علت بی‌اعتمادی به علم چیست؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از فیزدات‌ارگ، در دوران همه‌گیری کرونا اعتماد مردم به علم دستخوش تغییراتی شد و بسیاری به علم بی‌اعتماد شدند. با این حال و بر خلاف باور مرسوم، انکار و بی‌اعتمادی به علم صرفاً به دلیل فقدان دانش و ترس از ناشناخته‌ها نیست.

یکی از دلایل این امر راهبرد ناکارآمد اطلاع‌رسانی به مردم بوده است، زیرا اطلاعات علمی منجر به تغییر نگرش نشدند و حتی در برخی موارد نتیجۀ معکوس نیز داشته‌اند. شکست اطلاع‌رسانی منجر به سوگیری منفی و بی‌اعتمادی به پیام و پیام‌آور می‌شود.

با این حال ویژگی‌های روانشناختی بی‌اعتمادی به ما نشان می‌دهد افرادی که علم را رد می کنند یا به آن بی اعتماد هستند، از آن آگاهی کافی ندارند، اما معتقدند که علم را درک می‌کنند. این یافته‌ای است که در مطالعۀ بررسی نگرش افراد نسبت به موضوعات مختلف علمی، از جمله واکسن‌ها و غذاهای اصلاح‌شدۀ ژنتیکی، تکرار شده است.

افرادی با اعتماد به نفس بالا که نسبت به علم ابراز بی‌علاقگی می‌کنند، معمولاً معتقدند که دیدگاه آنها عمومیت دارد و با ارائۀ برخی توضیح‌های بدیل که نمی‌توان آنها را ابطال کرد (و به همین دلیل ابطال‌ناپذیری علمی نیستند) برای پدیده‌ها، رضایت روانی کسب می‌کنند. چنین امری را می‌توان در تئوری‌های توطئه نیز مشاهده کرد.

یکی از راهبردهای بالقوه برای رفع بی‌اعتمادی به علم این است که بر اهمیت پیام‌رسان در ارتباطات علمی تاکید شود. به علاوه، می‌توان در بسیاری از موارد به اجماع جامعۀ علمی دربارۀ برخی مسائل علمی تاکید کرد.

همچنین، باید افراد را آماده کرد که در برابر اطلاعات نادرست مقاومت داشته باشند. بنابراین، باید به آنها دربارۀ مسائل اثبات‌شده و پذیرفته‌شدۀ علمی و مسائل تحت تحقیق و پژوهش آموزش داد.

در نهایت، ارتباطات علمی در شرایط کنونی محدودیت‌هایی دارد. با این حال باید برای دستیابی به کسانی که از دایرۀ اطلاع‌رسانی علمی دور افتاده‌اند تلاش کرد. درک ما از نگرش مردم به علم بسیار اهمیت دارد و باید راهبردهای ارتباطی خود را بر همین اساس تنظیم کنیم تا بتوانیم بی‌اعتمادی به اطلاعات علمی را رفع کنیم.