تبخیر از دلایل مهم کاهش تراز آب در خزر پیش‌بینی می‌شود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، حمید علیزاده لاهیجانی استاد پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی برنامه انتقال آب را یکی از طرح‌های بزرگ در شوروی سابق در دهه ۷۰ میلادی دانست که نمونه‌های اولیه آن به دهه ۲۰ تا ۳۰ میلادی برمی‌گردد و گفت: در آن زمان شوروی می‌خواست با انتقال آب، بخشی از شمال شرقی خزر را جدا کند. این طرح در دهه ۲۰ و ۳۰ به دلیل وقوع جنگ جهانی انجام نشد و بعد از جنگ جهانی، اولویت‌های شوروی به سمت توسعه کانال‌های کشتیرانی و سدسازی روی ولگا تغییر یافت.

وی اضافه کرد: در این طرح به طور دقیق تمام محاسبات مهندسی انجام شده بود که در کجا‌ها نیاز به حفر تونل و چه میزان نیاز به خاکبرداری است و چه میزان تاسیسات هیدرولیکی نیاز دارد، ولی این طرح به دو دلیل از جمله مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی لغو شد. این طرح با مخالفت جهانی برای طرح انتقال آب و اقتصاد ضعیف شوروی باعث شد طرح مسکوت بماند و بسیاری از اساتید طراح این طرح، تنزل درجه یافتند از این رو این طرح هیچگاه اجرایی نشد.

علیزاده ادامه داد: در آن زمان شوروی درصدد بود تا اجرای طرح انتقال آب، سیستم یکپارچه‌ای را تهیه کند که هر جا آب کم بود، تبادل آب صورت گیرد؛ چرا که در آن زمان تراز کاهشی آب برای ما زیاد محسوس نبود، ولی برخی از بنادر شوروی غیر قابل استفاده شدند.

استاد پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تبخیر را از دلایل مهم کاهش تراز آب در خزر دانست و گفت: بر اساس تحقیقات جدید تیم تحقیقاتی با حضور محققان ایرانی، روسی و آلمانی، تغییر رژیم باد یکی از دلایل افزایش تبخیر در این منطقه است. تنها گرم شدن آب به خودی خود شاید بتواند روی دریاچه ارومیه اثرگذار باشد، ولی برای دریایی مانند خزر کافی نیست چرا که وقتی آب تبخیر می‌شود، منطقه به سطح اشباع‌شدن در سطح می‌رسد و این رطوبت ایجادشده ناشی از تبخیر با استفاده از یک سیستم جوی به آسیای میانه هدایت می‌شود و این روند موجب تشدید شدن تبخیر در خزر می‌شود. این فرآیند از سال ۱۹۹۶ دیده شده و تاکنون این روند تغییر نیافته و در حال حاضر رژیم تغییر تراز آب روند کاهنده دارد.

علیزاده با تاکید بر اینکه افزایش و کاهش تراز آب خزر بیشترین تاثیر را بر  تالاب‌های ایران دارد، گفت: برخی از تالاب‌های کنوانسیون رامسر شامل تالاب انزلی، بوجاق، امیرکلا، خلیج گرگان، میانکاله و گمیشان با زمین‌های کشاورزی مراکز جمعیتی، صنعتی و شهری محاصره شده‌اند و این امر بیشترین فشار را به تالاب‌ها وارد کرده است ازجمله آنکه کاهش و تغییر تراز خزر نیز بیشترین اثر را بر آن‌ها دارد به گونه‌ای که تالاب گمیشان در حال خشک شدن است. از سوی دیگر کاهش تراز آب کمترین اثر را بر روی رود ولگا دارد.

به گفته وی بر اساس مطالعات وقتی تراز آب تا ۳ متر تغییر می‌کند تالاب‌های ولگا نه خیلی بزرگ می‌شوند و نه خیلی کوچک، چون حجم آب رود ولگا به اندازه‌ای است که کاهش تراز آب خزر و همچنین افزایش تراز آب را  پوشش می‌دهد.