سیاره‌ای غول‌پیکر با دنباله‌ای بلند

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از ارث‌اسکای، عموما سیارات را جزء اجرامی که مانند دنباله‌دارها دُم دارند دسته‌بندی نمی‌کنیم، اما گاهی اوقات چنین اجرامی یافت می‌شوند! در اوایل ماه جاری میلادی، محققان دانشگاه کالیفرنیا، خبر از سیاره‌ فراخورشیدی غول پیکری دادند که دارای دم گازی بسیاربلندتر از تخمین‌های قبلی است. فرخورشیدی موسوم بهWASP-69b یک مشتری داغ و غول پیکر است. دم آن حدود 560000 کیلومترطول دارد که هفت برابر پهنای سیاره است. این دنباله حاصل سوختن جو سیاره توسط ستاره میزبانش است. به گفته محققان، وجود چنین سیاراتی کمک می‌کند تا به درک بهتری از نحوه شکل‌گیری و تکامل سیارات دست یافت.

با WASP-69b آشنا شوید

WASP-69b سیاره‌ای غول پیکر و گازی است در اندازه سیاره مشتری است. این سیاره 160 سال نوری از زمین فاصله دارد.  بر خلاف مشتری، این سیاره بسیار داغ است. به همین دلیل اخترشناسان آن را مشتری داغ می‌نامند. این سیاره به قدری به ستاره خود نزدیک است ​​که اتمسفر آن داغ، غیر قابل تحمل و در حال نابودی است. برای مقایسه خوب است بدانید که عطارد هر 88 روز یکبار به دور خورشید می گردد. اما سیاره WASP-69b  در کمتر از چهار روز به گرد ستاره میزبانش می‌چرخد.

یک سیاره فراخورشیدی غول پیکر با دم

محققان کشف کردند که با فرار اتمسفر این سیاره به سوی فضا، بادهای ستاره مادری‌اش- بسیار شبیه بادهای خورشید خودمان - آن را به دمی شبیه دم دنباله‌دارها تبدیل می‌کند.

قبلاً دانشمندان طول دم این سیاره را 170 هزار کیلومتر تخمین زده بودند. اما یافته‌های جدید نشان داد اندازه دم این سیاره بیش از سه برابر بزرگتر از محاسبات قبلی است. در رصدهای قبلی، اخترشناسان از تلسکوپ 3.5 متری رصدخانه Calar Alto در اسپانیا و تلسکوپ 5 متری در رصدخانه پالومار در سن دیگو استفاده کرده بودند. در مطالعه اخیر، محققان از تلسکوپ 10 متری رصدخانه کک در هاوایی برای بررسی این سیاره استفاده کردند.

پژوهش‌های قبلی به درستی نشان داده بود که این سیاره در حال از دست دادن بخشی از اتمسفر خود است که به صورت یک دنباله ظریف نمایان می‌شود در پژوهش‌ها و رصدخای جدید این دم به طور قطعی شناسایی  و مشحص شد که حداقل هفت برابر بزرگتر از قطر سیاره است.

دمی از هیدروژن و هلیوم

دم این فراخورشیدی، بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. بادهای ستاره‌ای این گازها را فشرده کرده و به شکل دم در می آورند.

این دم‌های دنباله‌دار مانند واقعاً ارزشمند هستند، زیرا هنگامی که اتمسفر فرّار سیاره به باد ستاره‌ای برخورد می‌کند، تبدیل به دمی در پشت سیاره می‌شود. مشاهده چنین دم گسترده‌ای به ما امکان می‌دهد تعامل سیاره و ستاره‌اش را با جزئیات زیادی مطالعه کنیم.

اگرچه این سیاره در حال از دست دادن بخشی از جو خود است، محققان می‌گویند که تمام اتمسفر آن از دست نخواهد رفت.

WASP-69b  با جرمی حدود 90 برابر جرم زمین، دارای مخزن بزرگی از عناصری است که حتی از دست دادن این مقدار عظیم جرم، تأثیر چندانی بر آن نخواهد داشت.

انعطاف پذیری این سیاره در برابر چنین محیط مرگباری، یادآور ظرفیت ما برای مقاومت و غلبه بر چالش‌هایی که ممکن است در زندگی با آن روبرو شویم.

اهمیت مطالعه اتلاف اتمسفر سیارات

در دهه گذشته، ما آموختیم که اکثر ستارگان میزبان سیاره‌ای هستند که نزدیک‌تر از عطارد به دور خورشید می‌چرخد و نابودی جو آن‌ها نقش کلیدی در توضیح تنوع سیاراتی که امروزه می‌بینیم دارد. با این حال، تصور می‌شود اکثر سیارات فراخورشیدی شناخته شده، دوره از دست دادن اتمسفرشان مدت‌ها پیش به پایان رسیده است. سامانه WASP-69b همچون گنجینه‌ای ارزشمند است، زیرا فرصتی نادر برای مطالعه کاهش جرم جوی و درک نحوه شکل‌گیری هزاران سیاره مشابه دیگر است. همچنین این یافته‌ها به اخترشناسان کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی تأثیر بادهای ستاره‌ای بر سیارات در منظومه‌های سیاره‌ای به دست آوردند. 

یک سیاره فراخورشیدی دیگر با دم

اخترشناسان در سال 2015گزارش دادند که سیاره فراخورشیدی Gliese 436b  نیز دارای دمی شبیه دنباله‌دارهاست که از هیدروژن تشکیل شده. این سیاره 33 سال نوری از ما فاصله دارد و دم آن حدود 50 برابر پهنای ستاره میزبانش است.

و جالب است بدانید در منظومه شمسی خودمان، عطارد دم سدیمی نازک اما کشیده‌ای دارد که حدود 100 برابر قطر زمین است.

ترجمه توسط مریم فخیمی