کشف زنبور‌های مومیایی ۳ هزارساله در پرتغال

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری علم و فناوری آنا، پژوهشگرانی که ۲۰۱۹ در جستجوی یافتن نشانه‌هایی از تغییر اکوسیستم خط ساحلی جنوب غربی پرتغال در طول زمان بودند، به طور تصادفی با یک صحنه حیرت انگیز و غیرمنتظره روبه‌رو شدند: زنبور‌هایی که برای نزدیک به 3 هزار سال در تابوت‌های زیرزمینی مومیایی شده بودند.

«کارلوس نتو دی کاروالیو» (Carlos Neto de Carvalho)، دیرینه شناس و هماهنگ کننده علمی در ژئوپارک جهانی یونسکو Naturtejo در پرتغال گفت: هر اتفاقی که افتاده، «یک شب شوم برای صد‌ها زنبور بالغ که آماده ترک پیله خود بودند» محسوب می‌شود.

این‌ها زنبور‌های معمولی اروپایی در کندو نبودند، بلکه اعضای گروهی به نام Eucera بودند. زنبور‌ها بیشتر عمر یکساله خود را با آبستن شدن در زیر زمین و خوردن گرده به جا مانده از مادرانشان می‌گذرانند و تنها طی چند هفته و آن هم هنگامی که گیاه گلدار مورد علاقه شان شکوفا می‌شود، ظاهر می‌شوند.

این محققان با در نظر گرفتن سرنخ‌ها، به این نتیجه رسیدند که زنبور‌ها به احتمال زیاد با مرگ ناگهانی مواجه شده‌اند.
وی گفت: اینکه صد‌ها زنبور عسل که درست قبل از خروج در لانه‌های خود، در آنجا مانده اند به این معنی است که در ساحل آفتابی کنونی پرتغال، اتفاق فاجعه‌باری برای آن‌ها رخ داده است.

این گروه از پژوهشگران ماه گذشته کشف خود را در مجله Papers in Palaeontology منتشر و فرضیه‌ای را برای اینکه چه چیزی زنبور‌های به دام افتاده را کشته است، ارائه کرد.

زنبور‌ها قدرت ماندگاری تکاملی دارند و اجداد آن‌ها در طول ۱۲۰ میلیون سال بر روی زمین زندگی کرده‌اند. آن‌ها در برابر نوسانات آب و هوای وحشی مقاومت کرده اند و در هر جایی که گیاه گلدار ممکن است ریشه داشته باشد، افزایش جمعیت داده اند.

اما یافتن اجساد فسیل شده واقعی زنبور‌ها، بر خلاف استخوان‌های لاک پشت که در لایه‌های رسوبی حفظ شده‌اند، نادر است.

دانشمندان توانستند با استفاده از توموگرافی رایانه‌ای اشعه ایکس، داخل سلول‌های نوزاد نگاه کنند و شاخک‌های بلند زنبور‌ها را ببینند که نشان می‌دهد آن‌ها نر هستند.

نتو دی کاروالیو می‌گوید: «اسکلت بیرونی زنبور‌ها (و به طور کلی حشرات) از کیتین، یک پلیمر زیستی سلولز مانند که پس از مرگ حیوان به سرعت تجزیه می‌شود، ساخته شده است.

چیزی که زنبور‌ها معمولاً از خود به جا می‌گذارند، فسیل‌ها یا فسیل‌های آیکونوفسیل (نقش‌هایی که در زمان انجماد اجساد، لانه‌های متروکه یا فعال، یا لانه‌های قدیمی) منجمد شده‌اند.

پیله‌هایی که این گروه کشف کردند با نخ ابریشم مانندی که توسط زنبور مادر تولید شده بود پوشانده و مهر و موم شده بودند. این نخ یک پلیمر آلی و ضد آب بود - مخلوطی از مواد و مهندسی ساختار - که باعث حفظ زنبور‌های داخل آن شده بود.

نتو د کاروالیو توضیح می‌دهد این «ملات آلی» از سلول‌ها در برابر محیط محافظت می‌کند و کیتین ظریف را از فعالیت و تجزیه باکتری محافظت می‌کند.

زنبور‌ها که در پیله‌هایشان مهر و موم شده بودند، مومیایی شده و شکل بدن و ویژگی‌های متمایز خود را حفظ کردند.

محققان برای بررسی زنبور‌های مومیایی شده بدون از بین بردن پیله‌های محافظ، از توموگرافی میکروکامپیوتری اشعه ایکس، نوعی سی تی اسکن که تصاویر دقیقی از چیز‌های کوچک مانند حشرات می‌گیرد، استفاده کرد.

«برایان دانفورث» (Bryan Danforth) حشره شناس در دانشگاه کرنل ویکی از اعضای این تیم تحقیقاتی، می‌گوید: من فکر می‌کنم آنچه این مطالعه را بسیار جالب می‌کند این است که شما زنبور را در آنجا دارید و می‌توانید زنبور‌های شاخ دراز قبیله Eucerini، مشاهده کنید. اگر به تصویر CT نگاه کنید، می‌توانید شاخک‌های بلند را ببینید، بنابراین می‌دانید که نر است.

به گفته وی معمولاً تعیین اینکه چه چیزی یک سلول مولد فسیل شده را ایجاد کرده است دشوار است. حیوانات دیگری نیز وجود دارند که در خاک فرو می‌روند و ممکن است چیزی شبیه لانه زنبور عسل ایجاد کنند؛ و این کشف اولین فسیلی است که در واقع زنبور عسل را در خود جای داده است.

محققان درباره اینکه چه چیزی زنبور‌ها را کشته است، سیل یا خشکسالی طولانی مدت را در نظر گرفتند که ممکن است منابع غذایی را محدود کند. اما گرده‌ای که در داخل سلول‌ها ذخیره شده بود به آن‌ها نشان داد زنبور‌ها غذای زیادی دارند به این معنی که از گرسنگی نمرده‌اند. در عوض، فرضیه آن‌ها تغییر آب و هوا را مطرح کرده‌اند.

نتود کاروالیو گفت: ما فرض می‌کنیم که کاهش ناگهانی دمای انجماد در آن اوایل بهار عامل مرگ گسترده در سطح خاک بود.

در حالی که این لانه نمونه‌ای از مرگ دسته جمعی محلی است، اما می‌تواند یادآور این باشد که زنبور‌ها چگونه در مواجهه با تغییرات آب و هوایی استقامت کرده‌اند. هنوز بیش از ۲۵ گونه زنبور عسل مانند Eucera در زیستگاه‌های مختلف پرتغال زندگی می‌کنند.

این پژوهشگر افزود: انتظار داریم این کشف اطلاعات بیشتری درباره چگونگی انعطاف‌پذیری این حیوانات در برابر تغییرات آب و هوایی به ما بدهد. بنابراین، مومیایی‌های زنبور Eucera را می‌توان پیام امیدواری در این دنیای پر هرج و مرج اقلیمی در نظر گرفت.