خوشدل: تعرفه‌های پزشکی ناعادلانه است/ چالش فضای آموزش بالینی حل شود، دانشجوی پزشکی بیشتری پذیرش می‌کنیم

گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا - زهرا اردشیری: روز اول شهریور که زادروز شیخ الرئیس ابوعلی سینا است، به واسطه نقش بی‌بدیل او در ترویج دانش پزشکی به نام پزشک نامگذاری شده است. علم پزشکی ایران در میان کشور‌های جهان جایگاه ممتازی دارد و تاریخ پرشکوه ایران پزشکان زیادی را در دامن پرورانده است که منشأ آثار و برکات زیادی بوده‌اند؛ برای نمونه می‌توان به پزشکانی اشاره کرد که در هشت سال دفاع مقدس از خود رشادت نشان دادند و پزشکانی که دوران همه‌گیری بیماری کرونا به‌عنوان مدافعان سلامت فداکاری‌های زیادی نشان دادند.

در طی سال‌های گذشته تا به امروز موضوع مهاجرت پزشکان، افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها برای دانشجویان پزشکی و گردشگری سلامت از مسائل مهمی است که جامعه پزشکی را درگیر خود کرده است. در این رابطه سراغ علیرضا خوشدل رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی رفته ایم و با او گفتگو مفصلی داشتیم. 

آنا: در خصوص مهاجرت پزشکان، گفته می‌شود که این موضوع در همه کشور‌ها اتفاق افتاده و تنها مختص کشور ما نیست، اما در واقعیت این است که آمار‌ها نشان می‌دهد مهاجرت پزشکان در کشور ما طبیعی نیست، آیا شما هم فکر می‌کنید این موضوع خاص کشور ما نیست و یک مسئله همه گیر است؟ 

خوشدل: خیر، ما در کشور با مهاجرت چند هزار نفره پزشکان مواجه هستیم و آماری از منابع خبری شنیده می‌شود، بسیار سنگین و عجیب است. اگر فردی قصد عادی سازی این مسئله را دارد، کار خوبی نکرده است. عدد مهاجرت پزشکان از کشور ما به کشور‌های پائین‌تر از ما بسیار محنت بار است.
متأسفانه این در صورتی است که برای پرورش یک پزشک در کشور میلیارد‌ها تومان هزینه می‌شود و مهمتر از هزینه، یک پزشک ده‌ها سال (۱۶ سال) برای دوره عمومی تخصص و فوق تخصص، عمر خود را می‌گذارد. مهاجرت پزشک به معنای خالی شدن سرمایه‌های ملی ما است واگر مسئولان نگهداشت پزشکان در کشور بی‌تفاوت باشند به وظیفه خود عمل نکرده‌اند؛ بنابرین باید اقدامات اساسی انجام دهند.

آنا: منظورتان از اقدامات اساسی چیست؟ مگر می‌شود کسی را مجبور کرد در کشور خدمت کند؟ 

خوشدل: منظورم این است همانطور که در زمان بحران کرونا، ستاد ملی تشکیل شد و عوامل مرتبط دور یک میز نشستند و طرح موضوع کردند و راه حل ارائه کردند. باید حالا هم یک ستاد ملی بررسی و رفع مشکلات پزشکان تشکیل شود و مانع مهاجرت و از دست دادن سرمایه‌ها بشوند. این افراد همان کسانی هستند که در آن زمان بحران کرونا، مدافع سلامت تلقی می‌شدند. کسانی که به فرموده مقام معظم رهبری قهرمان بودند و بار‌ها ایشان از پزشکان حمایت و تمجید کردند و به خدمات کادر درمان اشاره و قدرشناسی کردند. 

همانطور که در زمان بحران کرونا، ستاد ملی تشکیل شد و عوامل مرتبط دور یک میز نشستند و طرح موضوع کردند و راه حل ارائه کردند. باید حالا هم یک ستاد ملی بررسی و رفع مشکلات پزشکان تشکیل شود و مانع مهاجرت و از دست دادن سرمایه‌ها بشوند

آنا: چرا این تعداد مهاجرت اتفاق می‌افتد؟ آیا این مسئله ریشه اقتصادی، فرهنگی یا ... دارد؟ اصلا چرا پزشکان مهاجرت می‌کنند؟

خوشدل: به هیچ عنوان ریشه فرهنگی ندارد. وفادارترین گروه‌های اجتماعی به مردم، پزشکان هستند. اساسا پزشک به گونه‌ای تربیت می‌شوند که برای اجتماع و مردم خود خدمت کند و زمانی که قسم یاد می‌کند چیزی را بالاتر از خدمت به اجتماع و مردم و رفع نگرانی‌های آن‌ها نمی‌بیند.

موضوعی که در حال حاضر برای پزشکان مطرح است، مسئله بی‌توجهی و بی‌تفاوتی نسبت به مسائل مالی آنهاست. متأسفانه کسانی که در این زمینه تصمیماتی می‌گیرند کاملاً نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند و خدمات پزشکی را مابه ازا حق الزحمه‌ها و دستمزد‌های لازم و تعرفه‌های مناسب در نظر نمی‌گیرند. تعرفه‌های پزشکی کاملاً ناعادلانه است. ناکارآمدی سازمان‌های بیمه تحمیل مضاعف بر دوش پزشکان است. یعنی اگر سازمان‌های بیمه نمی‌تواند هزینه‌های خدمات پزشکی را تأمین کنند اولین کاری که می‌کنند تعرفه‌های پزشکی را کمتر از رشد واقعی خودش، افزایش می‌دهد و این فاصله با قیمت واقعی و قیمت تمام شده و قیمت عادلانه هر روز بیشتر می‌شود.

از طرفی پزشکان تکریم نمی‌شوند. زمانی که به پزشک احتیاج دارند، از پزشک تعریف و تمجید می‌کنند و زمان پرداخت و زمانی که وقت جبران خدمات پزشکان می‌شود، بی‌توجهی می‌کنند. پزشکان ما به خصوص در مراکز دانشگاهی و دولتی بیش از یک سال از بیمه‌ها طلبکار هستند. کدام جامعه را می‌شناسید که پزشک ارائه خدمت کند و ۱۴-۱۵ ماه بعد با قیمت قبلی دستمزد دریافت کنند. طبیعی است که پزشکان هم زندگی دارند و نیازمندی‌های اقتصادی دارند و باید خانواده خود را اداره کنند.

به نظر من حلقه اصلی و ریشه اصلی این مهاجرت‌ها، بی‌توجهی در شأن و جبران خدمات پزشکان است. متأسفانه سازمان‌های بیمه گر که باید مانع تحمیل هزینه‌ها بر مردم باشند، زیر بار مسئولیت‌های خود نمی‌روند و از جیب پزشکان کم می‌کنند.

آنا: مسئله‌ای که این روز‌ها مردم را نگران می‌کند شایعاتی در مورد کمبود پزشک در کشور طی سال‌های آینده است. مثلا چند روز پیش معاونت درمان صراحتا اعلام کرد در سه رشته داخلی، اطفال و جراحی قلب دانشجوی پزشکی کم داریم و دانشجوی پزشکی به سمت این سه رشته کمتر می‌آید. نظر شما در این خصوص چیست و چرا این اتفاق می‌افتد؟
 
خوشدل: متأسفانه کمبود پزشک تها در این سه رشته‌ها خلاصه نمی‌شود. در آزمون دستیاری تخصصی هر ساله که زمانی کاملاً رقابتی بود و پزشکان مسابقه می‌دادند تا بتوانند در مقطع دستیاری تخصصی قبول شوند الان بسیاری از ظرفیت‌ها خالی می‌ماند. در حال حاضر صندلی رشته پرطرفداری مثل رادیولوژی یا جراحی قلب، اطفال و برخی از رشته‌های داخلی، حتی برخی از فوق تخصص‌ها خالی مانده است. به این علت که افراد امیدی به شرایط بهتر برای ارائه خدمت و درآمد بهتر بابت تقبل زحمت ادامه تحصیل را ندارند. دانشجوی پزشکی پیش خودش می‌گوید چه دلیلی دارد مجبور شوند درس‌های سنگین بخواند، امتحانات دشوار بدهند بدون اینکه نتیجه مادی و معنوی از آن بگیرند. به نظر بنده در خصوص دوره‌های تخصصی با یک بحران انتخاب مواجه هستیم که این بحران انتخاب را با فراهم آوردن شرایط مناسب پزشکان حتما باید جبران کنیم. 

 در حال حاضر صندلی رشته پرطرفداری مثل رادیولوژی یا جراحی قلب، اطفال و برخی از رشته‌های داخلی، حتی برخی از فوق تخصص‌ها خالی مانده است

آنا: یعنی دانشجو در پایان مقطع عمومی دیگر برای اخذ تخصص ادامه نمی‌دهد؟

خوشدل: در حال حاضر دانشجویان تمایلی به ادامه دادن ندارند و ترجیح می‌دهند همان پزشک عمومی بمانند. طرح را انجام دهند و متأسفانه بسیاری به دنبال این هستند بعد از اتمام تحصیل از کشور‌های دیگر پذیرش بگیرند و متأسفانه سرمایه‌هایی که این ملت در طول دوره مدرسه و دانشگاه و حمایت‌های اجتماعی هزینه کردند، سرمایه‌ای برای سایر کشور‌ها می‌شود. 

آنا: در آمار‌ها آماده پزشکان بیشتر به کشور‌های حاشیه خلیج فارس مهاجرت می‌کنند. شما این موضوع را تأیید می‌کنید؟

خوشدل: بله متأسفانه هر روز  در جمع همکاران می‌بینیم که پیشنهاد کاری که از این کشور‌ها می‌گیرند اگر چه شرایط زندگی در آن کشور‌ها به لحاظ سطح زندگی در ایران قابل مقایسه نیست و ممکن است فرد زندگی سطح پایین تری را تجربه کنند، اما چون پیشنهاد‌های بهتری از نظر پرداخت به آن‌ها می‌شود و از طرفی از کشور خود دور نیستند و هر زمان که اراده کنند، می‌توانند برگردند. انگیزه برای مهاجرت به این کشور‌ها بیشتر است. 

از طرفی بهتر است بگویم مهاجرت یکی از بالاترین سطوح استرس را دارد و ممکن است زندگی و خانواده یک فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. آینده فرزندان پزشکان نامشخص می‌شود، وضعیت زندگی به هم می‌خورد. وضعیت ارتباط و نگهداری از والدین دچار مشکل می‌شود، ولی پرداختی بعضی از کشور‌ها به پزشکان آن‌ها را وسوسه می‌کند که مهاجرت کنند. 

آنا: گفته می‌شود اساتید دانشگاه پزشکی کمتر از دانشجوی پزشکی است. یعنی ظرفیت دانشگاه‌های پزشکی کمتر از دانشجو‌هایی است که می‌پذیریم. چقدر این موضوع در دانشگاه‌ها مشهود است؟

 خوشدل: البته این خبر را قبول ندارم. با توجه به اینکه دانشکده‌های پزشکی مورد ارزیابی ۶ ماه یک بار وزارت بهداشت قرار میگیرند و این ارزیابی براساس استاندارد‌های جهانی است، این تناسب تا حد ممکن رعایت می‌شود و این حد ممکن به استاندارد می‌رسد. البته استاندارد کف مطلوب است. یعنی بهتر از این هم می‌توانیم باشیم، اما در هر صورت همه دانشگاه‌های کشور کف استاندارد را اعمال کردند.  به جرات می‌توانیم بگوییم در دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، نسبت استاد به دانشجو در رشته‌های پزشکی و رشته‌های دکترای حرفه‌ای بسیار خوب است و اگر چالش فراهم شدن فضای آموزش بالینی را نداشتیم، می‌توانستیم با ظرفیت‌های بیشتری پذیرش کنیم. اما از آنجا که کیفیت آموزش پزشکی برایمان مهم است، سعی می‌کنیم این افزایش ظرفیت را قبل از ایجاد زیرساخت‌ها و فضای آموزش بالینی نداشته باشیم؛ بنابراین تکالیفی که بر ما ابلاغ شده نسبت به اینکه با حداکثر ظرفیت دانشجو پذیرش کنیم را انجام می‌دهیم، اما اگر شرایط توسعه این زیرساخت‌ها و فضای بالینی برای ما فراهم شود، می‌توانیم خدمت گذاری بیشتری برای مردم داشته باشیم.

در دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران،نسبت استاد به دانشجو در رشته‌های پزشکی و رشته‌های دکترای حرفه‌ای بسیار خوب است و اگر چالش فراهم شدن فضای آموزش بالینی را نداشتیم، می‌توانستیم با ظرفیت‌های بیشتری پذیرش کنیم

آنا: موضوع دیگری که این روز‌ها در رابطه با آن صحبت‌های زیادی می‌شود گردشگری سلامت در کشور است، وضعیت گردشگری سلامت در کشور ما چطور است؟ معاونت درمان وزارت بهداشت اعلام کرده اند که بسیاری از کشور‌های دیگر برای درمان به ایران می‌آیند. کشور ما در این حوزه قدر در منطقه حرفی برای گفتن دارد؟ 

خوشدل: خوشبختانه سرآمدی حوزه‌های مختلف تخصصی پزشکی در ایران به گونه‌ای است که در رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی می‌توانیم قطب گردشگری سلامت باشیم و بسیاری از کشور‌هایی که سطوح علمی پایین تری نسبت به ایران دارند، از این ظرفیت استفاده می‌کنند. به ویژه اینکه باید وقت شناس باشیم. در شرایطی که نرخ دلار در کشور ما به گونه‌ای است که خدمات ما برای یک مسافر خارجی بسیار ارزان در می‌آید، تمام توان خود را به کار بگیریم تا ظرفیت‌ها را برای گرفتن گردشگران سلامت خارجی فراهم کنیم و توانمندی‌های خودمان را در این راستا به کار بگیریم و سرآمدی خودمان را به دنیا نشان بدهیم.

اما اگر بخواهم قضاوت عادلانه داشته باشم شاید کمتر از ۳۰-۴۰ درصد از ظرفیت موجود در کشور را برای گردشگری سلامت استفاده می‌کنیم. دلایل متعددی هم دارد؛ از جمله بروکراسی‌های بسیار پیچیده مثل نامشخص بودن تکلیف کسانی که به عنوان کارگزار در این زمینه کار می‌کنند.

 متأسفانه کسانی که به عنوان گردشگر وارد کشور ما می‌شوند، از طرف افراد شناخته شده و ناشناس مورد سوءاستفاده مالی قرار می‌گیرند. چون فقط خدمات سلامت نیست و فردی که وارد کشور می‌شود نیاز به خدمات مختلف هتلینگ و ترانسفر و خدمات ویزایی و کنسول دارد. متاسفانه مشاهده شده است افرادی هستند که به این مسافران نزدیک می‌شوند و به بهانه انجام دادن چنین کارهایی، آن‌ها را مورد سوءاستفاده قرار می‌دهند. 

اما اگر اقدامات مناسبی و نظام‌های منسجم برای گردشگری سلامت داشته باشیم، به خوبی می‌توانیم در مدت کوتاه قطب گردشگری سلامت شویم. البته به خاطر همین سرآمدی در علوم پزشکی و بالا بودن تخصص پزشکان ما، کشور‌های اطراف گفتند که بالاترین سرمایه انسانی کشور ما پزشکان هستند و پزشکان را به کشور خودمان می‌آوریم و خودمان قطب گردشگری سلامت می‌شویم؛ بنابراین باید مانع این قضیه شویم و ان شاءالله از ظرفیت‌های خودمان استفاده کنیم.

آنا: با توجه به اینکه دنیا به سمت استفاده از فناوری‌های نوین در علوم پزشکی رفته است در کشور ما در حوزه پزشکی چقدر از نوآوری‌های نوین، هوش مصنوعی و شرکت‌های دانش بنیان که در حوزه سلامت فعال هستند استفاده می‌کنیم؟

خوشدل: حوزه استفاده از هوش مصنوعی در پزشکی بسیار متنوع است و بیش از ۱۳ کاربرد اساسی از هوش مصنوعی در پزشکی در ارائه خدمات بالینی و تحقیقات علوم سلامت وجود دارد که کمابیش در کشور ما استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد یک حلقه مفقوده برای استفاده از هوش مصنوعی در کشور وجود دارد. متاسفانه کد‌های اخلاقی مناسب را نداریم و مقررات و نظام حقوقی هوش مصنوعی را در حوزه علوم پزشکی شکل نداده ایم. اگر این موضوعات تعیین تکلیف شود، ظرفیت‌های کشور به یمن وجود جوانان علاقه‌مند به این حوزه بسیار پیشرفت خواهد کرد.

انتهای پیام/

زهرا اردشیری