میراث عجیب کرونا در کسب‌وکار‌های بازار‌ جهانی

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، بازار جهانی شاهد تغییرات رفتاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در بین مصرف‌کنندگان است. تغییراتی که بخش خدمات را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. اما این تغییرات چگونه کسب‌وکار‌ها را به چالش می‌کشد.!

شیوع ویروس کرونا از بسیاری جهات وحشتناک بود. اما درکشور‌های ثروتمند و توسعه یافته پس از اوج گرفتن شیوع بیماری در ۲۰۲۰ نرخ بیکاری به سرعت کاهش یافت و به سطح قبل از پاندمی نزدیک شد. حتی این کشور‌ها پس از برداشته شدن قرنطینه عمومی توانستند «تولید ناخالص داخلی»(GDP) خود را تقریبا به میزان قبل از شیوع کرونا برسانند. اما به نظر می‌رسد یک میراث عجیب از دوران همه‌گیری کرونا به یادگار ماند؛ عادت‌های مصرف‌کنندگان قطعا و شاید برای همیشه تغییر کرده است. به عصر مصرف‌کنندگان گوشه‌نشین خوش آمدید.

سال‌های قبل از شیوع ویروس کرونا سهم بخش خدمات از بازارمصرف به طور پیوسته افزایش می‌یافت. هرچه جامعه ثروتمندتر می‌شد هزینه بیشتری برای تجربه زندگی لوکس مانند اقامت در هتل‌ها، خدمات سلامت و زیبایی و برنامه‌ریزی مالی اختصاص می‌یافت. اما ناگهان با شیوع کرونا در سال ۲۰۲۰ و شروع قرنطینه عمومی حجم هزینه‌ها در بخش خدمات، از اقامت در هتل گرفته تا کوتاه کردن مو‌ها و آرایش به شدت کاهش یافت. دراین زمان با وجود مردمی که مدت زیادی را در خانه سپری می‌کردند تقاضا برای کالا‌هایی مانند لوازم الکترونیکی و رایانه یا دوچرخه روبه افزایش بود. اما جالب است بدانیم تا سه سال پس از این دوران نیزهمچنان سهم بخش خدمات از بازار پایین‌تر از دوران قبل از کرونا باقی ماند (نمودار اول را مشاهده کنید). همانطور که مشاهده می‌کنید با توجه به وضعیت رشد بخش خدمات در دوره‌های قبل از پاندمی کرونا شیب کاهشی در این زمان حتی شدیدتر هم بنظر می‌رسد.

در این دوره کشور‌های ثروتمند ۶۰۰ بیلیون دلار کمتر از برآورد‌ها در سال ۲۰۱۹ برای دریافت خدمات خرج کردند. در این دوره به طور خاص مردم علاقه کمتری به خرج کردن برای فعالیت‌هایی که در اوقات فراغت معمولا بیرون از خانه انجام می‌دادند بروز دادند. از این رو بودجه‌ای که اشخاص برای فعالیت‌هایی مانند اقامت در هتل‌ها و سفر‌های تفریحی یا صرف غذا در رستوران‌ها اختصاص داده بودند، به سمت خرید کالا‌های اساسی و بادوام مانند یخچال، مبل و تلویزیون و یا لباس و خوراکی‌ها هدایت شد. اما در کشور‌هایی که مدت قرنطینه کوتاه‌تر بود، عادت‌های انزواطلبی و گوشه‌نشینی کمتر در بین مردم گسترش یافت. به عنوان مثال درکره جنوبی و نیوزلند روند هزینه‌کردن در بخش خدمات با زمان پیش از کرونا یکسان است.

در اقتصاد بعضی دیگر از کشورهایی که درگیر کرونا بودند، افزایش نرخ انزوا طلبی مصرف‌کنندگان با شدت بیشتری به چشم می‌آید؛ به طوریکه گویی درگیر پاندمی دیگری هستیم. به عنوان مثال در کشور جمهوری چک هم اکنون سهم بخش خدمات سه درصد پایین‌تر از قبل همه‌گیری کویید۱۹ قرار دارد. ایالات متحده آمریکا نیز تقریبا دچار وضعیت مشابهی است. در ژاپن نیز مطابق آمار رزرو رستوران‌ها برای صرف غذا یا قرار‌های کاری ۵۰ درصد کاهش یافت.

در نگاه اول شاید تطبیق دادن آمار با واقعیت سخت به نظر برسد؛ اما شرایط وقتی عجیب‌تر می‌شود که این روز‌ها هتل‌ها پر از مسافر نیستند، اما باز هم رزرو یک محل اقامت خوب سخت است. در کمال تعجب دلیل این موضوع فقط افزایش تقاضا نیست؛ بلکه کاهش ظرفیت صنعت هتل‌داری است به طوریکه هم اکنون همچنان تقاضا برای اشتغال در هتل‌های آمریکا از قبل از شیوع کرونا پایین‌تر است. جالب است بدانیم اکثر هتل‌ها و رستوران‌هایی که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ افتتاح شدند هرگز موفق به ادامه نشدند. همچنین تعداد هتل‌های بریتانیا که ۱۰۰۰۰ مورد بوده است از سال ۲۰۱۹ تاکنون افزایش نیافته است. برای مثال، اولیو گاردن یکی از مدیران رستوران داردن که از بهترین رستوران‌های زنجیره‌ای در آمریکا است گفت: "ما در زمان اوج سفارشات شاید به حدود ۸۰ درصد از حجم سفارش مورد انتظارمان برسیم".

همچنین گلدمن ساکس بانک ناظر بر قیمت سهام‌هایی که مردم تمایل به سرمایه‌گذاری در آن‌ها دارند گزارش می‌دهد: «به نظر می‌رسد نسبت به شرکت‌هایی مانند خطوط هوایی، اقبال بیشتری برای خرید سهام شرکت‌هایی که کالاهایشان در زمان حضور مردم در خانه (مانند شرکت تجارت الکترونیک) استفاده می‌شود وجود دارد. (نمودار ۲)

اما چرا با وجود پایان پاندمی کرونا رفتار گوشه‌نشینی مصرف‌کنندگان تا امروز ادامه پیدا کرده است؟ اولین دلیل احتمالی شاید ترس برخی از مردم حساس‌تر از مبتلا شدن به آلودگی دیگری مثل خود کروناویروس یا هرعفونت دیگر باشد. در کشور‌های توسعه‌یافته به وضوح مردم استفاده از خودرو‌های خود را به استفاده از سرویس حمل و نقل عمومی ترجیح می‌دهند. برای مثال در انگلیس آمار استفاده از خودروی شخصی با آمار آن در سال ۲۰۱۹ یکسان است، اما استفاده از حمل و نقل عمومی کاهش محسوسی داشته است. همچنین مردم علاقه کمتری به دریافت خدماتی که نیاز به برخورد نزدیک (مانند ماساژ) دارند، نشان می‌دهند. جالب است که مردم در آمریکا با وجود افزایش ۲۵ درصدی فروش محصولات آرایشی، عطر و رسیدگی به ناخن‌ها، حدودا ۲۰ درصد کمتر نسبت به قبل از بحران کرونا در آرایشگاه‌ها و مراکز ارائه خدمات زیبایی خرج می‌کنند.

دلیل دوم به تغییر شیوه کار در جامعه برمی‌گردد. مطابق تحقیقات «کوات گیروی اکسای»(Cevat Giray Aksoy) و همکارانش در دانشگاه کینگز کالج لندن، هم اکنون در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته افراد یک روز کاری در هفته را در خانه کار می‌کنند. این موضوع سبب کاهش درخواست برای خدماتی مانند خرید ناهار در محل کار و به‌جای آن افزایش پخت وپز در خانه توسط خود فرد می‌شود؛ بطوریکه سال گذشته ایتالیایی‌ها ۳۴ درصد بیشتر برای خرید ظروف شیشه‌ای و غذاخوری و اجناس خانه هزینه کردند.

دلیل سوم به جهت‌گیری‌های روانی ناشی از پاندمیک کرونا مربوط می‌شود. شیوع ویروس کرونا و قرنطینه شاید به نوعی باعث تغییر ارزش‌های روانی در توده مردم شده است؛ یعنی درحقیقت آن‌ها را منزوی‌تر کرده است.

هم اکنون می‌دانیم که بزرگ‌ترین میراث پاندمی کرونا ازهم‌گسیختگی اجتماعی است که نمود آن را در بازار‌های جهانی می‌بینیم و بهای آن را کسب‌وکار‌های خدماتی خواهند پرداخت.