رقابت بر سر استعمار کف اقیانوس‌ها برای کشف بیشتر

به گزارش خبرنگار علم و فناوری آنا، در ۲۰۱۹، گروهی از دانشمندان بین‌المللی سوار بر کشتی «پرشر دراپ» (Pressure Drop) به سمت اقیانوس جنوبی اطراف قطب جنوب حرکت کردند. «ویکتور وسکوو» (Victor Vescovo) نام یک ماجراجوی آمریکایی است که با هدف غواصی در پنج نقطه عمیق در کف این اقیانوس، بودجه این تیم تحقیقاتی را تامین می‌کرد.

او هدف بلندپروازانه‌ای داشت؛ نه‌تنها به دلیل وجود خطرات قابل توجه ناشی از طوفان‌ها و حوادث ناگوار مکانیکی -که باعث انفجار زیردریایی «اوشن‌گیت تیتان» (OceanGate Titan) در ماه ژوئن گذشته در اعماق دریا شد- بلکه به دلیل اینکه واقعا مقدار کمی از بستر دریا در جهان نقشه‌برداری شده است.

از آنجا که اعماق بیش از سه‌چهارم کف این اقیانوس هنوز به صورت یک راز باقی مانده، وسکوو به تخصص «کسی بونجیووانی» (Cassie Bongiovanni) در زمین‌شناس دریایی با مدرک کارشناسی ارشد در نقشه‌برداری اقیانوس نیاز داشت.

«لورا ترتیوی» (Laura Trethewey)، روزنامه‌نگار حوزه اقیانوس و نویسنده چند کتاب در این زمینه، در کتابی با عنوان «عمیق‌ترین نقشه: مسابقه پرمخاطره برای ترسیم اقیانوس‌های جهان» داستان علاقه انسان به اقیانوس‌ها را به‌عنوان راهی برای شروع بحث بسیار بزرگ‌تر در زمینه تغییر رابطه بشر با اقیانوس‌ها مطرح می‌کند.

از نظر او، اکتشافات در اعماق دریا نه‌تنها فرصتی برای اکتشافات جدید، بلکه برای افراشتن پرچم‌های هشداردهنده است.

این کتاب متنی روشنگر و اغلب غافلگیرکننده است که نه‌تنها برای دوستداران محیط زیست یا علاقه‌مندان به سیاست جهانی، بلکه برای علاقه‌مندان به سفر و فناوری نیز جذاب است.

ایده کتاب مذکور این است که حفظ سیاره زمین با شناخت اقیانوس‌ها آغاز می‌شود.

ترتیوی در امتداد سواحل کالیفرنیا سفر کرد، به خلیج «هادسون» کانادا پرواز کرد و در خلیج مکزیک غواصی کرد و همچنین با محققانی مانند بونجیووانی مصاحبه کرد. ترتیوی از طرح ابتکاری به نام «بستر دریای ۲۰۳۰» رونمایی می‌کند که هدف آن ترسیم نقشه کل کف اقیانوس سیاره تا ۲۰۳۰ است.

این پروژه شامل کنسرسیومی از شرکت‌ها، سازمان‌ها و دانشگاه‌های سرتاسر دنیا است. سازمان ملل متحد سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را به‌عنوان دهه علوم اقیانوسی برای توسعه پایدار اعلام کرد که باعث افزایش آگاهی از نقشه‌برداری بستر دریا شد.

در ۲۰۱۹ یعنی آغاز سفر کشتی پرشر دراپ، فقط ۱۵ درصد از کف اقیانوس جنوبی با وضوح نسبتاً قابل اعتماد ترسیم شده بود و وسکوو دو بار در این منطقه غواصی کرد تا بدون توجه به تعریف مردم محدوده آن قلمرو، دستاورد خود را بدون شک و تردید به دست آورد. با این حال، پس از تلاش‌های وسکوو، سهم نقشه‌برداری دریایی به لطف برون‌سپاری، پهپاد‌های جدید در آب‌های عمیق و افرادی، چون وسکوو به دلیل افزایش اطلاعات اشتراک‌گذاری شده در حال افزایش است.

تا ۲۰۲۲، این رقم به ۲۳.۴ درصد رسید و منطقه‌ای تقریباً به اندازه اروپا به نقشه کف دریا‌ها اضافه شد.
ترتیوی در کتابش می‌نویسد: در حالی که نقشه‌برداری اقیانوس می‌تواند تاریخ غرق‌شده بشر را آشکار کند و جوامع کوچک را در خطوط ساحلی دورافتاده و ناشناخته توانمند کند، نخستین قدم برای شناخت اقیانوس به شمار می‌آید و به نوعی سوالات بیشتری را مطرح می‌کند.

او در کتابش می‌پرسد: اگر ما طرح بستر دریای ۲۰۳۰ را به پایان برسانیم، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ از استعمارگران دریانورد در گذشته به‌خوبی می‌دانیم که نقشه تنها ابزاری خنثی نیست!

ترتیوی در طول سفر‌های خود، فشار و کشش بین نیرو‌های رقیب را تصدیق می‌کند: محققانی که به دنبال پیشرفت‌های علمی هستند، سازمان‌هایی که تلاش می‌کنند رفاه انسان، حیوان و زیستگاه را در اولویت قرار دهند و نهاد‌های متمایل به غارت منابع طبیعی.

این امر واضح بود، به‌ویژه در جلسه‌ای از سازمان بین‌المللی بستر دریا، جایی که نمایندگانی از سراسر جهان در جامائیکا گرد هم آمدند تا قوانین مربوط به استخراج معادن در اعماق آب‌های بین‌المللی را مورد مذاکره قرار دهند. از یک طرف، این واقعیت که این آژانس وابسته به سازمان ملل در تلاش است تا برخی از ساختار‌ها را تقویت کند، قابل ستایش است و از سوی دیگر، ترتیوی خاطرنشان می‌کند که قدرت بستر دریا ریشه در تضاد منافع اساسی دارد.

ترتیوی نتیجه می‌گیرد: جست‌وجوی روح درونی باید با کاوش بیرونی همراه باشد، وگرنه در دامی می‌افتیم که مرز‌های جدید را مانند یک فهرست خرید بی‌پایان دنبال می‌کنیم.