش توجه به دانش‌بنیان‌ها، نشان می‌دهد که مقام معظم رهبری نیز به این امر توجه ویژه‌ای دارند. با این حال، وجود چالش‌های جدی بر سر فعالیت دانش‌بنیان‌ها غیر قابل انکار بوده و فعالان این حوزه، از دشواری‌های مسیر پیشرفت و توسعه فعالیت‌های خود، همواره گلایه دارند.

وام با هزار و یک، اما و اگر

یوسف قاسمی، رئیس مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران-ترکیه و فعال حوزه نو‌آوری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا، یکی از چالش‌های جدی حوزه دانش‌بنیان را نبود نگاه صحیح به بدنه فعالیت‌های این حوزه دانست و در این‌باره توضیح داد: طی سال‌های اخیر، تلاش‌های مستمر فعالان و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان، باعث شد تا کشور بتواند دستاورد‌های جدی مربوط به این حوزه داشته باشد. این مدت فعالان این بخش تلاش کردند تا به عرصه‌های تولیدی و تجاری نیز ورود کرده و بتوانند نقشی مهم در راستای پیشرفت اقدامات ابن بخش‌ها داشته باشند؛ اما نباید فراموش کرد برای توسعه فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان به همکاری بخش‌های مختلفی نیاز است.

وی ادامه داد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی طی سال‌های اخیر، اقدامات مثبتی را برای بخش دانش‌بنیان کشور رقم زدند. خوشبختانه رویکرد‌ها در این نهاد‌ها در این مدت بهبود یافت و منجر به شکل‌گیری نتایج مثبتی برای بخش فناورانه کشور شد؛ اما متاسفانه این اتفاق در تمامی بخش‌های دولتی کشور حاکم نیست. به عنوان مثال دانش‌بنیان‌ها برای دریافت وام و تسهیلات بانکی از بانک‌ها و موسسات مالی، سالهاست مشکل دارند و با وضع هر بخشنامه، شرایط تسهیل نمی‌شود. درخواست ضمانت‌های ثقیل و سند‌های سنگین و گاه ملکی برای آنکه به یک بنگاه فناورانه وام محدودی تعلق گیرد، راه تأمین مالی دانش‌بنیان‌ها را با دست‌انداز‌های جدی مواجه کرده است.

ناهماهنگی نهاد‌های دولتی

قاسمی در ادامه صحبت‌های خود، چالش‌ها را فقط به دریافت وام از بانک‌ها ندانست و در این‌باره توضیح داد: برای آنکه یک شرکت فناورانه بتواند در تولید و تجارت وارد شود، باید دستگاه‌های ناظر، رگولاتور‌ها و همچنین نهاد‌های اجرایی در این راستا همکاری‌های لازم را داشته باشند که متاسفانه چنین نیست. رویکرد نهاد‌هایی مانند گمرک، وزارت صمت، بانک‌ها، سازمان امور مالیاتی که به طور مستقیم فعالیت‌های تجاری و تولیدی را مدیریت می‌کنند، نامناسب و در برخی موارد مخرب است. چالش‌های به تولید انبوه رسیدن شیوه تولید فناورانه از یک سو، چالش‌های ورود به بازار داخلی یا حتی بازارسازی خارجی از سویی دیگر و وجود رد پای قوانین و یا رویکرد‌های قهرآمیز برخی نهاد‌ها در این میان، نشان می‌دهد که فعالان عرصه دانش‌بنیان تا چه میزان با گره و گاهی بن‌بست رو‌به‌رو هستند.

رئیس مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران-ترکیه اظهار کرد: چالش‌های به تولید انبوه رسیدن شیوه تولید فناورانه از یک سو، چالش‌های ورود به بازار داخلی یا حتی بازارسازی خارجی از سویی دیگر و وجود ردپای قوانین و یا رویکرد‌های قهرآمیز برخی نهاد‌ها در این میان، نشان می‌دهد که فعالان عرصه دانش‌بنیان تا چه میزان با گره و گاهی بن‌بست رو‌به‌رو هستند.

بروکراسی‌های دست‌‌وپاگیر

رئیس مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران-ترکیه گفت:‌ برای شکل‌گیری و توسعه هر کسب‌وکاری چه در حوزه صنعت چه در تولید و تجارت، وجود منابع مالی و پشتوانه اعتباری، از مسائل مهم و حیاتیست. بنگاهی که نتواند با این چالش به نحو صحیح رو‌به‌رو شود، بی‌تعارف محکوم به شکست خواهد بود. بخش دانش‌بنیان ایران نیز به دلیل کم‌لطفی‌های بانکی و سایر نهادها، روز‌های خوش مالی را نمی‌گذراند و تا دیر نشده باید فکری به حال بروکراسی‌های دست‌وپاگیر نظام بانکی کرد.