واکاوی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، امروز 23 آبان نخستین اجلاس کنگره اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای دقایقی پیش در سالن شهید مطهری سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی به ریاست دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس این دانشگاه آغاز شد.

قرار است در این کنگره چهار مقاله از مقالات دانشگاه آزاد اسلامی ارائه شود، همچنین سه جلد از مقالات کنگره حاصل ۱۲۰ مقاله و چکیده مقاله اساتید و دانشجویان این دانشگاه رونمایی و از صاحبان مقالات ممتاز قدردانی خواهد شد. لازم به ذکر است که ۱۸۰ مرکز در برگزاری کنگره اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای همکاری داشته‌اند.

مهمترین هدف از برگزاری این کنگره، شناخت اندیشه‌های کلی امام خامنه‌ای (دام‌ظله) در مباحث قرآنی و کشف نوآوری‌های قرآنی معظم‌له است. همچنین تبیین شخصیت قرآنی رهبر انقلاب در راستای ترویج فرهنگ قرآنی و تحکیم حکومت اسلامی، ارائه اندیشه‌های معظم له در مباحث تفسیری، علوم قرآنی، علوم انسانی با صبغه قرآنی و تبیین و کاربست اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای برای زمینه‌سازی تمدن نوین اسلامی است.

آنچه بیش از همه در شروع برنامه رخ می‌نماید استقبال باشکوه علاقه‌مندان از همایش است، سالن محل برگزاری همایش تقریبا پر است و شمار زیادی از دانشجویان و اساتید در راهرو و راه‌های منتهی به سالن همایش دیده می‌شوند.

کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای راس ساعت مقرر با تلاوت آیاتی چند از کلام الله مجید رسما آغاز شد و به صورت مستقیم از شبکه قرآن، رادیو معارف در حال پخش است.

به دلیل استقبال عالی از کنگره، سالن پر و شماری ناگزیر ایستاده در حال گوش دادن به سخنرانی هستند.

*حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی: ۲۳۳ پایان نامه ارشد و دکتری بر اساس اندیشه‌های قرآنی رهبری نوشته شده است

در شروع برنامه حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی دبیر علمی کنگره بین المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای، ضمن تقدیر از دانشگاه آزاد اسلامی، جامعه المصطفی و ۱۸۰ مجموعه همکار در این کنگره، به سیر تطور تفسیر امام خامنه‌ای و روش تفسیری و نوآوری‌های ایشان اشاره کرد.

وی در ادامه ضمن ارائه تاریخچه‌ای از زندگی امام خامنه‌ای، تبیینی از سیره تفسیری رهبر معظم انقلاب اسلامی ارائه و شخصیت ایشان را حاصل تعامل سه حوزه مشهد، قم، نجف و ترکیبی از تعبد نقلی، عقلانیت و ولایت دانست.

دبیر علمی کنگره بین المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای با بیان این که امام تفسیر عمومی رهبر معظم انقلاب از سال ۱۳۴۳ آغاز و تفسیر تخصصی معظم له برای طلاب در سال ۵۱-۱۳۵۰ش در مدرسه میرزاجعفر در مشهد (سوره های مائده - توبه – انفال – یونس) آغاز شد.

وی ضمن اشاره به پایان نامه‌های مرتبط با اندیشه‌های قرآنی رهبر معظم انقلاب با بیان این که ۲۳۳ پایان نامه‌های در مراکز آموزشی کشور ناظر به این موضوع نگاشته شده است، اظهار کرد: سیره تفسیری امام خامنه‌ای روشی جامع است که در عین توجه به روش قرآن، به قرآن از روش روایی و علمی نیز توجه نموده، روش اجتهادی جامعی را مورد توجه قرار داده‌اند.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی به نظریه‌های نوآمد قرآنی اشاره و نظریه ابتناء علوم انسان به قرآن را مورد توجه قرار داد و بر اهمیت بازسازی علوم انسانی بر اساس آموزه‌های قرآنی تصریح نمود و ابراز داشت: در راستای اهمیت تبیین رویکرد قرآن ناظر به علوم؛ رشته قرآن و علوم به ۱۰ گرایش در حوزه علمیه قم و جامعه المصطفی تاسیس و اجرایی می‌شود.

وی در ادامه شناخت و ارائه اندیشه‌های امام خامنه‌ای در مباحث تفسیری، علوم قرآنی، علوم انسانی با صبغه قرآنی و...؛ کشف نوآوری‌های قرآنی و تبیین شخصیت قرآنی معظم له در راستای ترویج فرهنگ قرآنی و تحکیم حکومت اسلامی را از مهمترین اهداف این کنگره دانست.

دبیر علمی کنگره بین المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای با بیان این که این همایش در ۱۵ کارگروه علمی برگزار می‌شود، ضمن اشاره به محورهای کنگره بین‌المللی، تصریح کرد: حدود۵۳ نشریه (۲۲ مجله علمی و ۳۱ مجله ترویجی و تخصصی)، برای انتشار مقالات منتخب کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای اعلام آمادگی نمودند.

وی در پایان اعلام کرد: در مجموع ۲۴۱۶ چکیده مقاله و ۱۴۸۱ مقاله کامل از ۱۸ ملیت جهان دریافت شده است.

برگزاری ۲۰۰ پیش نشست و ۶۵ کارگاه آموزشی و ۱۲ کرسی ترویجی مرتبط با محورهای همایش در شهرهای مشهد، اصفهان ، گرگان، بندرعباس، سنندج، ساری، اهواز، دزفول، شوشتر، کرمان، قم، تهران، کربلا، استانبول، کراچی و... تنها بخشی از رویدادهای علمی این کنگره بین المللی است.

حجت الاسلام مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی  مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها سخنران بعدی کنگره است. اکنون وی در حال سخنرانی درباره آسیب‌شناسی مشکلات جوامع اسلامی هستند که دلیل آن را شخصی سازی دین و بردن قرآن به روی طاقچه‌ها می‌دانند.

رستمی گفت:‌ کار مهم رهبری در تفسیر قرآن در سال ۱۳۵۳ این بود که به تفسیر اجتماعی قرآن و پیشنهاد طرح‌واره‌ای برای اداره اجتماعی- سیاسی جامعه پیشنهاد دادند.

وی افزود: رهبری سال ۸۱ پس از چاپ تفسیرشان در سال ۱۳۵۳ فرمودند که[ من از همان سال ۱۳۵۳ به دنبال استخراج پایه‌های نظام اسلامی از قرآن بودم]. رهبری، استکبار را آفت جامعه بشری و راه مقابله با آن را بازگشت به اندیشه‌های اصیل قرآنی می‌دانند.

*آیت‌الله رشاد: شیوه ویژه تفسیر قرآن که حضرت آقا به آن تمسک کردند قاعده سیاق است

سخنران بعدی کنگره آیت‌الله رشاد خواهد بود. علی‌اکبر رَشادی (زادهٔ ۱۳۳۵ خورشیدی/ ۱۳۷۵ قمری)، معروف به علی‌اکبر رشاد، محقق اسلامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، بنیان‌گذار و رئیس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مؤسس و رئیس حوزهٔ علمیهٔ امام رضا، رئیس شورای حوزه‌های علمیهٔ استان تهران و عضو پیوسته فرهنگستان علوم است.

رشاد سخنانش را با آرزوی موفقیت برای محور مقاومت و امید قطعی به آزادی قدس شریف آغاز کرد.

رشاد گفت: در مورد کسی سخن می گوییم که ذوالابعاد و یک فقیه اصولی است، یک مدیر مدبر است که امروز رهبری جبهه مقاومت را در دست دارند. یک شخصیت فرهنگی برجسته است. در انواع هنر صاحب دید است و در بعضی بخش‌ها مانند شعرشناسی ایشان سرآمد هستند؟ یک مفسر برجسته هم هستند. اگر از من بپرسند بارزترین ویژگی این شخصیت ذوالفنون چیست؟ می‌گویم برجسته ترین وجه ایشان قرآنی بودن‌شان است.

وی ادامه داد: ایشان در هر حوزه‌ای که ورود می‌کنند سرآمد و مبتکر می‌شوند چه رسد به قرآن که مهم‌ترین دغدغه تخصص رهبری است، حتی در مورد خط نگارش و قرائت قرآن هم نظرات ویژه و فنی دارند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: رهبر انقلاب در علم سیاق کلام که قریب به نگاه‌های امروزی مانند هرمنوتیک و نشانه‌شناسی که به برخود خاصی با متن و فرامتن می‌پردازند، متخصص هستند. در قاعده سیاق کلام ما فهمی را فراچنگ می‌آوریم که با برخورد با مفردات و عبارات به آن فهم نمی‌رسیم، بلکه با فهم کلی قرآن به فهم جزئیات آن می‌پردازیم. شیوه ویژه تفسیر قرآن که حضرت آقا به آن تمسک کردند قاعده سیاق است.

*دکتر طهرانچی: پشتوانه معظم له کلام الله و معنویت است

دکتر محمدمهدی طهرانچی ریاست دانشگاه آزاد اسلامی سخنران بعدی همایش بود. طهرانچی سخنانش را با تشکر از تمامی اشخاص و مراکزی که در برگزاری کنگره اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای همکاری داشته‌اند آغاز کرد و کنگره را یکی از بزرگترین کنگره‌های پس از انقلاب نامید.

طهرانچی گفت: قرآن سفره‌ای است که می‌توانیم بر سر آن بنشینیم، باغستان ادب و فرهنگ است که می‌توانیم شیوه‌های تربیتی و حکمرانی را از آن استخراج کنیم.

وی افزود: پدیده‌ها سه بعد، چیستی؟ چگونگی؟ چرایی؟ دارند. اما ما در بحث حکمرانی بیشتر بر چیستی تمرکز می‌کنیم و چگونگی و چرایی را فراموش می‌کنیم. به عنوان نمونه «قطار» بر اساس چگونگی است اما «ریل» چرایی است. بیش‌تر مشکل ما در «ریل گذاری» است. چرا که سیاست گذاری همان ریل گذاری است، یکی از بزرگترین مشکلات جوامع پیروی و تقلید از شیوه‌های حکمرانی غربی و ریل گذاری بر آن است.

در ادامه رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به توضیح چگونگی حکمرانی، سیاست گذاری تا قانون گذاری بر اساس تفسیر احسن القصص قرآن یعنی سوره یوسف پرداخت.

طهرانچی گفت: فرمانروایی، حکمت و علم به هم پیوسته هستند و یک دوگانه حکمت و علم در آیات فروانی از قرآن دیده می‌شود. چرا که علم به تنهایی کافی نیست و نمی‌تواند رهگشا باشد بلکه نیازمند حکمت است. حکمت چیست؟ حکمت آن است که به پیامبران وحی شده است.

وی افزود: در جمهوری اسلامی سیاست گذاری در شان رهبری است، آیا یک مجتهد به تنهایی می‌تواند به سیاست گذاری برای حکمرانی بپردازد؟ یا نیاز به یک مکتب و پشتوانه فکری هم دارد؟ پاسخ این است که نیاز به یک مکتب و پشتوانه فکری است، پشتوانه معظم له کلام الله و معنویت است. رهبری در تفسیر سوره تغابن به نکات مهمی درباره حکمرانی می‌پردازند. در آیه اول سوره تغابن اشاره می‌شود هم شکل حکمرانی و هم اجرای آن باید بر اساس اسلام و قرآن و حکومت اسلامی باشد. دوم ایشان بر اساس سوره تغابن علم را تعریف می‌کنند که در این نگاه علم با طبیعت و خلقت الهی سازگار است. ضلع سوم حکمت است که تفاوت اصلی آن با علم این است که انسان نمی‌تواند با تفکر تنها بدون راهنمایی الهی و قلبی و وحیانی به آن رسد.

بخش بعدی برنامه ابتهال خوانی توسط سید کریم موسوی است.

* قرآن می‌تواند جهان ظالمانه امروز را به سمت عدالت ببرد

حجت الاسلام عباسی سخنران بعدی کنگره بود، رئیس جامعه المصطفی گفت: چیزی که می‌تواند در برابر رویکرد و نگاه استعماری بایستد و جهان ظالمانه امروز را به سمت عدالت ببرد کناب قرآن است. نوری روشنگر که می‌تواند موجب هدایت و رضای پروردگار شود. وی افزود امروز رهبر ما و کشور ما پرچمدار این نگاه معنوی-قرآنی ضد مادی است و این سبب افتخار ماست و هدف این کنگره هر چه بیشتر معرفی کردن اندیشه‌های قرآنی و تفسیری رهبری معظم انقلاب است.

در ادامه فائزه سادات عظیم‌زاده اردبیلی به عنوان آخرین سخنران، به ارائه مقاله‌ای با عنوان «امر به معروف و نهی از منکر، بر اساس تفسیر امام خامنه‌ای از قرآن» پرداختند.

در بخش پایانی همایش از سه جلد کتاب (شامل ۱۲۰ مقاله از دانشگاه آزاد اسلامی) رونمایی و از نویسندگان مقالات برگزیده تقدیر و قدردانی شد.