هفتۀ دوم نوامبر ۲۰۲۳

مجله نیچر

پیوندهای اجتماعی، الویت مغز برای شادی

گرسنگی، تشنگی، تنهایی و جاه‌طلبی همگی در تعیین میزان ارزش غذا، نوشیدنی و ارتباطات اجتماعی زندگی روزمره‌مان تاثیر دارند. به عبارت بهتر وقتی گرسنه هستیم الویت‌مان غذا است چون غذا می‌تواند دوپامین بیشتری در مغزمان آزاد کند. اما چه چیزی این الویت‌ها را تغییر می‌دهد؟ دوپامین ماده‌ای شیمیایی است که وقتی احساس لذت داریم، در مغز آزاد می‌شود. سوال مهم دانشمندان حوزه علوم شناختی این است که چطور با تغییر الویت‌های فرد در طول زندگی، انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین هم تغییر می‌کنند. آنها برای پاسخ به این سوال روی مغز فنچ‌های نر گورخری آزمایش‎هایی انجام دادند تا ببینند چطور یک فنچ بین فعالیت‌هایی مثل نوشیدن، غذا خوردن، شنیدن آوازخواندن و جفت‌یابی، یکی را در الویت قرار می‌دهد و در طول زندگی او این الویت‌ها چطور تغییر می‌کند. آنها متوجه شدند در فنچ‌های نر جفت‌یابی قبل از میل به آب یا نوشیدن می‌تواند دوپامین آزاد کند و تعدادی از الویت‌بندی‌های آنها را در طول عمرشان مورد بررسی قرار دادند. نتایج این تحقیقات می‌تواند به شناخت عملکرد و تحولات مغز حیوانات و انسان‌ها بینجامد و در آینده اطلاعات خوبی را برای حفظ سلامت مغز انسان به دست دهد.

ساینس

تحول در دنیای پزشکی با تراشه‌های زیستی جدید

ابزارهای الکترونیکی زیستی مثل تراشه‌ها می‌توانند سیگنال‌های بیولوژیکی را حس یا دستکاری کنند. این ابزارها به طور چشمگیری در سلامت و سبک زندگی بیمارانی که زندگی‌شان به آن وابسته است تاثیر دارند؛ اما با این حال دو مشکل عمده هم دارند؛ اول این که به دلیل ظرفیت ذخیره‌سازی باتری داخلی‌شان محدودیت‌هایی دارند و دوم این که ممکن است به دلیل اتصالاتی که دارند باعث عفونت در خون شوند. تعدادی از محققان دانشگاه هیوستون آمریکا تلاش کردند با روش‌های جایگزین برای تولید و انتقال و ذخیره بار الکتریکی درون این تراشه‌ها شرایطی را فراهم کنند تا امکان آلودگی و عفونت به حداقل برسد و بیماران مختلف بتوانند به راحتی و بدون هیچ دردسری از این تراشه‌ها استفاده کنند. در این تحقیق نمونه‌هایی از تراشه‌های بیوالکتریکی معرفی شدند که نیازی به باتری ندارند و با لیزر کار می‌کنند این دستاورد می‌تواند به دوره درمان بسیاری از بیمارانی که ناچارند تراشه‌ها را در بدنشان تحمل کنند کمک بسیار زیادی کند.

نشنال جئوگرافی

کربن را به جایی که پیدایش کردیم بازگردانیم!

زمین آرام‌آرام در حال گرم شدن است و محققان حفاظت از محیط زیست و سیاره هر روز به دنبال راه‌های تازه‌ای برای مبارزه با این گرمایش هستند. یکی از سلاح‌های مهم برای مبارزه با تغییرات آب‌و‌هوایی و گرمایش زمین، کاهش کربن در هوای سیاره‌مان است اما آیا روزی می‌رسد که بالاخره بتوانیم آلاینده‎‌هایی که کربن تولید می‌کنند را طوری مدیریت کنیم که هیچ کربنی وارد جو زمین نشود؟ تعدادی از محققان در ساحل کشور نروژ در تلاش‌اند ببینند چطور آب دریا دی‌اکسید‌کربن را از مواد قلیایی جذب می‌کند و به آرامی این ترکیب گازی با سنگ‌های اعماق زمین در هم می‌آمیزد. پژوهشگران به دنبال راهی هستند تا بتوان با کمک آن با ارسال کربن‌دی‌اکسید به اعماق زمین و جاسازی آن در بین سنگ‌ها به کاهش این ترکیب گازی در جو منجر شود. آرادوتیر مهندس شیمی که مدیر اجرایی یک شرکت ایسلندی به نام کارب‌فیکس (Carbfix ) است. او تلاش دارد نشان دهد که چگونه دی‌اکسید کربن جذب شده با آب مخلوط می‌شود و سپس از طریق سیستم پیچیده‌ای به اعماق زمین می‌رود و با بازالت متخلخل برخورد می‌کند و لکه‌های کرم رنگی را در سنگ آذرین زیر ایجاد می‌کند؟ دانستن جزییات بیشتر در این‌باره به محققان کمک می‌کند بتوانندسازوکارهای کاهش گاز کربن‌دی‌اکسید در کره زمین را بهتر بشناسند تا شاید بتوانند در کاهش تغییرات اقلیمی که هر روز بیشتر احساس می‌شوند نقشی داشته باشند.

گذشته پر فراز و نشیب آندرومدا

اسکای واچر

این شماره از مجله نجومی اسکای‌اند‌تلسکوپ به قصه خواهر کهکشانی‌مان اختصاص دارد یعنی کهکشان آندرومدا. این کهکشان که نزدیکترین همسایه کهکشانی ماست، تاریخ عجیب و غریبی دارد. تغییرات و تحولاتی که ستاره‌های درون این کهکشان از سر گذرانده‌اند داستان‌های جذابی از زندگی ستارگانی است که هم از ما دور هستند و هم درون نزدیک‌ترین کهکشان به ما قرار گرفته‌اند. یکی از جذابترین موضوعات این شماره از مجله اسکای‌اند‌تلسکوپ، بررسی اثر میدان‌های مغناطیسی بر جو سیارات است که می‌تواند اطلاعات جالبی درباره شکل‌گیری حیات هم به ما بدهد.