ضرورت اصلاح آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی/ حق وتوی مقالات باید بازنگری شود

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه در نشست بررسی تغییر ملاک ارتقای اعضای هیئت‌علمی برای حل مسائل کشور بر مبنای تدبیر مقام معظم رهبری اظهار کرد: متأسفانه آیین‌‌نامه فعلی ارتقای اعضای هیئت‌علمی مبنای تمدن اسلامی ندارد، حتی بر اساس رویکرد‌های دانشگاه‌های جهان هم نیست، چراکه در آن به نیاز‌های بومی توجه نشده و از طرفی از تجربیات نظام‌های آموزش عالی جهان الگوبرداری نشده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه آیین‌نامه ارتقای فعلی انعطاف لازم و تنوع نخبگانی را ندارد، ادامه داد: در آیین‌نامه ارتقای جدید باید بر مبنای شرایط کنونی کشور نوشته و تکلیف مقاله و امتیاز وتویی آن تعیین شود.

خسروپناه ادامه داد: در آیین‌نامه ارتقای جدید باید ارتباط با مسائل جامعه و مرجعیت علمی نیز مورد تأکید قرار گیرد و در ادامه رویکرد مرجعیت علمی در آن مشخص شود.

وی همچنین عنوان کرد: باید مشخص کنیم که آیین‌نامه ارتقا یک مدل واحد داشته باشد یا اینکه شامل انواع مختلف شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: موضوع خیزش علمی و حکمرانی آموزش عالی نیز باید در آیین‌نامه جدید ارتقا مورد توجه قرار گیرد.

خسروپناه خطاب به رئیس ستاد علم، فناوری و نوآوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: سیاست‌های کلان آیین‌نامه ارتقا در ستاد علم مورد بررسی قرار گیرد و در صورت تصویب آن در ستاد علم، در شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شود.

اصلاح آیین‌نامه ارتقا بر مبنای شاگردپروری و حل مسائل کشور

محمدرضا حسنی آهنگر، رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) در ادامه جلسه خواستار مدیریت دانش و دانشگاه‌داری مورد تأکید مقام معظم رهبری شد.

وی با تأکید بر منظومه فکری مقام معظم رهبری عنوان کرد: باید راه‌های مناسب اصلاح آیین‌نامه ارتقا یابد و بر مبنای نظرات مقام معظم رهبری امید، دانشجوپروری، نیاز‌های کشور و پژوهش‌های تکمیل‌کننده زنجیره پژوهش ملاک عمل قرار گیرد.

رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) با تأکید بر پیچ تاریخی علمی گفت: در یک سمت این پیچ تاریخی نظام لیبرال دموکراسی و در طرف دیگر نظام اسلامی و تمدن نوین اسلامی قرار دارد و دانشگاه در این زمینه نقش سوزنبانی دارد، بنابراین باید جهت‌گیری دانشگاه‌ها مشخص شود.

حسنی آهنگر ادامه داد: البته هنوز ریل رسیدن به تمدن نوین اسلامی تکمیل نشده و نیاز است ساختار‌ها یا ریل‌های لازم ایجاد شود.

وی با تأکید بر مدل دانشگاه اسلامی بر مبنای کلام امام (ره) و رهبری گفت: در دانشگاه اسلامی باید مسئله‌یابی، حل مسئله، شاگرد پروری و امیدآفرینی مبنای عمل باشد.

تفاوت ارتقای اعضای هیئت‌علمی با تبدیل وضعیت آن‌ها

ایمان افتخاری، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: باید بین ارتقای مرتبه علمی و تبدیل وضعیت اساتید تفاوت قائل شد، در این مسیر تبدیل وضعیت باید سهل و برنامه ارتقای پیشرفته با رویکرد تنوع‌بخشی باشد.

وی عنوان کرد: در ارتقا باید وضعیت و کیفیت دانشگاه‌ها مدنظر قرار گیرد چراکه برخی دانشگاه‌ها پیشرفته و تعدادی از دانشگاه‌ها توان لازم را ندارند.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار اجرای آزمایشی تصمیم‌های نهایی در زمینه آیین‌نامه ارتقا بر مبنای منظومه فکری مقام معظم رهبری شد تا نتایج اولیه آن مشخص شود.

ضرورت تعیین الزامات آیین‌نامه ارتقا از سوی نظام‌های آموزشی

رجبعلی برزویی، دبیر ستاد علم، فناوری و نوآوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: چهار ماه پیش در ستاد میزی برای اصلاح آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی شکل‌گرفته که اتفاقاً مهم‌ترین بحث آن بخش مقالات آیین‌نامه ارتقا است.

وی عنوان کرد: در قدم اول باید الزامات وزارت علوم، دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت بهداشت در زمینه آیین‌نامه ارتقا دریافت شود تا نگاه هر یک از نهاد‌ها بررسی شود.

دبیر ستاد علم، فناوری و نوآوری خاطرنشان کرد: وزارت علوم الزامات خود را به ستاد ارائه داده، ولی هنوز دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت بهداشت الزامات خود را ارائه نداده‌اند.

برزویی اضافه کرد: بر مبنای سخنان رهبری، نظام ارتقا باید بر اساس ظرفیت دانشگاه تعریف شود. همچنین نیاز است که نظام رتبه‌بندی بومی داشته باشیم تا خروجی نظام ارتقا در آن مشخص شود و مقاله جای خودش را پیدا کند.

دبیر ستاد علم، فناوری و نوآوری گفت: مسئله مأموریت‌گرایی دانشگاه‌های کشور نیز باید هر چه سریع‌تر تعیین تکلیف شود.

ضرورت تفاوت نگاه به دانشگاه‌ها در آیین‌نامه ارتقا

محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این نشست بیان کرد: موضوع ارتقا باید در خیز جدید علمی دیده شود.

وی افزود: در خیز اول علمی که تا سال ۲۰۱۱ ادامه داشت، تحصیلاتِ تکمیلی‌محور، مقاله‌محور و متصل به جریان جهانی دانش بدون اتصال به جریان داخلی را مدنظر داشتیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: از ۲۰۱۱ به بعد در تله مرگ صورت‌گرایی در علم افتادیم، به‌طوری که نظام سلطه با بهره‌گیری از فناوری نو در ارتباطات علمی، پایگاه‌های اطلاعاتی و شبکه‌های اطلاع‌رسانی و اعمال معیار‌های علم‌سنجی جهانی، نقش‌آفرینی ناشران معدود بین‌المللی در مدیریت دانش جهانی، دانشمندسازی، اعتباردهی کاذب و توسعه نگاه صرفاً کمی به برونداد‌های علمی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح جهانی را مدنظر قرار داد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: در این نگاه بهره‌گیری از استادان دیگر ملل صرفاً با مهاجرت نخبگان همراه نیست بلکه دانشگاه‌ها در هر جایی هستند باید به خدمت نظام سلطه درآیند. تحقیقات اکتشافی و ناب در سیطره مولدان و پیشروان علم باشد و بقیه فعالان عرصه تحقیقات کاربردی و توسعه باشند.

وی بیان کرد: برای ورود به دوره جدید باید حل مسئله پروژه‌محور در تحصیلات تکمیلی گنجانده شود، خروجی آن دانش فنی و آفرینش فناوری و خلق‌کننده جریان ملی دانش مقوّم جریان جهانی دانش باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: آیین‌نامه ارتقای فعلی نیاز به اصلاح ندارد بلکه باید آیین‌نامه جدید نوشته شود. همه دانشگاه‌ها و نظام‌ها را نمی‌توان یکجا و واحد در نظر گرفت. باید گفتمان جدیدی حاکم شود.

تغییر مسیر جذب اعضای هیئت‌علمی

ابوالفضل باقری فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت در این نشست عنوان کرد: در حوزه مقالات خوب پیش رفتیم طوری که در مقالات هوش مصنوعی در رتبه ۱۲ جهان قرار داریم، اما استفاده از مقالات در رتبه ۷۰ جهان هستیم.

وی با اشاره به موضوع مرجعیت علمی گفت: در بسیاری از رشته‌ها مجتهد هستیم، اما مرجع نیستیم، باید در جهت مرجعیت علمی حرکت کنیم.

معاون آموزشی وزارت بهداشت خواستار شد: باید مسیر جذب اعضای هیئت‌علمی تغییر کند چراکه آیین‌نامه ارتقا از مسیر جذب هیئت‌علمی می‌گذرد.

اصلاح ساختار معیوب ارتقا اعضای هیئت‌علمی

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی گفت: این مصوبه خوب باید اجرایی شود.

وی ادامه داد: در ساختار معیوب نمی‌توان مسئله را حل کرد، جذب، ارتقا، حل مسئله و مقاله‌محوری همگی باید در آیین‌نامه جدید مورد توجه قرار گیرد. در وزارت بهداشت مشکل کمتری داریم، چون موضوعات پژوهشی کاربردی‌تر هستند، اما آیین‌نامه جدید باید نظام‌ها را جداگانه مورد بحث قرار دهد.

وزیر بهداشت عنوان کرد: جذب هیئت‌علمی به‌صورت استخدام رسمی در دنیا منسوخ شده و همگی موقت هستند باید این موضوع در فرآیند جذب نیز دیده شود.

عین‌اللهی همچنین خواستار ایجاد نظام جدیدی برای چاپ و انتشار مقالات شد.

هدایت مقالات به سمت حل مسائل کشور

محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم نیز در این نشست عنوان کرد: بر مبنای تأکیدات مقام معظم رهبری مقاله‌محوری نباید به ارتقا گره بخورد.

وی عنوان کرد: وضعیت پیشرفت علمی کشور مناسب است، اما نیاز به تقویت دارد، مقالات در کشور باید به سمت حل مسئله هدایت شوند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین خواستار ایجاد نظام رتبه‌بندی بومی دانشگاه‌ها شد و گفت: باید مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها را دنبال کنیم، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه ارتقا با وجود ابلاغ هنوز اجرایی نشده است.

رئیس فرهنگستان علوم گفت: آیین‌نامه ارتقا باید بر مبنای تفاوت رشته‌ها تدوین شود. در ادامه آیین‌نامه باید فرصت تحول و مرزشکنی در علم را ایجاد کند.

در آیین‌نامه جدید نقش وتویی مقاله را کاهش دادیم

محمد سلیمانی، قائم‌مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری درباره آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی که پیشنهاد این وزارتخانه است، گفت: در این آیین‌نامه نقش وتویی مقاله را کاهش دادیم، شاگردپروری، مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، ماندگاری اعضای هیئت‌علمی در رتبه‌های علمی را مدنظر قرار دادیم.

وی ادامه داد: دوره استاد ممتازی را اضافه و استاد تمامی را دومرحله‌ای خواهیم کرد. همچنین تقویت متوازن رشد علمی را مدنظر خواهیم داشت.

قائم‌مقام وزیر علوم در ادامه افزود: مسئولیت اجتماعی استاد، دانش‌پژوهی آموزشی، طراحی تولید محصولات آموزشی، استفاده از روش‌های آموزش مبتنی‌بر فناوری، نوشتن کتاب را در آیین‌نامه جدید مورد توجه قرار دادیم.

توجه به ماهیت رشته‌ها در آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی

محمدعلی زلفی گل، وزیر علوم تحقیقات و فناوری در این نشست بیان کرد: ایران ۲ درصد تولید علم دنیا را بر عهده دارد و از ۹۸ درصد علم دنیا استفاده می‌کند و ما نیز از علم دنیا استفاده می‌کنیم.

وی ادامه داد: در خیز جدید علمی باید طرح جدیدی داشته باشیم. رتبه علمی کشور را باید حفظ و تقویت کنیم، چراکه مقام معظم رهبری درباره کاهش رتبه علمی تذکر دادند، باید توجه داشته باشیم که رتبه علمی با مقاله بین‌المللی ایجاد می‌شود، بنابراین مقالات با کیفیت باید حفظ شوند، مقالات نباید ملاک ارتقاء باشد، باید این‌ها را به هم ارتباط دهیم.

وزیر علوم تأکید کرد: باید انواع تحقیقات بنیادین، توسعه‌ای و ملی را مورد توجه قرار دهیم. همچنین لازم است ماهیت رشته‌ها مورد توجه قرار گیرد. آیین‌نامه باید واحد باشد، اما برای رشته‌ها معیار‌های سنجش متفاوت داشته باشد.

زلفی گل گفت: مرتبط کردن مقالات با نیاز جامعه یکی از اولویت‌های ما در وزارت علوم است آن‌چنان‌که در پژوهانه دانشجویان ی آن را مدنظر قرار دادیم.

وی ادامه داد: مرجعیت زبان فارسی به‌عنوان زبان علم نیز باید مورد توجه باشد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها نیز خواستار تحول در ساختار، سیاست‌ها و برنامه‌های کارگزاران شد.

وی همچنین بر مأموریت‌گرایی و توجه به زبان فارسی در مرجعیت علمی تأکید کرد.

شایق حق‌جو، رئیس مرکز توسعه و هماهنگی تحقیقات معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری نیز گفت: اگر شاخص مقاله را برداریم افت می‌کنیم، باید تیمی رشد علمی جدید را تعریف کند و نظام جایگزین ایجاد کنیم تا درک مشترک در کشور به وجود آید.

وی عنوان کرد: به‌زودی هوش مصنوعی نظام مقاله را تغییر خواهد داد که ما در معاونت علمی برای این تغییر آماده‌ایم.

عدم تناسب ارتقا با مسائل کشور

سید امیرحسین فقهی رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای نیز در این نشست عنوان کرد: یکی از مشکلات این است که ارتقاء نیروی انسانی تناسبی با مسائل کشور ندارد.

وی ادامه داد: آیین‌نامه ارتقا باید حس مفید بودن را منتقل کند، در این زمینه باید نظام موضوعات تعریف شود.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای گفت: باید دو نوع آیین‌نامه داشته باشیم، تا تحقیقات بنیادین و بین‌المللی به برخی از اعضای هیئت‌علمی و تحقیقات ملی به برخی دیگر سپرده شود و هر یک از اساتید امتیاز مربوط به آن را دریافت کنند.

ابراهیم سوزنچی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست اظهار کرد: در آیین‌نامه ارتقا باید تناسب با حل مسائل کشور مد نظر قرار گیرد. باید کیفیت مقالات در نظر گرفته شود نه تعداد آن‌ها و شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای در زمینه ارتقای اعضای هیئت‌علمی دارد که باید به آن توجه شود.

وی ادامه داد: دانشگاه‌ها باید به نسل‌های مختلف دانشگاهی تقسیم‌بندی شوند و برای هرکدام آیین‌نامه جداگانه نوشته شود.

در پایان جلسه دو نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های کشور به نمایندگی از گروهی از اعضای هیئت‌علمی کشور پیشنهاد‌هایی را در زمینه آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت‌علمی ارائه دادند تا در تصمیم‌گیری‌ها مورد توجه قرار گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در انتها عنوان کرد که این گزارش در ستاد علم و فناوری و میز تخصصی آیین‌نامه ارتقا مورد ارزیابی قرار گیرد.