گسترش مراکز «هم‌آفرینی» تا پایان سال/ ظرفیت خالی صنایع با دانش‌بنیان‌ها پر می‌شود

خبرگزاری علم و فناوری آنا-گروه علم و فناوری، میترا سعیدی‌کیا؛ در راستای اهمیت زیرساخت‌های اکوسیستم فناوری و نوآوری همچون مراکز نوآوری، کارخانه‌های نوآوری، خانه‌های خلاق، شتاب‌دهنده‌ها و ... درصدد برآمدیم با سیدجواد صدری‌مهر دستیار معاون علمی رئیس جمهور در ساماندهی و توسعه زیرساخت‌های فناوری و نوآوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری گفت‌وگویی داشته باشیم که در بخش نخست آن به وضعیت یکی از مهم‌ترین اعضای زیست بوم فناوری و نوآوری؛ شتاب‌دهنده‌ها پرداختیم.

در ادامه این گفت‌وگو (بخش دوم و پایانی) به ایجاد مراکز هم‌آفرینی، وضعیت حضور نخبگان و استعدادهای برتر در تیم های استارت‌آپی و تاثیر آن در مهاجرت و ...اشاره شده است که در زیر می‌خوانیم.

آیا جلوگیری از مهاجرت استارت‌آپ‌ها جزء اهداف حمایت از شتاب‌دهنده‌هاست؟

صدری‌مهر: قطعاً. اینطور است که برای مهاجرت ایده خیلی ناپخته‌ای را می‌خرند و با آن اقامت می‌گیرند. در نمایشگاه اکسپو یکسری افراد هستند که کارشان همین است که این افراد را ببرند.

یک استراتژی در غرب وجود دارد، چون منابع مالی زیادی دارند مثلا می‌گویند ۵۰۰ هکتار زمین را آب ببند بالاخره وسط آن دو تخم لوبیای سحرآمیز پیدا می‌شود و بالا می‌رود؛ امروز با توجه به نیاز‌های جدی صنعت مان  و منابعی که داریم آبیاری را روی موردی انجام می‌دهیم که می‌دانیم نیاز به آن وجود دارد. نیاز‌ها را احصا و پای استارت‌آپی آبیاری جاری می‌کنیم که جواب این نیاز است. پای شتاب‌دهنده‌ای آبیاری می‌کنیم که موضوع نیاز کشور است مثلا بحث اقلیم موضوع مهم امروز کشورمان است؛ بنابراین شتاب‌دهنده‌های حوزه اقلیم را حمایت می‌کنیم. استراتژی این است.

*گاهی ایده‌ای مناسب اجرایی شدن در کشور نیست. توضیح می‌دهید؟

صدری‌مهر: بسیاری از استارت‌آپ‌های ایرانی بازارشان خارج از کشور است یا بازار کشور ما برای آن استارت‌آپ بازار کوچکی است و باید به  رقمی برسد که سرمایه گذاری توجیه‌پذیر باشد. مثل بازار هر کشور دیگری اگر در افق بین المللی فعالیت نکند نمی‌تواند رقابت کند برای همین یک جا‌هایی بد نمی‌بینیم که استارت‌آپی در بازار‌های جهانی کار کند. در عین حال ما هم داخل کشور از خدماتش بهره‌مند می‌شویم. در بازار‌های جهانی پخته و بزرگ و برند شود و ایرانی‌ها هم مضاعف از خدماتش بهره‌مند شویم. بسیاری از مواقع باید رشد را در وصل شدن به بازار‌های جهانی ببینیم  که نکته جدی است و هر رفتنی بد نیست.

*منظور این است اگر منابع ما محدود هم نبود برخی از استارت‌آپ‌ها ظرفیت رشد در کشور را نداشتند؟

صدری‌مهر: بله همین‌طور است، بحث بازار از منابع مالی مهمتر است. بازار جهانی است که معنی جدی دارد. سایز اقتصادمان معلوم است و جای ما در اقتصاد دنیا هم مشخص است. باید بدانیم سهم واقعی ما از این اقتصاد چقدر است و باید کمک کنیم افرادمان در اقتصاد دنیا وارد شوند همان کاری که سایر کشور‌ها مانند هند و چین و پاکستان کرده اند.

آنها با ورود به اقتصاد جهانی سایز اقتصاد خودشان را بزرگتر کرده اند ما هم حتما از این ابزار باید استفاده مفید کنیم.  

*آیا معیاری برای سنجش حضور نخبگان، متخصصان و کارآفرینان ایرانی در شتاب‌دهنده‌ها وجود دارد؟

صدری‌مهر: آمار خوبی برای ارائه وجود ندارد؛ چراکه تعریف نخبگی مسئله‌دار است. بنیاد ملی نخبگان یکسری ملاک برای نخبگی دارد. وقتی در استان جلسه داریم و نمایندگان نخبگان صحبت می‌کنند می‌گویند چرا دولت به وظایفش عمل نمی‌کند و نخبگان را در دستگاه‌های اجرایی استخدام نمی‌کند، واقعاً برایم سؤال است نخبه‌ای که مطالبه‌اش استخدام در دستگاه دولتی است آیا واقعاً نخبه است؟ از طرف دیگر افرادی که ملاک نخبگی بنیاد ملی را ندارند روی شتاب‌دهنده‌ها خلاقیت دارند و کار‌های شگفت‌انگیز انجام می‌دهند که اصلاً ملاک نخبگی بنیاد را هم ندارند.

*آیا در دوره‌ای هستیم که بین نخبه و کسی که ایده‌ای دارد فرقی وجود ندارد و راهی برای ورود یک محصول نو برای رفع نیاز یا خدمت باشد برجسته‌تر است؟

صدری‌مهر: برخی از افراد ما هنرشان در ایجاد فناوری است و اینها گوشه‌های آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی به فناوری‌هایی دسترسی می‌یابند که غالباً لبه دانش دنیا و جلوتر از دانش دنیاست.

عده‌ای دیگر نیز می‌دانند چطور این فناوری‌ها را باهم ترکیب و تبدیل به یک محصول و وارد بازار کنند؛ ترکیب اینها باهم و وارد بازار کردن کار جدی است و ملاک نخبگی است از این مرحله رد می‌شویم.

هر فناوری بعد از ایجاد با فناوری‌های دیگر ترکیب و سپس به نوآوری تبدیل می‌شود که یک محصول است.

مسیر طولانی‌تر این است که نمونه اولیه را چطور تولید کرد، تولید کار سختی است. پس از تولید، مسئله بعدی تجاری‌سازی است.

مشکل جدی که همیشه داشتیم صنعتی سازی و تولید کردن است. اینطور به افراد فناور یاد داده‌ایم که غلط بوده اگر فناوری را توانست ایجاد کند خودش هم می‌تواند تولید کند، اینطور نیست. فناور کارش تولید فناوری است و نوآور کارش ایجاد نمونه‌های اولیه است، اما تولید کار مجزایی است، سختی و پیچیدگی خود را دارد. امروز روی این مدل به‌عنوان مراکز هم‌آفرینی کار می‌کنیم.

*برای این صنعتی سازی برنامه‌ای دارید؟

صدری‌مهر: ما برای اینکه بتوانیم صنعتی سازی را تسهیل کنیم مراکز هم‌آفرینی یا مراکز توسعه و تولید قراردادی را ایجاد کردیم. به این معنی که صنایعی که ظرفیت خط تولید دارند اگر در اختیار تولید یک محصول  دانش‌بنیان بگذارند ما آن را مرکز هم‌آفرینی شناسایی و آن را دانش‌بنیان می‌کنیم. به عنوان مثال ۵۰ درصد ظرفیت یک خط تولید نوشیدنی در صنایع غذایی خالی است و از طرفی شرکت دانش بنیانی وجود دارد که محصول نوشیدنی برای سلامت و پیشگیری از بیماری تولید کرده است.

این کارخانه ظرفیت خالی خط تولیدش را در اختیار این مجموعه قرار می‌دهد و به نوعی مشارکت می‌کند. این مشارکت یا اجاره خط یا ایجاد شرکت جدید یا سهامداری یا رویالتی است و این محصول را در خط خودش تولید می‌کند. به این مراکز هم‌آفرینی می‌گوییم که زیرساخت جدیدمان است ودر دسته بندی دانش‌بنیان‌ها قرار می‌گیرد. این زیرساخت می‌تواند کمک کند محصولات دانش‌بنیان از سطح صنعتی سازی که مرحله مهمی است رد شوند.

*از چه زمانی این زیرساخت ایجاد شده است؟

صدری‌مهر: از تابستان امسال ابلاغ شده است.

*تاکنون چه میزان وفاق بین تولیدکننده و شرکت را فراهم کرده است؟

صدری‌مهر: تعداد زیر ۱۰ مورد بوده است ولی از هفته گذشته کارگزاران در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری برای مراکز هم‌آفرینی در کشور فعال شده که پیش بینی می‌کنیم تا دو ماه آینده به رقم خوبی برسیم؛ چراکه درخواست‌هایی که ارسال می‌شود زیاد است.

*تا پایان سال به چه عددی می‌رسید؟

صدری‌مهر: فکر می‌کنم به عدد ۳۰ برسیم چراکه درخواست‌های زیادی از صنعت اینجا داریم.

*صنعت درخواست می‌دهد که مرکز هم‌آفرینی شود؟

صدری‌مهر: یک صنعت اعلام می‌کند که ظرفیت خط تولیدم را می‌توانم در اختیار بگذارم از آن طرف نیاز‌ها را می‌دانیم به هم‌رسانی می‌کنیم، اگر به توافق رسیدند در خصوص ظرفیت خالی خط تولید، اخذ استانداردها، تامین مواد اولیه، شبکه توزیع یا برندسازی مشارکت می‌کنند که یک کار هم‌آفرینی یا اصطلاحا تولید قراردادی است.

 به جای اینکه برای تولید هر محصول دانش‌بنیان از ابتدا زیرساخت تولید ایجاد کنیم از ظرفیت‌های صنعت هایمان که امروز بخش قابل توجهی خالی است، استفاده می‌کنیم. نه اینکه کارخانه تعطیل است، اتفاقات تعطیلی کارخانه در کشور زیاد نیست ولی ظرفیت خالی خط تولید بالاست مثلا کارخانه‌ای که می‌تواند سه شیفت کار کند یک شیفت کار می‌کند.

انتهای پیام/

میترا سعیدی کیا