بی‌اعتمادی سیاست‌گذاران به فناوری‌های بومی و نوین داخلی

امین عباسی، پژوهشگر برتر جشنواره ابوریحان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره جایگاه و اهمیت تحقیق و پژوهش در حوزه علوم پزشکی در ایران اظهار کرد: مراکز آموزش عالی کشور در سال‌های اخیر به سمت دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم حرکت کرده‌اند و در این بازه زمانی، موضوع فناوری به‌خصوص فناوری‌های مرتبط با علوم پزشکی در بخش‌های پیشگیری و بهداشت پررنگ‌تر شد.  

وی افزود: دانشجویان توانسته‌اند در حوزه فناوری فعالیت‌های خوبی انجام دهند و محصولات کاربردی تولید کنند و با کشورهای دیگر در این زمینه همکاری‌های علمی داشته‌اند که نتیجه آن تولید و فروش محصولات فناورانه و شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است. 

دستور جدی وزیر بهداشت برای مسئله‌محور شدن پایان‌نامه‌ها

عباسی درباره کاربرد پایان‌نامه‌های دانشجویی در صنعت پزشکی گفت: بیشتر پایان‌نامه‌ها با محور کار تحقیقاتی نوشته می‌شدند؛ اما اکنون وزارت بهداشت در عرصه مسئله‌محوری پایان‌نامه پیشرو شده و تبعیت از آن را به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ کرده است و دانشگاه‌ها به موازات این امر حرکت و تا حدودی هم سعی می‌کنند تا بر اساس امکانات، بودجه و سرمایه‌گذاری پژوهش‌های خود را متناسب با حل نیازهای جامعه تدوین کنند. 

دانشجوی منتخب دکتری تخصصی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: بیشتر دانشگاه‌ها برای حرکت از نسل سوم به نسل چهارم موضوعات پژوهشی خود را متناسب با نیاز محوری انتخاب می‌کنند که اگر بتوانند در دوران تکلیف خود مشکلی را حل کنند ماحصل پژوهششان تبدیل به روش درمانی و محصول تولیدی می‌شود یا در حوزه بالینی خود را نشان می‌دهد.  

تحریم‌ها؛ مانع جدی بر سر راه پژوهشگران 

عباسی در پاسخ به این سوال که چه موانع و مشکلاتی در مقابل پژوهشگران علوم پزشکی وجود دارد، اظهار کرد: مقدار بسیار زیادی از مشکلات پژوهش‌های پزشکی در ایران از تحریم‌ها نشئت می‌گیرد؛ چرا که قیمت اقلام افزایش یافته است و پژوهشگران حوزه آزمایشگاهی و بالینی بیشتر با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند و تأمین این هزینه‌ها برای مجموعه‌های مرتبط، استادان و دانشجویانی که در عرصه پزشکی فعالیت دارند، سنگین‌تر شده است. 

پژوهشگر برتر با بیان اینکه مانع اصلی بر سر راه پژوهش پزشکی در ایران مربوط به مشکلات اقتصادی است، تاکید کرد: یکی دیگر از مشکلات نبود یا قدیمی بودن دستگاه‌های آزمایشگاهی در ایران است که محبور به استفاده از آنها هستیم. 

وی درباره اینکه چقدر از  فناوری‌های نوین و پژوهش در حوزه پزشکی استفاده می کنیم، گفت: در این زمینه با دو موضوع طراحی و تولید و سپس به‌کارگیری آنها مواجه هستیم. برای مثال، پژوهشگران برتر در دوران شیوع کرونا به طراحی کیت‌های تشخیص کرونا در ایران اقدام کردند که کار ارزشمندی به شمار می آمد؛ اما قیمت این کیت‌ها در مقایسه با کیت‌های خارجی یا مساوی بود یا گاهی بیشتر می‌شد و به علت بعد هزینه‌ها خیلی مورد توجه قرار نگرفتند و بها داده نشد؛ چراکه خیلی‌ها علاقه‌مند به ورود کیت‌های ارزان‌قیمت‌تر به ایران بودند. 

عباسی بیان کرد: از آنجایی که این کیت‌های تولیدی در مقیاس پایین تولید شده بودند قیمت بالاتری نسبت به نمونه خارجی داشتند؛ اما اگر حمایت می شدند، قطعاً بیشتر تولید می‌شدند و قیمت کمتری داشتند که احساس می کنم آنطور که باید و شاید در میان سیاستگذاران برای اجرایی‌سازی جا نیفتاده است تا بتوانند به فناوری نوین و بومی کشور اعتماد کنند. 

لزوم شناساندن تکنولوژی‌های فناوری محققان به آحاد جامعه 

دانشجوی منتخب دکتری تخصصی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به چگونگی اعتماد مسئولان کشور به دستاوردهای پژوهشی و فناوری داخلی گفت: بخشی از راه حل این است که صاحبان دانش فنی باید در درجه نخست اهمیت دانش و تکنولوژی و فناوری محصول را به مخاطبان و سپس مسئولان بشناسانند و راهکارهای سیاستگذاری ارائه دهند؛ البته اجرایی سازی این موارد نیازمند شبکه سازی و کار گروهی است. 

عباسی گفت: ممکن است در درجه اول دستاوردهای فناورانه محققان هزینه‌بر باشد؛ اما اگر با تیتراژ بالا تولید شوند حتما بار اقتصادی کمتری را به دوش خواهند کشید. 

این پژوهشگر برتر با اشاره به حمایت از استارت‌آپ‌های فناورانه در حوزه پزشکی اظهار کرد: در وزارت بهداشت اگر حمایت وجود داشته باشد شامل تمام مباحث و دستاوردهای پزشکی و شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد و در مقابل هم اگر حمایت‌ها کمرنگ باشد برای تمام موارد به صورت یکسان عمل می کنند‌‌.

عباسی با بیان اینکه امروزه شاهد پیشرفت خوبی در حوزه استارت‌آپ‌ها هستیم، تاکید کرد: استارت‌آپ‌ها به‌خوبی در حوزه‌های فناورانه و پزشکی نقش خود را ایفا می‌کنند و گاهی به شکل خصوصی و گمنام فعالیت خود را ایفا می‌کنند که بنده علاقه دارم استارت‌آپ‌ها در وزارت بهداشت کار کنند و به‌عنوان فناور خیلی دلم خوش نیست که بتوانم با آنها کار کرده و به آنها اعتماد کنم، در صورتی که تمرکز اصلی باید این باشد که اصل آنها به وزارت بهداشت برگردد با بازرسی خوبی از شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشیم که منتهی به این امر شود که اگر دانشجویان ایرانی به تولید محصولات فناوری اقدام کردند حتما در کشور خودمان عرضه شود نه اینکه در سایر کشورها به توزیع برسد. 

تعجب محققان سایر کشورها از دستاوردهای فناوری ایران با وجود تحریم‌ها 

دانشجوی منتخب دکتری تخصصی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه ایران در حوزه پزشکی چقدر سرآمد کشورهای دیگر است، تاکید کرد: در برخی از بخش‌های علوم پایه پزشکی و بالینی فعالیت‌های خوبی انجام داده ایم و به کسب مدال اقدام کرده‌ایم که این موضوع نشان از های‌تک بودن تکنولوژی سایر کشورها دارد و در مسابقات علمی محققان سایر کشورها تعجب کرده بودند که چگونه ایران با وجود تحریم‌های موجود توانسته است به چنين سطحی از  فناوری در حوزه‌های پزشکی دست یابد. 

عباسی درباره اینکه آیا همه پایان‌نامه‌ها و رساله‌های پزشکی در ایران کاربرد دارند، گفت: برخی از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های پزشکی جزء علوم بنیادین هستند که ابتدا بسترسازی و فرهنگ‌سازی لازم را فراهم می‌کنند تا بتوان کاربردی بودن پژوهش‌ها را مدنظر قرار دهد؛ البته اکنون بحث سر این موضوع است که به حد کافی در حوزه پزشکی مطالعات بنیادین انجام شده است و وقت آن رسیده که به مرحله کاربردی‌سازی برسند که در این زمینه بحث هزینه مدنظر قرار می‌گیرد و اگر حمایت‌های همه‌جانبه انجام شود حتما می‌توان فعالیت‌های بهتری انجام داد و امیدواریم که در آینده حمایت از پژوهشگران و فناوران جدی‌تر شود؛ چراکه محققان با تلاش بسیاری فعالیت‌های علمی و فناورانه انجام می‌دهند. 

سهولت در امور پزشکی با کمک هوش مصنوعی

وی با اشاره به کاربرد امیدوارکننده هوش مصنوعی در صنعت پزشکی اظهار کرد: هوش مصنوعی فناوری نوینی است که خیلی از موانع را تسهیل بخشیده است و کار را در حوزه‌های آنالیزی و تحلیلی را راحت‌تر کرده است؛ اما باید با هوش مصنوعی کنترل‌شده رفتار کرده و آن را جایگزین تمام کارها در بخش انسانی نکنیم و هوش مصنوعی را دستیار هوش طبیعی بدانیم.