بازی‌های ویدئویی افراد را باهوش‌تر می‌کند!

به گزارش خبرنگار علم و فناوری آنا، از سال‌ها قبل بازی‌های ویدئویی به ایجاد انزوا و بروز شخصیت ضد اجتماعی و آسیب به سلامت روانی افراد متهم شده‌اند و مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. در مورد تأثیر برخی بازی‌ها در افزایش خشونت در افراد و آسیب جسمی هم نگرانی‌هایی وجود دارد.

دانشمندان در مطالعه این موضوعات مهارت بیشتری کسب کرده‌اند و شواهد نشان می‌دهد که نگرانی‌ها در مورد بازی‌های ویدئویی بی اساس است. یک ایده ریشه‌دار وجود دارد که بازی‌های ویدئویی، مغز را دچار زوال می‌کند، آن‌ها را به‌راحتی می‌توان به‌عنوان اتلاف وقت بی‌ثمر در نظر گرفت و فعالیتی است که جای دیگر فعالیت‌های معنادار را می‌گیرد؛ اما آیا در واقعیت بر عکس نیست؟ آیا بازی‌های ویدئویی می‌توانند ما را باهوش‌تر کنند؟

سال‌هاست که بازی‌ها و برنامه‌های «تمرین مغز»، به‌عنوان راهی آسان و مؤثر برای تقویت توانایی‌های شناختی ما معرفی شده‌اند. ایده پشت آن‌ها این است که بازی‌های معما‌های سریع که بر چیز‌هایی مانند حافظه یا آگاهی فضایی تمرکز دارند، در طول زمان توانایی‌های ما در این زمینه‌ها بهبود می‌بخشد و از نظر تئوری، هوش کلی ما نیز بهبود پیدا می‌کند.

از منظر تحقیقاتی، مسئله کلیدی این بوده که بفهمیم آیا این نوع بازی‌ها می‌تواند اثر انتقالی داشته باشد یا خیر؛ یعنی این‌که آیا بهبود مهارت‌های افراد در یک بازی حافظه‌ای می‌تواند به طور گسترده باعث بهبود شناختی شود؟

به طور خاص، دانشمندان سعی کرده‌اند که بین تأثیرات انتقالی «دور» و «نزدیک» تمایز قائل شوند. بررسی تأثیرات انتقالی نزدیک به این معناست که آیا انجام یک بازی حافظه‌ای منجر به بهبود در سایر بازی‌های حافظه نیز می‌شود؟ و معنی تأثیرات انتقالی دور این است که آیا انجام این بازی‌ها منجر به بهبود کلی توانایی‌های شناختی یا هوش می‌شود یا خیر؟

اگرچه برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بازی‌های «تمرین مغز» تأثیرات نزدیک را به دنبال داشته است؛ اما این نتایج معمولاً ضعیف بوده‌اند و مطالعات دیگر نتوانسته‌اند این نتایج را تایید کنند. همچنین هیچ مدرک قانع کننده‌ای در مورد اثرات دور این بازی‌ها یا بهبود کلی توانایی‌های شناختی یا هوش وجود ندارد.

با این حال یک سری تحقیق، بازی‌های «تمرین مغز» را با بازی‌های ویدئویی معمولی مقایسه کرده‌اند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ یک بازی تمرین مغز با نام Lumosity را با بازی معمایی اول‌شخص Portal ۲ مقایسه کرد و پژوهشگران دریافتند که حل مسئله و مهارت‌های فضایی بازیکنان Lumosity افزایش نمی‌یابد، ولی این بهبود در بازیکنان Portal ۲ مشاهده می‌شود.

در همین راستا مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ روی تقریباً ۴۵ هزار شرکت‌کننده نشان داد که اگرچه بازی‌های تمرین مغز مزایای شناختی کمی دارند؛ اما این‌ها به طور کلی در مقایسه تأثیرات بازی‌های ویدئویی ناچیز است.

به‌تازگی در سال ۲۰۲۰، پژوهشگران موسسه کارولینسکای سوئد با بررسی داده‌های حدود ۹ هزار کودک آمریکایی دریافتند که کودکانی ۹ تا ۱۰ ساله‌ای که برای مدت زمان متوسط و بالاتر از متوسط بازی‌های ویدئویی انجام می‌دهند، با افرادی که کم‌تر این بازی‌ها را انجام می‌دهند، تفاوتی در هوش نشان نمی‌دهند.

این مطالعه دو سال بعد با بررسی داده‌های ۵ هزار نفر از این کودکان ادامه یافت و مشخص شد که در سن ۱۲ سالگی کودکانی که بازی‌های ویدئویی می‌کردند، نسبت به میانگین، ۲.۵ امتیاز IQ بیشتری داشتند.

مطالعات دیگر در جمعیت‌های با سن بیشتر، مزایای مشابهی را نشان داده است. به عنوان مثال یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ بر روی بزرگسالان ۶۰ تا ۸۰ ساله نشان می‌دهد که بازی‌هایی مانند «پرندگان خشمگین» (Angry Birds) و سوپر ماریو (Super Mario ۳D World) در یک بازه زمانی ۴ هفته‌ای منجر به بهبود حافظه می‌شود.

دلیل این‌که چرا بازی‌های ویدئویی آماده، بیشتر از بازی‌هایی که به طور هدفمند برای افزایش مهارت‌های شناختی طراحی شده‌اند، باعث بهبود توانایی‌های شناختی می‌شود مشخص نیست و دانشمندان هنوز در تلاش‌اند که چرا چنین است.

یک استدلال در مورد این موضوع به مقدار زمان سرمایه‌گذاری مرتبط است. در حالی که برنامه‌های تمرین مغز تمایل دارند بازی‌های کوچک را در بازه زمانی کوتاه ارائه دهند، بازی‌های ویدئویی درگیرکننده و همه جانبه هستند و اغلب به سطح بالایی از توجه و حل مسئله نیاز دارند.

با این وجود، به‌رغم یافته‌های امیدوارکننده، هیئت منصفه علمی نظام حقوقی آمریکا هنوز در مورد این‌که آیا اکنون شواهد قانع‌کننده کافی برای حمایت از این ادعا که «بازی‌های ویدئویی ما را باهوش می‌کند» وجود دارد یا خیر، تصمیم نگرفته است. در این میان شاید بتوان نگرانی‌های قدیمی که می‌گویند بازی‌های ویدئویی ناتوان‌کننده و یا ناسازگار هستند را کنار گذاشت.