کجای مسیر بانکداری دیجیتال ایستاده‌ایم؟

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ بسیاری از بانک‌های ایران هنوز به شکل سنتی اداره می‌شوند. تنوع خدمات بانکی در ایران در مقایسه با کشور‌های پیشرفته اندک است و در شعبه‌ها هنوز برای هر کار کوچکی باید فرم‌های متعدد را تکمیل کرد و قرارداد‌های نخوانده را امضا کرد تا اسناد بانک تکمیل و شرایط عقود رعایت شوند.

اگر بخواهید وام بگیرید حتما به راحتی به شما وام نخواهند داد، بلکه از شما تضامین متعدد، ضامنان رسمی و ده‌ها فرم و قرارداد تکمیل‌شده مطالبه خواهند کرد و باید مدت‌ها در نوبت بمانید. درحالی‌که در بانکداری دیجیتال با تجزیه و تحلیل کلان‌داده‌ها، توان مشتریان از قبل مشخص شده و همکاری‌های بین سازمانی و دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی گوناگون، اعتبارسنجی واقعی را ممکن و سخت‌گیری‌های بی‌مورد را غیرضروری می‌کند.

بانکداری دیجیتال به معنای بانکداری از طریق پلتفرم‌های(سکوهای) دیجیتال است. در این شرایط کاغذبازی کم می‌شود و سرعت و کیفیت خدمات بانکی افزایش می‌یابد.

دیجیتالی شدن، بسیاری از مشاغل غیردانشی را در بانک‌ها از بین می‌برد و باعث افزایش بهره‌وری می‌شود. بانکداری دیجیتال مشاغل جدیدی هم ایجاد می‌کند؛ ولی این مشاغل جدید دانش‌بر هستند و نیازمند سطوح بالایی از دانش و مهارتند؛ بنابراین کارکنان یک بانک دیجیتال‌شده باید خود را ارتقا دهند و دانش‌ها و مهارت‌های جدیدی بیاموزند. این یادگیری زمینه تغییر و پیشرفت سازمان را در حوزه‌های دیگر هم امکان‌پذیر خواهد کرد و می‌تواند نقش اهرم را برای سازمان ایفا کند.

به علاوه، در اقتصادی دیجیتال، مبادلات و تراکنش‌های مالی تسهیل می‌شود و زمینه توسعه تجارت فراهم می‌شود. همه این عوامل پیشران رشد اقتصادی کشور‌ها خواهد بود.

محمد سخایی، کارشناس امور بانکی و مالی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا درباره وضعیت بانکداری دیجیتال در کشور، اظهار کرد: وضعیت کشور در زمینه صنعت پرداخت و بانکداری دیجیتال وضعیت نامطلوبی نیست. بانک‌های کشور در حوزه اقتصادی پیشتاز بوده و شرایط مطلوب و رو به رشدی داشته‌اند.

این کارشناس اضافه کرد: بانک‌ها در مسیر دیجیتالی شدن در بخش نرم افزار و سخت افزار سرمایه‌گذاری‌های مناسبی انجام داده‌اند و از زیرساخت‌های دیتاسنتری تا ابزار‌های پرداخت مانند پوز‌ها یا ای تی ام‌ها، سرمایه‌گذاری‌های مناسبی توسط بانک‌ها صورت گرفته است.

وضعیت مناسب بانکداری ایران در بخش پرداخت‌های الکترونیک

وی افزود: نگاهی به گزار‌ش‌های جهانی نشان می‌دهد که شرایط ایران به ویژه در بخش پرداخت الکترونیک از جمله استفاده از کارت و دستگاه‌های کارتخوان و تعداد تراکنش‌ها وضعیت مطلوبی است و ایران جزء چند کشوری است که نسبت به تعداد جمعیت از تراکنش‌های بالای بانکی استفاده می‌شود.

کارشناس امور بانکی عنوان کرد: از سال ۱۳۷۸ چند مجموعه در کشور  به بومی‌سازی زیرساخت‌های بانکی اقدام کردند و از آن زمان به جهت استفاده از زیرساخت‌های خارجی و جدی‌شدن تحریم‌ها چند مجموعه بزرگ به بومی‌سازی زیرساخت‌های بانکی یا به اصطلاح کوربنکینگ کرده‌اند و اکنون با گذشت بیش از دو دهه به بلوغ خوبی رسیدند و به طور مثال با ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه که نیاز به عملیات بزرگی نیاز داشت توسط یک شرکت ایرانی در کمتر از یک سال انجام شد و افتخاری بزرگ برای کشور است که با توجه به میزان شعب و تعداد حساب‌ها این اقدام به نحو مطلوبی در کشور اجرایی شد.

سخایی عنوان کرد: کشور در زمینه بانکداری دیجیتال و صنعت پرداخت الکترونیک وضعیت مناسبی دارد، اما در بانکداری دیجیتال و صنعت پرداخت تنها اشکال اساسی این است که به شبکه بانکی جهانی متصل نیستم به طور مثال سوئیفت که اتصال به شبکه تراکنش جهانی است برقرار نیست و در شبکه پرداخت ویزا کارت، مستر کارت و کارت‌های رایج جهانی وجود ندارد که ضعف است و باید با تقلیل تحریم‌ها این مشکلات برطرف شود.

ضعف بانکداری در زمینه رمز ارز‌ها

کارشناس امور بانکی تصریح کرد: در حوزه رمزارز‌ها و پرداخت مبتنی بر ارز‌های رمزنگاری شده ضعف نسبی در صنعت پرداخت کشور وجود دارد و قانونگذار هنوز برنامه جدی برای آن پیش‌بینی نکرده است. این در حالی است که بیش از چند سال است که رمزارز‌ها جای خود را در اقتصاد جهانی باز کرده است. اکنون حجم عظیمی از اقتصاد جهانی بر روی رمزارز‌هایی مانند بیت‌کوین، تتر و سایر رمزارز‌ها است.

وی ادامه داد: در ایران هنوز قانونگذار رمزارز‌ها را نپذیرفته و نمی‌داند باید چگونه با آن برخورد کند و مجموعه‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند در واقع بدون قانون مدون در حال فعالیت هستند و قانونی بر ضد یا در موافقت یا رمزارز‌ها در کشور وجود ندارد. رگولاتور شامل بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی ممکن است قاعده جدیدی تدوین کنند و این مجموعه‌ها را دچار چالش کنند.

عدم بهره‌گیری از هوش مصنوعی در صنعت بانکداری

سخایی تصریح کرد: ضعف مهمی که در صنعت مالی شامل صنعت بانکداری و پرداخت، بیمه و سرمایه‌گذاری شامل بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد عدم بهره‌گیری از هوش مصنوعی است. باید سرمایه‌گذاری‌هایی طی سال‌های گذشته در این بخش‌ها صورت می‌گرفت که در جهت آن اقدامی انجام نشده و متأسفانه در این حوزه عقب‌ماندگی‌های جدی وجود دارد.

ضعف نیروی انسانی ماهر برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی در صنعت بانکداری دیجیتال

وی افزود: اشکال دیگر نیز این است که ضعف نیروی انسانی در این حوزه به صورت جدی قابل مشاهده است و به میزان زیادی نیروی انسانی مسلط در حوزه فناوری و‌ای تی از کشور خارج شده و برای پیاده‌سازی هوش مصنوعی دچار چالش خواهیم شد.

کارشناس امور بانکی عنوان کرد: هوش مصنوعی هنوز جای خود را پیدا نکرده در حالی که دنیا از این ابزار در حوزه‌های مالی، سرمایه‌گذاری و بیمه استفاده می‌کند.

وی درباره سرعت اینترنت به عنوان عاملی محدوده‌کننده در مسیر پیشرفت در بانکداری الکترونیکی، افزود: صنعت بانکداری از جمله صنایعی است که حجم بالایی از دیتا و داده در آن جابه‌جا نمی‌شود و دستور پرداخت و رویت حساب‌ها و تراکنش‌ها در آن انجام می‌شود و باید گفت که سرعت اینترنت نمی‌تواند چندان محدودکننده این فعالیت‌ها در این سطح باشد.

سخایی خاطرنشان کرد: به دلیل آنکه صنعت بانکداری تحت تحریم است ارتباط چندانی با بانکداری جهانی وجود ندارد که بتوانیم سرعت پایین اینترنت را برای ارتباطات بانکی جهانی مسئله‌ساز بدانیم. تفاوت تحریم ایران و ونزوئلا این است که مردم ونزوئلا تحریم نیستند و بسیاری از آن‌ها حساب‌های بانکی‌شان در بانک‌های آمریکایی است، اما در مورد ایران مردم هم تحت تحریم هستند و نمی‌توانند در عمده بانک خارجی حساب بانکی داشته باشند.

وی افزود: البته توسعه در هر حوزه‌ای مانند هوش مصنوعی، الکترونیک و ... نیازمند سرعت اینترنت هستیم. برخی از سایت توسط شرکت‌های خارجی بسته شده است و بخشی نیز در کشور محدود شده است به طور مثال پلتفرم یوتیوب که شبکه‌ای تولید محتوایی و مملو از آموزش‌های متعدد است در کشور ما فیلتر است. کندی اینترنت در توسعه مؤثر است، اما شبکه پرداخت داخلی چندان با مشکل مواجه نخواهد شد.

جامعه متخصصان تحت فشار‌های دوطرفه

کارشناس امور بانکی خاطرنشان کرد: جامعه متخصصان کشور تحت منگنه فشار‌های داخلی و خارجی هستند و یکی از دلایل خروج آن‌ها از کشور فشار‌های دوطرفه است.

وی درباره رتبه‌بندی جهانی بانکداری دیجیتال افزود: چند مجموعه وجود دارد که کار رتبه‌بندی بانک‌های داخلی را در زمینه بانکداری دیجیتال بررسی می‌کنند و بانک‌های خصوصی در این رتبه‌بندی‌ها وضعیت مناسبی داشته‌اند.

به گزارش آنا، صاحب‌نظران در حوزه بانکداری معتقدند مرز‌های بین بانکداری الکترونیک و بانکداری دیجیتال در صحبت‌های بسیاری از مسوولان، مدیران و مشاوران مشخص نیست. بسیاری از مفاهیم قدیمی مجددا در قالب «دیجیتال» بازتولید شده‌اند و آن را از معنا تهی کرده‌اند و آنچه از دیجیتال مهم‌تر است مسئله تغییر و تحول است.

بانکداری دیجیتال، دیجیتالی‌کردن هر سطحی از خدمات بانکداری از ابتدا تا انتهاست. این بدان معناست که بانک‌ها برای خودکارسازی عملیات پشتیبان مانند وظایف اداری و پردازش داده‌ها به هوش مصنوعی تکیه می‌کنند که به‌نوبه خود فشار واردشده بر کارمندان را برای انجام وظایف روزمره کاهش می‌دهد.