آیا معنای نظریۀ کوانتوم این است که جهان ماهیتی قضاوقدری دارد؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از نیچر، ادی کمینگ چن (Eddy Keming Chen) استاد دانشگاه کالیفرنیا در جستار اخیر خود به سراغ معنای نظریۀ کوانتوم رفته تا تصورات ما را به چالش بکشد. او در این جستار مفهوم جبرگرایی و تأثیر نظریه کوانتوم بر آن را به بحث می‌کشد.

او با کنکاش در دیدگاه تاریخی دربارۀ جبرگرایی به این فرضیه در فیزیک کلاسیک می‌پردازد که وضعیت جهان در هر زمان می‌تواند به طور کامل با قوانین و شرایط اولیه آن تعیین شود. این دیدگاه جبرگرا برای تبیین‌های علمی پیامدهایی دارد و جایگاه ارادۀ آزاد انسان را به مسئله‌ای تبدیل می‌کند.

اما ظهور مکانیک کوانتومی در سدۀ بیستم با معرفی مفهوم نتایج احتمالی، ماهیت قطعی فیزیک کلاسیک را به چالش کشید.

به همین دلیل چن در جستار خود به جنبه‌های فنی و نظری جبرگرایی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه نظریۀ کوانتومی می‌تواند نسبت به فیزیک کلاسیک، دیدگاه قطعی‌تری از جهان ارائه دهد.

در این جستار نقش بالقوۀ گرانش کوانتومی در حل تکینگی‌ها و بازیابی جبرگرایی به بحث کشیده می شود، به ویژه نقش گرانش در فرضیه‌هایی چون انفجار بزرگ و سیاهچاله‌ها.

افزون بر این، چن مفهوم تاریخ‌های ناهمدوس (decoherent histories) را در نظریه کوانتومی معرفی می‌کند. بر اساس مفهوم تاریخ‌های ناهمدوس تکامل جبری حالت‌های کوانتومی بدون پرش‌های تصادفی رخ می‌دهد و از این جهت شبیه به تفسیر «جهان‌های بسیار» است. در توسعۀ این رویکرد جیمز هارتل (James Hartle) و موری گل‌مان (Murray Gell-Mann) همکاری داشته‌اند و یافته‌های این دو در کیهان‌شناسی کوانتومی تاثیر به‌سزایی داشته است.

چن در این جستار مسئلۀ جبرگرایی را به شیوه‌ای موشکافانه کاوش می‌کند و با تاکید بر تعامل میان فیزیک کلاسیک و فیزیک کوانتوم، بهبود فهم ما از ماهیت بنیادین جهان اطرافمان را پیش چشم می‌آورد. این جستار برخی از مهمترین پیشرفت‌ها در عرصۀ نظریه‌پردازی را معرفی می‌کند و شرح می‌دهد تاثیر فیزیک کوانتوم بر بحث دربارۀ جبرگرایی چه بوده است.