چاپ مقالات بین‌المللی؛ شاه‌کلید نجات ایران از سیاهچاله افت تولید علمی

خبرگزاری علم و فناوری آنا_ نادیا عابد؛ نخبگان، دانشجویان، پژوهشگران، فارغ التحصیلان دانشگاهی و دانشمندان موتور محرکه پیشرفت کشور به شمار می آیند، بدون حضور این افراد نمی توان به توسعه دست یافت. نسل جدید دانشجو همواره برای دستیابی به قله های دانش و حرکت در مرز علم راهی جز تحقیق و پژوهش ندارد، اما این مسیر میسر نمی شود مگر با در دست داشتن تجهیزات و امکانات بروز و حمایت مسئولان برای تحقق آرزوی جوانان این مرز و بوم!

آموزش عالی ایران به عنوان نهاد ابر قدرت در پذیرش دانشجویان ایرانی و خارجی مانند سایر وزارتخانه ها و سازمان ها دارای ضعف هایی است که شاید با ارائه ایده و اندیشه خلاقانه دانشجویان وضعیت بهتری پیدا کند، این روزها تقریبا بیشتر دانشجویان با مشکلات آموزشی و پژوهشی و علمی و فرهنگی و ... دست و پنجه نرم و گاهی انتقادات خود را برای حل مشکلات به صورت دلسوزانه با مدیران دانشگاهی مطرح می کنند تا شاید بتوانند در مسیر آبادسازی آینده این مملکت گام جدی بردارند.

فرصتی شد تا به سراغ یکی از دانشجویان دکتری نخبه دانشگاه تهران برویم و با او در زمینه چالش های آموزش عالی ایران گفت و گو کنیم، در ادامه گفت و گوی کامل مهدی حمصیان، دانشجوی دکتری هوش مصنوعی و محاسبات نرم به خبرنگار آنا به صورت کامل در اختیار شما قرار می گیرد.

آنا: به نظر شما در زمینه هوش مصنوعی تناسب سرفصل دروس دانشگاهی با علم روز جهان چیست؟

حمصیان: دانشگاه تهران به عنوان نهاد علمی معتبر در حوزه هوش مصنوعی فعالیت دارد و مدرسان این دانشگاه به عنوان استادان برجسته و خوشنام حتی در حوزه بین المللی شناخته شده اند؛ با توجه به اینکه ایران در حوزه هوش مصنوعی در زمینه انتشار مستندات علمی و مقالات معتبر رنکینگ ۷ دنیا را دارد؛ بر همین اساس سرفصل دروس تدریس شده در حوزه هوش مصنوعی در دانشگاه های ایران تقریبا به روز است و مسیر مطلوبی را طی می کنیم.

صنایع نخبگان را باور ندارد

مسئله تبدیل علم به ثروت به منظور اتصال حلقه صنعت با دانشگاه یکی از معضلات رشته هوش مصنوعی است و خیلی از محققان هم به علت اینکه صنایع به آنها اعتماد نمی کنند و نمی توانند جایگاه واقعی خود را مرتبط با کاری که انجام می دهند پیدا کنند؛ بنابراین شاهد مهاجرت نخبگان ایران به کشورهای خارجی هستیم؛ چراکه قدردان این استعدادها نیستیم، اما اگر این مشکلات حل شوند خیلی ها علاقه‌مند به ارائه خدمات در ایران هستند. دسترسی استادان و دانشجویان و پژوهشگران به منابع بین المللی بسیار آسان است؛ اما مهم ترین چالش دانشجویان مقطع دکتری و نخبه ورود سرسخت به حیطه صنایع بزرگ است. شتاب‌دهنده ها به تازگی زمینه فعالیت نخبگان و دانشجویان و فارغ التحصیلان را در درون صنایع فراهم کرده اند، اما در نقطه ای که باید باشیم هنوز قرار نگرفته ایم و مشکل این است.

رجوع دانشجویان به دلالان پایان نامه نویسی؛ آفت بزرگ جامعه علمی کشور

آنا: درباره معضلات موجود در نوشتن پایان نامه و رساله های ارشد و دکتری صحبت کنید.

حمصیان: اکنون با معضل فروش پایان نامه در کشور مواجهه هستیم و از آنجایی که برخی از دانشجویان شاغل وقت کافی برای انجام پژوهش ندارند؛ بنابراین به سراغ دلالان فروش پایان نامه می روند که این موضوع به عنوان یکی از آفات بسیار بزرگ برای جامعه علمی کشور شناخته شده است و می تواند تا سال های آینده ضربه بزرگی به کشور وارد کند و باید در مقابل انجام این کار ایستاد.

استادان به علت افزایش ظرفیت دانشجویان معمولا در انجام پژوهش کمتر می توانند به دانشجویان کمک کنند. دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی به خصوص دکتری باید بتوانند از پس مشکلات خود بر بیایند و به خود متکی باشند، به نظر بنده ۸۰ درصد از استادان نه اینکه به بهانه شلوغی همراه دانشجو نشوند، بلکه قصدشان دستیابی دانشجو به استقلال است تا بتوانند دانشجوی خود را به عنوان محقق برجسته آینده تربیت کنند و تحویل جامعه دهند؛ بنابراین الزامی در پا به پا راه رفتن استادان راهنما در کنار دانشجویان برای انجام پژوهش نیست؛ چراکه استادان راهنمای تابلوی راهنما برای شناسایی راه درست به دانشجو هستند، اما برخی از دانشجویان انتظار فراتری از استادان خود دارند که این انتظار اصلا درست نیست.

تناسب نادرست در پذیرش دانشجویان ارشد به نسبت ورودی دکتری

آنا: ارزیابی شما از حجم پذیرش دانشجویان ارشد و دکتری در دانشگاه های کشور به چه صورتی است؟

حمصیان: ظرفیت پذیرش دانشجویان مقطع دکتری در دانشگاه های کشور نسبتا مطلوب است، اما تعداد زیادی از دانشجویان مقطع ارشد به راحتی جذب دانشگاه های مختلف کشور می شوند و سطح توقعات آنها از اشتغال متناسب با رشته تحصیلی و جایگاهی که دارند افزایش می یابد. تناسب ورودی دانشجویان ارشد و دکتری صحیح نیست، اگر سختگیری بیشتری نسبت به پایان نامه های ارشد انجام شود جامعه دانشجویی کشور خیلی موفق تر عمل می کند، همچنین سطح سواد علمی دانشجویان ارشد باید بیش از شرایط فعلی افزایش یابد‌. خیلی از دانشجویان ارشد نوشتن پایان نامه های خود را به افراد دیگر واگذار می کنند و این موضوع اصلا درست نیست؛ چراکه دانشجوی ارشد کسی است که در جلسه دفاع از ایده شخصی و علمی خود دفاع کند.

آنا: تدریس دانشجویان چقدر مرتبط با مهارت محوری است؟

حمصیان: به عنوان یک کارآفرین رزومه برخی از دانشجویان دکتری را قوی نمی بینیم، برخی ها هیچ تجربه ای از بازار کار ندارند و با انتخاب موضوع پایان نامه آسان مهارتی کسب نکرده اند؛ در صورتی که از دانشجویان خواستارم ارتقای مهارت هایشان هستم و حتی می توانند در کلاس های تخصصی و همایش های علمی برای ارتقای مهارت شرکت کنند تا در بازار کار دچار مشکل نشوند و این موضوع برای جلوگیری از چالش جدی باید از مقطع کارشناسی انجام شود.

بازار کار وجود دارد، اما از نظر مالی برای دانشجو جذاب نیست!

آنا: تناسب میان اشتغال و رشته های تحصیلی دانشجویان چقدر قابل قبول است؟

حمصیان: با توجه به مشکلات اقتصادی و مالی ممکن است دانشجویان با رشته های تحصیلی خود تناسب شغلی نداشته باشند که این موضوع به بازار کار هر رشته ای باز می گردد، در واقع بازار کار وجود دارد؛ اما احتمالا برای دانشجویان از نظر مالی جذاب نیست و گاهی ترجیح دانشجویان این است که برای دستیابی به حقوق بالاتر رشته تحصیلی خود را ندید بگیرند و جذب کارهای غیر مرتبط شوند‌.

آنا: وزارت علوم برای توزیع متوازن استعدادها چه اقداماتی انجام دهد؟

حمصیان: گاهی اوقات دانشجویان فنی و مهندسی شاغل در صنایع بدون توجه به سختی کار پزشکان در دریافت مدرک تحصیلی فقط حقوق زیاد پزشکان را شاهد هستند، اگر دانشجویان فنی و مهندسی ۱۴ سال از عمر خود را مانند پزشکان روی مباحث مهندسی متمرکز کنند حتما نتیجه مثبتی دریافت می کنند.

لزوم حرکت جدی وزارت علوم برای تعریف رشته ها جهت جلوگیری از کج فهمی دانشجویان

فنی و مهندسی یکی از پردرآمد ترین رشته های دنیاست، باید گفت که چرا این افراد در ایران جایگاه مشخصی ندارند و سرخورده هستند؟ در صورتی که با اشتغال در صنایع بین المللی می توانند ماهانه حداقل ۸ تا ۹ هزار دلار کسب درآمد کنند، اگر وزارت علوم تمهیداتی را برای مشاغل فنی و مهندسی بیندیشد، باعث می شود تا دانشجو از رشته خود کج فهمی نداشته باشد و بتوانند حقوق بالایی به دست آورند. مهم تعریف اهداف یک رشته است تا دانشجویان در بدو ورود متوجه تناسب رشته با هویت و شخصیت خود شوند؛ بنابراین اگر بحث انتخاب رشته به درستی صورت گیرد خیلی از معضلات حل خواهد شد‌.

آنا. ارزیابی شما از آینده آموزش عالی ایران در حوزه هوش مصنوعی چیست؟

حمصیان: آموزش عالی ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته جایگاه نسبت خوبی دارد. به عنوان مثال دانشگاه های تهران، شریف، امیرکبیر و... جزء ۳۰۰ دانشگاه برتر جهان هستند و محل گذر دانشجویان جهت ارتباط دانشجو با پروژه های بین المللی و انجام پروژه های کلان و ... به شمار می آیند تا بتوانند سطح تخصص خود را متناسب با این آموزش ها ارتقا دهند؛ بنابراین آینده خوبی در زمینه هوش مصنوعی در انتظار ایران است، در صورتی که دانشجویان مسیر اصلی خود را به درستی تشخیص دهند و روی رسیدن به اهداف پیشبرد خود سرمایه گذاری کنند. چالش ها در تمام سطوح دنیا وجود دارند، دانشجویان باید روی اهداف خود به عنوان محرکه اصلی پیشرفت تمرکز کنند، وگرنه مشکلات حادی در آموزش عالی نداریم.

آنا: مهم ترین مولفه های اصلی برای ارتقای رتبه تولید علمی ایران در منطقه و جهان را چه می دانید؟

حمصیان: انگیزه دانشجو برای چاپ مقالات افت پیدا کرده است و دانشجویان ارشد و دکتری باید روی علم و مقالات تخصصی متمرکز باشند تا با چاپ بین المللی آنها مجدد به جایگاه اولیه خود بازگردیم، البته در چاپ مقالات علمی هوش مصنوعی رتبه هفتم دنیا را داریم که باید بیشتر در این زمینه پیشرفت کنیم، منتهی انگیزه مالی دانشجو باید تقویت شود تا بتواند با خیال راحت در رشته تحصیلی خود مقاله تولید کنند و از منبع درآمد خود مطمئن شوند.

آنا: آیا ایده ای در دوران دانشجویی به ذهنتان رسیده است؟

حمصیان: در زمینه پزشکی و کشاورزی و دام پروری ایده هایی ارائه داده ام و با احداث مجموعه فناوری در این زمینه اختراعات متعددی را انجام داده ام، در ابتدا با مطالعه بازار ایران متوجه چالش های کشور شدم و با علم تخصصی خود برای حل چالش ها وارد عرصه شد، از آنجایی که سرطان سینه یکی از سرطان های شایع در میان بانوان است؛ بنابراین نرم افزاری هوشمند تهیه کردم که می تواند با پیش بینی ۴ سال زودتر به بانوان هشدار ابتلای آنها به سرطان را اعلام کند تا باعث جلوگیری از جراحی های بی مورد و شیمی درمانی پرهزینه شود؛ بر همین اساس در این زمینه حدود یک ماه و نیم گذشته برنده مدال طلای سازمان جهانی ابداعات و اختراعات شدم.

همچنین از آنجایی که تعداد مبتلایان به دیابت در کشور ایران بسیار بالاست؛ بنابراین با انجام تحقیق و پژوهش ایده ای را در قالب بحث های دارویی، بالینی و پیشگیری از آن مطرح کردم تا از ابتدای افراد به این بیماری جلوگیری کنم که محصول تجاری سازی شد.

آنا: تحریم ها چقدر در توسعه مرز دانش در ایران سهیم هستند؟

حمصیان: در حوزه تامین بیشتر قطعات و سنسورهای هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به کشورهای خارجی وابسته هستیم و نمی توانیم این مورد را انکار کنیم حتی ممکن است تولید کننده مورد نظر هم وجود داشته باشد، اما به علت اینکه سرمایه گذاری مناسبی صورت نگرفته است، نتوانیم به هدف خود دست یابیم؛ بنابراین مجبور به استفاده از تولیدات خارج از کشور خواهیم بود.