هوش و استعداد برای بازیگر رادیو از صدای خوب مهم‌تر است/ با «سمفونی پلاک» به فجر می‌آیم

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نازنین مُهیمنی از بازیگران شناخته‌شده نمایش‌های رادیویی کشورمان است. او که فعالیت خود را در رادیو از اواسط دهه هفتاد آغازکرده، علاوه بر سال‌ها تجربه گویندگی، بازیگری و کارگردانی نمایش‌های رادیویی در این رسانه صمیمی، سابقه بازیگری در آثار سینمایی تلویزیون و صحنه تئاتر را نیز دارد.

حضور در فجر با «سمفونی پلاک» 

مُهیمنی در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا درباره جدیدترین فعالیت‌های خود عنوان کرد: «سمفونی پلاک» به نویسندگی و کارگردانی «پیمان قریب‌پناه» و تهیه‌کنندگی خانم انسیه سمیع‌پوردر بخش رادیوتئاتر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضو دارد. این اثر درباره شهدای جاویدالاثر جنگ تحمیلی است و داستان آن در فضای پشت جبهه می‌گذرد. در این اثر، نقش دو شخصیت را به عهده دارم.

وی افزود: خودم اهل جنوب هستم ونسبت به مردم این منطقه تعلق‌خاطر دارم. با فضای جنگ، رشادت رزمندگان و فداکاری و صبر خانواده‌های آنان و مردم جنگ‌زده بیگانه نیستم و همین موضوع هم یکی ازعوامل تأثیرگذار در پذیرفتن این نقش‌ها بود. «سمفونی پلاک» روز چهارشنبه ۲۷ دی ساعت ۱۹ در سالن سایه تئاتر شهر فجر اجرا خواهد شد.

این هنرمند درباره آغاز فعالیت خود دررادیو گفت: کارم را از اواسط دهه هفتاد و با بازیگری در نمایش‎های رادیویی در رادیو سراسری شروع کردم. با وجود لطفی که دوستان همواره داشتند و پیشنهادهایی که می‌شد، خیلی به سمت گویندگی صرف نرفتم. ترجیح دادم از همان ابتدا روی نمایش‌های رادیویی به عنوان بازیگر و بعدها به عنوان کارگردان متمرکز شوم و گویندگی را هم بازی کنم؛ درواقع اجرا کنم نه فقط گویندگی.

وی اظهار کرد: خاطرم هست که در اواخر دهه هفتاد در برنامه‌ای به نام «خیابان چندم» در رادیو تهران مجری و گزارشگر بودم. مرحوم افسانه قیصرخواه تهیه‌کننده این برنامه بودند که با محور مشکلات جوانان و به ویژه زوج‌ها جوان تولید و پخش می‌شد. گاهی برای تهیه گزارش با دستگاه‌های ضبط «ناگرا» که خیلی هم سنگین بود به سطح شهر می‌رفتیم و با جوانان صحبت می‌کردیم. متن‌ها را می‌نوشتم، بعد هم آیتم‌ها و گزارش‌ها را آماده می‌کردیم. خودم هم اجرای برنامه را به عهده داشتم.

مهیمنی افزود: از همان سال‌ها در واحد نمایش رادیو مشغول به کار بودم که بعدها نامش به مرکز هنرهای نمایشی تغییر کرد و در نهایت به رادیو نمایش  تبدیل شد. اکنون هم طبق روال سال‌های اخیر بازیگری و  کارگردانی نمایش‌های رادیویی را دنبال می‌کنم؛ البته در کنار بازی در رادیو در زمینه تولید کتاب های صوتی و اجرای محدود برخی برنامه‌ها نیز فعالیت دارم.

این بازیگر رادیو عنوان کرد: مثلاً اجرای یکی از برنامه‌های رادیو نمایش با عنوان «خورجین» به تهیه‌کنندگی خانم نسیم صباغان را به همراه همکار قدیمی امیرزنده‌دلان به عهده دارم. برنامه مفرحی است که بر اساس خاطرات و علائق متولدین دهه چهل تا شصت، در جهت نیل به اخلاقیات صحیح تولید می‌شود. محتوای آن هم نوعی خاطره‌بازی با سریال‌ها، فیلم‌ها و قطعات موسیقی، شخصیت‌ها و اتفاقاتی است که برای این نسل جذابیت داشته و همچنان به‌عنوان خاطراتی شیرین در ذهن آنها باقی مانده است.
 
هوش مهم‌تر از صدای جذاب

وی در واکنش به این برداشت مرسوم که برای فعالیت در رادیو، فقط داشتن صدای جذاب و گرم مهم است نیز گفت: دو حیطه را باید از هم تفکیک کنیم؛ بله، در گویندگی جذابیت صدا، گوشنوازی و بیان صحیح و به اصطلاح شیک بودن صدا خیلی مهم است چرا که شما می‌خواهید صرفاً یک خبر را به گوش مخاطب برسانید یا یک مطلب ادبی را بخوانید. در اجرا اما  در کنار بیان سالم، انتخاب لحن و ریتم مناسب آن برنامه و دایره واژگان گسترده و تسلط کافی گوینده بر ادبیات فارسی و اطلاع از شرایط روز هم باید در نظر گرفته شود.

این گوینده رادیو عنوان کرد: در نمایش‌های رادیویی، صرفاً داشتن صدای خوب شما را به بازیگر تبدیل نمی‌کند. ما به تعداد آدم‌ها و شخصیت‌هایی که اطراف خود می‌بینیم، به صداهای گوناگون نیاز داریم. ممکن است در یک نمایشنامه از هر قشری از جامعه با لحن‌ها صداها و گویش‌های متفاوت نماینده داشته باشیم. نمایشنامه‌های رادیوی شخصیت‌های مختلف و موقعیت‌های متنوع دارند. اگر قرار باشد که همه صداها شبیه هم باشند حتی اگر گوش‌نواز هم باشند مخاطب از این همه یکنواختی دلزده خواهد شد و مهم‌تر آنکه باور کردن زندگی جاری در نمایش برایش مقدور نخواهد بود.

وی افزود: در رادیو بازیگرانی را داریم که لزوماً صدای خاص و شفافی ندارند، اما از بهترین‌های این حوزه شناخته می‌شوند. نمایش‌های رادیویی یا برشی از زندگی خود ماست. یا بخشی از تاریخ را روایت می‌کنند و یا ماجراهایی تخیلی هستند که از ذهن نویسنده تراوش کرده و شخصیت‌های مختلف و متفاوتی دارد.

مهمینی گفت: در این فضا، گاهی بازیگر حتی باید صدای خودش را زشت و نامناسب (دفُرمه) کند تا به آن شخصیت منفی یا آسیب‌دیده نزدیک شود. یعنی بازیگر نمایش رادیویی باید حالات روحی، ویژگی‌های شخصیتی، فیزیک بدنی و حتی پیشینه زندگی آن شخصیت را با صدای خودش منتقل کند.

این بازیگر رادیو، سینما و تلویزیون اظهارکرد: اگر به صورت تقریبی بخواهم یک تقسیم‌بندی داشته باشم، از نگاه من شاید شصت درصد موفقیت یک هنرپیشه نمایش‌های رادیویی، به هوش او و چهل درصد به صدا و استعدادش بستگی دارد. بحث علاقه به ادبیات داستانی و به ویژه کارهای کلاسیک در قالب شعر و رمان هم که دیگر نیازی به توضیح ندارد و از واجبات ورود به این عرصه است.

چند گوش و چشم برای بازیگر رادیو

وی افزود: اینکه به داشتن هوش بالا اشاره کردم به این خاطر است که بازیگر نمایش‌های رادیویی باید تهیه‌کنندگی، صدابرداری و افکت را بشناسد؛ خلاقیت داشته باشد و بتواند به سرعت با تهیه‌کننده و عوامل، ارتباط صحیح برقرار کند تا کار به خوبی پیش برود. با توجه به این که گاهی باید درکارهای زنده هم حضور داشته باشد، بداهه‌گویی و آمادگی ذهنی برای ادامه گفت‌وگو نیز بسیارمهم است. در اینجا بازیگر و مجری ایی که با  مطالعه رمان و شعر، دایره لغاتش را گسترش داده، قطعا موفق خواهد بود.

مهیمنی عنوان کرد: علاوه بر این، باید با تهیه‌کنندگی رادیو آشنا باشد تا بداند چه زیرصدایی برای صحنه های نمایش و دیالوگ هایش استفاده می‌شود تا بتواند صدای خود را با افکت مورد نظر تطبیق دهد. بازیگررادیو باید تاحدی نکات مربوط به صدابرداری را نیز بداند تا بتواند فاصله خودش با میکروفون برای ادای دیالوگ‌ها تنظیم کند. در جایی باید فریاد بزند و نباید خیلی به میکروفون نزدیک باشد، چون اگر روند ضبط مدام متوقف شود، حس خود آن بازیگر و سایر بازیگران به هم می‌خورد و کار به کندی پیش می‌رود. اینجاست که باز هم عنصر هوش در بازیگری اهمیت فراوانی پیدا می ‌کند.

وی افزود: همیشه گفته‌ام که هنرپیشه رادیو باید چند گوش و چند چشم داشته باشد. یک چشم و یک گوش به اتاق فرمان، یک چشم به ابتدای و انتهای دیالوگش و یک چشم به افکتور و یک چشم و گوش هم به تهیه‌کننده و سایر بازیگران؛ بنابراین برخلاف تصور عمومی بازیگری در رادیو در مقایسه با کارهای تصویری اصلاً کار آسانی نیست.

تجربه‌های تصویری هنرمند رادیویی

این بازیگر و کارگردان نمایش‌های رادیویی درباره ورود به تئاتر حوزه تصویر هم عنوان کرد: فارغ‌التحصیل رشته تئاتر در گرایش ادبیات نمایشی هستم. سال‌های ابتدایی دهه هشتاد در چند کار دانشجویی حاضر شدم. در سال ۸۲ کاری را به کارگردانی آقای جواد پیشه‌گر در سالن شماره دو تئاتر شهر اجرا کردیم که دو شخصیت هم بیشتر نداشت و من و استاد عزیز مهین نثری در آن ایفای نقش کردیم. 

وی افزود: بعد از آن در نمایش «سپنج رنج و شکنج فرخنده» به کارگردانی آقای شهرام گیل‌آبادی بازی کردم که اولین کار تعاملی ایشان هم بود و در بلک باکس تئاتر شهر اجرا شد. در این مدت، نمایشنامه‌خوانی‌ های مختلفی را در قالب شنبه های نمایشی در بوستان گفتگو کارگردانی کردم و اجرای رادیو تئاترهای فراوانی هم داشته‌ام که شاید آخرین آنها کرگدن‌خوانی به کارگردانی کیوان کثیریان بود که تابستان امسال در خانه هنرمندان اجرا شد.

مُهیمنی گفت: در تلویزیون هم سابقه بازی در مجموعه‌هایی مثل «شب‌های تهران»، «داستان یک شهر» به کارگردانی اصغر فرهادی، سریال «تجربه» ساخته آقای کلاهی، «آشپزباشی» محمدرضا هنرمند و «ماه و پلنگ» آقای احمد امینی  را دارم. دو فیلم «پسرـ مادر» و «فصل ماهی سفید» به کارگردانی قربان نجفی هم تجربه‌هایی بوده که در سینما داشته‌ام. البته«پسرـ مادر» اکران نشد اما  فیم فصل ماهی سفید تابستان امسال روی پرده رفت.

وی افزود: آقای نجفی از همکاران قدیم من در رادیو هستند که تجربه حضور در تعداد زیادی نمایش رادیویی به عنوان بازیگر و کارگردان را داشتند. «فصل ماهی سفید» اولین تجربه کارگردانی سینمایی ایشان محسوب می‌شد و به جرات می‌توان گقت که یکی از فیلمهای شریف و زیبای چندسال اخیر به حساب می‌آید.