ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به شست‌وشوی مترو/ اینجا قطار شهری شسته می‌شود + عکس

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ممکن است طی روز یا هفته از مترو برای حمل و نقل استفاده کرده باشید و آن را به وسایل دیگر تردد ترجیح دهید؛ اما همواره این سوال را در ذهن داشته باشید که قطار شهری یا «مترو» به چه شکل شست‌وشو شده و یا ضد عفونی می‌شود.

در این راستا به یکی از پایانه‌های حمل و نقل رفتیم تا از نزدیک با تهیه یک گزارش به چگونگی ماجرا بپردازیم، اینکه یک قطار مترو چند بار شسته می‌شود، با چه موادی، چگونه و در فصول مختلف آیا این نظافت تغییری می‌کند یا یکسان است.

برای حصول این اطلاعات سراغ «نوید درویش» یکی از متولیان این پایانه رفتیم. آنچه در ادامه می‌آید حاصل گفت‌وگوی آنا با اوست.

ابتدا بفرمایید از چه سالی به سیستم مترو وارد شدید.

سال ۸۰ به عنوان راهبر قطار استخدام شدم و از آن زمان حدود ۲۲ سال است که راهبری می‌کنم و کارم را بسیار دوست دارم.  اکنون سرپرست عملیات پایانه و مانور هستم، از این رو حرکت هر وسیله نقلیه که خدمات رسانی یا تعمیرات یا کار اجرایی دارد با هماهنگی این جانب انجام می‌شود.

چند پایانه برای شست‌وشوی قطارها در تهران داریم و در چه مناطقی قرار دارند؟

قطارها در همه خطوط نظافت می‌شوند، ولی در دو پایانه تجهیزات شست‌وشوی مکانیزه وجود دارد. یکی پایانه صادقیه و دیگری پایانه فتح آباد؛ در این دو پایانه  قطارها به صورت مکانیزه و دستی شست‌وشو شده و پس از آن نظارت صورت می‌گیرد.

در طول مسیر چه خدماتی ارائه می شود؟ سطح خدمات به چه صورت است؟

پایانه صادقیه برای خط دو و پایانه فتح آباد برای خط یک علاوه بر اینکه در طول ۲۴ ساعت قطار‌هایی ترشویی (آب و مواد شوینده) می‌شوند، خدمات حین سرویس و قبل از اعزام را هم داریم؛ در خدمات حین سرویس در هر خطی بنا بر طراحی و صلاحدید مدیریت‌های ارشد افرادی مستقر می‌شوند، وقتی قطار به ایستگاه ابتدایی یا پایانی می‌رسد حداقل ۱۲ نفر مشغول به کار می‌شوند. در مدت زمانی که قطار خط خود را عوض می‌کند، هر نفر واگن مخصوص خود را نظافت می‌کند که شامل جاروکشی کف واگن، نظافت شیشه و دستگیره‌هاست. در زمان کرونا آیتم دیگری را با افراد بیشتر داشتیم چرا که ضدعفونی کردن هم پس از آنکه واگن از مسافر تخلیه می‌شد صورت می‌گرفت.

خدمات در چه مقطع و به چه صورت ارائه می‌شود؟

برای این امر و بر اساس بهره‌برداری که انجام می‌دهیم ایستگاه پایلوت داریم. در خط یک در شهرری برخی قطارها خط را عوض می‌کنند و به سمت بالا برمی‌گردند و برخی به سمت حرم مطهر اعزام می‌شوند. در ایستگاه حرم مطهر نیروی مستقر داریم، اما اکیپی هم در ایستگاه شهرری مستقر هستند و قطاری که قرار است خط خود را عوض کند و به سمت تجریش برود، این گروه وارد قطار می‌شوند و نظافت حین سرویس را انجام می‌دهد.

نظارت قبل از اعزام هم داریم که معمولا از ساعت ۲ صبح تا ۵ صبح انجام می‌شود و برای قطار‌هایی است که در پایانه یا جایی که به عنوان پارکینگ استفاده می‌کنیم، فرد نظافت شیشه‌ها، دستگیره‌ها و کف سالن را انجام می‌دهد.

زمان‌بندی این نظافت به چه صورت است؟

خط دو را به صورت پایلوت توضیح می‌دهم البته زمان سیر تمام خطوط با هم متفاوت است. در این راستا باید توضیح دهم که نظافت حین سرویس در خطوط هر قطاری در مسیر صورت می‌گیرد. زمان سیر خط دو، دو ساعت و ۱۰ دقیقه است، به طور مثال اگر قطاری را از صادقیه اعزام کردم این قطار می‌رود و به ایستگاه صادقیه برمی‌گردد و مسافرگیری می‌کند دو ساعت و ۱۰ دقیقه زمان می‌برد، ممکن است این زمان کم و زیاد هم شود. اما میانگین همین‌گونه است. نکته مورد تاکید اینکه قطار‌هایی که استفاده می‌شوند هر ۲ ساعت و ده دقیقه نظافت خشک (جاروکشی، دستمال کشی دستگیره‌ها، نظافت شیشه‌ها) روی آن‌ها انجام می‌شود.

حتی قطار‌هایی که برای ساعت ۵:۳۰ صبح وارد ایستگاه می‌شود هم نطافت صورت گرفته است؟

قطعا همین است، نظافت کف سالن، شیشه‌ها و دستگیره‌ها حداقل کاری است که به صورت نظافت خشک انجام می‌شود. به جرات می‌گویم هر ۵ ساعت ۵ رام قطار نظافت کلی می‌شود، ترشویی بدنه و ترشویی داخل سالن از آن جمله است. کف و شیشه‌ها با مواد شوینده بدون استثنا انجام می‌شود. در خط دو ۴۲ رام قطار سازمانی داریم  که بنده به عنوان یکی از متولیان به شهروندان اطمینان خاطر می‌دهم در زمان ۷ روزه قطار شسته می‌شود، علاوه بر آن هر شب نظافت خشک انجام می‌شود و هر روز هم بالای ۷، ۸ بار نظافت حین سرویس را داریم.

این نظافت‌ها زمان کرونا به چه صورت بود؟

در دوران کرونا هم به همین شکل بود، یک مرحله ضدعفونی را بیشتر داشتیم. زمان کرونا هر قطار را از پنج و نیم صبح تا ده و نیم شب حداقل 7 بار ضدعفونی می‌شد.

مجموع قطارها که در خطوط فعال هستند چه میزان است؟

فقط اطلاعات این خط عرض می‌کنم، ۴۲ رام قطار داریم، می‌دانم از این ۴۰ رام ۲۸ رام فعال هستند. ۱۲ قطار استفاده نمی‌شود یا در تعمیرگاه قرار دارد، یا به صورت استندبای آماده است که با قطاری جابه‌جا شود.

اگر اتفاقی رخ دهد و واگنی نیاز به نظافت آنی داشته باشد چطور؟

در هر ایستگاه مترو نفر خدماتی مستقر داریم، در صورت بروز موارد خاص  از طریق راهور قطار به مرکز فرمان اعلام می‌شود و مرکز فرمان هم به اولین ایستگاه اعلام می‌کند و یکی از وظایف رئیس ایستگاه است که نیروی خدماتی مستقر داشته باشد. موضوع اعلام می‌شود که کدام واگن و کجاست؟ پس از آن فرد خدماتی با وسایل مورد نیاز وارد قطار می‌شود. معمولا همانجا مساله برطرف می‌شود و یک توقف ۲۰ ثانیه‌ای انجام می‌شود. گاهی هم در ۲۰ ثانیه انجام نمی‌شود که اگر نفر اضافی لازم باشد در ایستگاه بعدی به نفر قبلی اضافه می‌شود، از این رو نظافت حین حرکت انجام می‌شود که جزء تعهدات ماست.

نظافت چه زمانی و با چه موادی انجام می‌شود؟

تمام موادی که برای شست‌وشو و نظافت استفاده می‌شود دو دسته هستند، یکسری مواد آلی که نباید باعث خورندگی و سایش بدنه قطار شود، این مواد برای نظافت بدنه قطار تهیه می شود، در مسیر تهیه مواد شست‌وشو شرکت‌های مختلف نمونه کارهایشان را عرضه می‌کنند و ما تست می‌گیریم چنانچه تاییدیه مطلب را دریافت کرد تهیه می‌شوند و اگر تاییدیه نگیرند از رده خارج می‌شوند.

اما مواد شست‌وشو تاییدیه بگیرند به پروسه گرفتن تاییدیه‌هایی که ما نیاز داریم وارد می‌شوند مثلا به مرور زمان باعث فرسایش نشود و اسیدی و باز بودن آن مواد مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ در نهایت به مرحله‌ای می‌رسیم که هم تاییدیه ما و هم تاییدیه سلامت را دارد. زمانی که محصول به نتیجه برسد شرکت پیمانکاری که با ما کار می‌کند را مکلف می‌کنیم از آن محصول خاص استفاده کند.

موادی که برای بدنه قطار استفاده می‌شود قطعا باید چرب بری بیشتری داشته باشد و مواد اسیدتری باشد و موادی که برای داخل استفاده می‌شود باید بالعکس باشد. برای همین برای هر دو امر نظافت داخل و خارج تاییدیه‌ها را می‌گیریم.

زمان شست‌وشو در فصول مختلف متفاوت است؟

بیشترین تمرکز ما در نظافت قبل از عید نوروز و ماه مهر است، الان اگر شش روز فاصله را برای شست‌وشو قرار دادیم، در این دو بازه زمانی فاصله به سه روز تغییر می‌کند، هر سه روز نظافت را انجام می‌دهیم. اول مهر تعداد مسافران زیاد می‌شود و قبل از سال جدید هم به رسم خانه تکانی نظافت ویژه داریم.

سیستم ما به این شکل است، هر قطاری که وارد می‌شود هم شماره قطار در سامانه و هم در داخل یک دفتر ثبت می‌شود.

حالا قطار وارد بخش شست‌وشو یا مترو واش شده است از این به بعد چه می‌شود؟

مثلا الان قطار ۱۴۱ ساعت ۴ بعدازظهر وارد  مترو واش شده است، به صورت مکانیزه روشویی و آب پاشی آن انجام می‌شود و به انتهای سوله می‌رود و متوقف و خاموش می‌شود. همکاران برق را قطع می‌کنند و تحویل پیمانکار می‌دهند. تیم ۷ نفره پیمانکار وارد قطار می‌شود و با تجهیزاتی که دارند آبی که روی قطار مانده را جمع می‌کنند و لکه‌های روی قطار را می‌گیرند. سپس با تی و تی‌شوی و دستمال و مواد نظافتی وارد واگن می‌شوند، ابتدا کف را تمیز می‌کنند، روی صندلی‌ها، شیشه‌ها و دستگیره‌ها را نظافت می‌کنند و در فصل گرما قسمت فیلتر ایرکاندیشن و تهویه هوا باز می‌شود، شسته، خشک و بسته می‌شود. این پروسه سه ساعت زمان می‌برد بعد از اینکه قطار نظافت شد، همکاران وارد واگن‌ها می‌شوند و بازبینی می‌کنند، ممکن است باکس کناری مشکل داشته باشد یا مثلا شیشه یک واگن برای شرکت خاصی باشد و کمی مات است و نیاز است نظافت بیشتری شود یا سختی آب روی آن بیشتر می‌ماند. همکارانم به این موارد مشرف هستند و موارد اینگونه را دقت میکنند تا همه جا تمیز باشد.

ناظری از سوی شما در این بخش حضور دارد؟

صددرصد. هم یک مسئول کارشناس و هم یک ناظر داریم. در ترشویی، حین سرویس و هم قبل از اعزام مسئول و ناظرهای ما 24 ساعته شمع این واحد را روشن نگه می‌دارند.

نظراتی که از نارضایتی‌ها منعکس می‌شود در چه باب است؟

چون به صورت انسانی انجام می‌شود گاهی اتفاق می‌افتد، مثلا قسمتی نظافت می‌شود تلفن نیرو زنگ می‌خورد و قطع می کند فراموش می کند قسمت کناری را انجام دهد. ناظر وقتی وارد می‌شود از ابتدا تا انتهای قطار را نظارت می‌کند و قطعا به این قسمتی که انجام نشده می‌رسند.

اتفاق خاصی در این موضوع تا کنون رخ داده است؟

قطعا نیست، روال کاری ما به این شکل است که قطار باید صددرصد تمیز شود و تا زمانی که تمیز نشود نباید به بیرون برود، شاید نیاز باشد دوباره و سه باره شسته شود که انجام می‌شود. قطاری که به این مجموعه آمده باید صددرصد تمیز شود. پیش آمده قطاری 4، 5 ماه در واحد تعمیرات بوده و کارهای تعمیراتی روی آن انجام شده است و حتی خودمان که می خواهیم آن را جابجا کنیم با خودمان سفره پلاستیکی می‌بریم چرا که به هر جایی تماس داشته باشیم سیاه می‌شویم. این قطار را به متروواش می‌آوریم تا تمیز نشود و نتوانیم بهره برداری صددرصدی کنیم از سوله بیرون نمی‌رود. شاید زمان سه ساعته عرف نظافت، 7 ساعت یا 24 ساعت شود، مهم این است بماند و حتی با تعداد نفرات بیشتر نظافت صورت گیرد.

گاهی ممکن است در طول مسیر و به دلیل بارندگی شیشه ها کثیف شده باشند اما در بدو ورود اینطور نبوده است.

بله این اطمینان خاطر را می‌دهیم.قطاری که ساعت پنج و نیم صبح وارد می‌‌شود، مسافت پارکینگ تا خط اصلی حدود دو کیلومتر است، در این دو کیلومتر نیروی ما از 2 صبح تا 5 صبح نظافت را انجام داده است، قطار وارد محوطه باز می‌شود گرد و خاک و بارش باران را داریم و حالا مسافرگیری انجام می‌شود و بدنه خیس است وارد تونل می‌شود، داخل تونل هوا بسته است و تجهیزات براده آهنی که روی ریل تولید می‌شود روی بدنه مرطوب واگن می‌نشیند و کدر می‌شود و می‌بینید چقدر کثیف است، در حالی که قطار از مجموعه ما بیرون آمده تمیز بوده است، آن شرایط جوی خاص باعث این شده است.

حتی گاهی پیش می آید  که مجبوریم قطار را در محوطه بیرون پارک کنیم، مثلا شب شسته شده و داخل تمیز است و برق می‌زند اما چون مجبور بودیم در محوطه بیرون پارک کنیم یک نم باران باعث شده فکر کنید شسته نشده است.

تجهیزات واش چند روز یک‌بار به روز رسانی می‌شود؟

تجهیزات ما قوی و به روزی است. کنترل و پنل کنترلی دارد و تجهیزاتی که می‌آید صددرصد در مدار است. این قسمت از سال 79 به بهره‌برداری رسیده، باید تعمیر و نگهداری قوی داشته باشد که بعد از 23 سال به صورت کامل و آماده از آن بهره‌برداری می‌کنیم. این موارد به صورت روزانه چک می‌شود؛ شیرهای فشارشکن، پمپ‌ها، مخازن (مخزن آب ورودی که این آب تمیز برای آبکشی استفاده می‌شود به مخزن دوم که برای آبکشی مواد شوینده استفاده می‌شود می‌رود) آب که با مواد شوینده مخلوط شد یک مخزن دیگر می‌رود و باقی ماجرا ...

یکسری بازدیدها به صورت روزانه و برای تجهیزات شیرهای تصفیه و پمپ‌های و نازل‌های آب و موارد سیگنالینگ کنترلی و برقی است و در چک لیست‌ها مورد تاکید است؛ البته چک لیست مخزن های مواد ضایعاتی به صورت هفتگی و ماهیانه انجام می شود.

از نوع شست‌وشوی قطارها برای همکاران من این قابلیت وجود دارد که متوجه شوند تجهیزات فرسوده شده‌اند یا نیاز به سرویس و تعمیرات دارند یا خیر. 

آیا این پروسه شست‌وشو در کشورهای دیگر هم به این صورت است؟

کل روش‌هایی که برای شست‌وشوی ناوگان ریلی وجود دارد به همین شکل است. قسمتی را به شکل مکانیزه داریم که بدنه شست‌وشو می‌شود و اکیپی داخل را نظافت می‌کنند.

برای شست‌وشو چه میزان فضا لازم است؟

در قطار‌های داخل شهری متروی تهران طول قطار‌ها ۱۴۰ متر است و فضایی خارج از قسمتی که برای مکانیزه داریم یک فضای ۱۴۰ متری حداقل نیاز است. فضایی که برای نصب تجهیزات نظافتی است حدود صد متر است. فضایی که به قسمت مکانیزه بیاید و متوقف شود تا نظافت انجام شود حدود ۲۴۰ متر است.

در نحوه شست‌وشو و مواد کاربردی از تولیدات شرکت‌های دانش‌بنیان کمک گرفته‌اید؟

قطعا، حدود یک سال و نیم که در این پست هستم بالای 7 شرکت دانش‌بنیان و 15 شرکت تولیدی مراجعه کرده‌اند. پروسه به این شکل است که درخواست را به دفتر مرکزی می‌برند و اعلام می‌کنند که می‌توانند به ما کمک کند و محصول و خدمات و تجهیزات خود را معرفی می‌کنند. سپس با یک اکیپ کارشناسی اینجا حضور می‌یابند و به صورت عملی در خدمت‌شان هستیم و تست گرفته می‌شود و معیارها سنجیده می‌شود وارد پروسه مهندسی می‌شویم که یا تاییدیه می‌گیرند یا نمی‌گیرند، اگر تاییدیه بگیرند اجرا می‌کنیم.

گزارش تصویری این گزارش را اینجا ببینید.