«فيلمنامه خواندنی» می‌تواند جنبشی نوگرا در ادبيات سينمايی ايران باشد

سعید گودرزی عضو انجمن علمی پژوهش‌های هنری ايران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، عنوان کرد: فیلمنامه خواندنی (closet screenplay) گونه‌ای جدید در ادبیات نمایشی معاصر جهان است که خاستگاهش به کشور ژاپن در قرن بیستم و به ویژه بیست و یکم باز می‌گردد. برایان نورمن (Brian Norman) فیلمنامه پژوه و استادیاردانشگاه ایالتی آیداهو با نوشتن مقاله‌ای در سال ۲۰۰۵ وجوه ادبیت فیلمنامه خواندنی را در ادبیات سینمایی مطرح می‌کند.

عضو انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران در ادامه افزود: این شیوه نوشتار ادبی، متنی واحد و مستقل و با شکل مایه فیلم نامه است که با هدف کناره گیری از تولید و ساخت اثر سینمایی و تلویزیونی به نگارش درمی آید. این رده متون توسط یک خوانشگر به تنهایی و یا گاهی اوقات با صدای بلند در یک گروه کوچک، محفل خوانی یا مجلس خوانی می‌شود.

گودرزی تصریح کرد: نویسندگان این ژانر با هدف دوری از نمایش بر روی پرده جادویی سینما، «صفحه را بر صحنه» ترجیح دادند تا ضمن اهمیت به شگرد‌های متن گرایی، خوانشگر بتواند در سینمای ذهن با کمک چشم اندیشه و خیالش، از متن فیلمنامه پرده برداری کند.

این پژوهشگر ادبی در ادامه اظهار کرد: نویسندگان فیلمنامه خواندنی ضمن مقاومت در برابر ساختار و سازه‌های فیلم گرایی، از تولید مشارکتی فیلم و دریافت جمعی، مدیران و تهیه کنندگان شرکت‌های سینمایی سودجو، بازیگران و کارگردانان شهرت طلب، فریب‌ها و فریبایی‌های چشم نواز پرده نمایش و تماشاگران منفعل دوری می‌کنند و به خواننده محوری، تصویرسازی ذهنی، بلاغت ادبی (معانی، بیان و بدیع)، شاعرانگی، بازگویی و بیان روایی شخصیت، کنش، رویداد، شرح و تفسیر صحنه، پرش‌ها و مونتاژ‌های زمانی و مکانی، روایت در روایت، جریان سیال ذهن، دیالکتیک و گفتمان، زبان محوری، اندیشه گرایی اعتراضی و انتقادی روی می‌آورند.

سینمایی خواندنی چگونه رواج می‌یابد؟

این منتقد ادبی درخصوص پیاده سازی سینمای خواندنی در ایران عنوان کرد: ما اکنون در زمینه فیلمنامه خواندنی با رویکرد به مطالعات علمی و پژوهشی به ویژه با مطالعات موردی در آثار ایرانی، کاری درخور و شایسته انجام نداده ایم و هنوز مبادی و مبانی نظری این ژانر برای فیلم نویسان ما تدوین و یا ترجمه نشده است. این گام نخست می‌بایست از سوی فیلم نامه پژوهان تحقق پذیرد تا الگوی مناسبی برای پیاده سازی ساختار و سازه‌های این ژانر در ادبیات ایرانی طراحی شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد زرقان، برگزاری کارگاه و دوره‌های آموزشی برای فیلم نامه نویسان، آموزش به فراگیران علاقه‌مند از طریق سمینار یا وبینار و همچنین پیشنهاد تدوین سرفصل این ژانر در برنامه درسی رشته‌های ادبیات فارسی، ادبیات نمایشی و ادبیات داستانی می‌تواند جنبشی نوگرا در خوانش نوین از ادبیات سینمایی ایران پدید آورد.