رشته‌های علوم پایه به مشوق‌های دولتی نیاز دارد/ وضعیت نامناسب جذب دانشجو در رشته‌های پایه

علی باقر طاهری‌نیا، رئیس مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره وضعیت رشته‌های علوم پایه در پذیرش دانشجو گفت: بیشترین سهم جمعیت دانشجویی کشور از مجموع ۳ میلیون و ۳۴۰ هزار دانشجو مربوط به رشته‌های علوم انسانی با ۴۸.۲ درصد است و پس از آن روند دانشجویان به ترتیب در رشته‌های فنی مهندسی ۲۳ درصد، علوم پزشکی ۱۱.۵ درصد و علوم پایه و هنر ۶.۷ درصد و کشاورزی است. 

وی با بیان اینکه رشته‌های علوم پایه در وضعیت مطلوبی قرار ندارند، تأکید کرد: رشته‌های علوم پایه جایگاه پنجم را از میان ۶ رشته دانشگاهی در پذیرش دانشجو دارا هستند، به همین علت برای ترغیب دانشجویان جهت تحصیل در رشته‌های علوم پایه بهترین کار این است که حتما در انتخاب رشته داوطلبان، شرایط و آینده کاری رشته‌ها در کنار ضرورت توجه به استعداد و علاقمندی داوطلبان توجه شود.

طاهری‌نیا بیان کرد: وقتی دانشجویان انتخاب رشته را بر مبنای رفاه زندگی و سطح درآمد مانند تحصیل در رشته‌های پزشکی و حقوق که پردرآمد هستند، انجام دهند، دیگر به سمت مابقی رشته‌ها حتی اگر استعداد داشته باشند هم تمایل پیدا نمی‌کنند.

رئیس مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی ادامه داد: دانش آموزی که در رشته ریاضی استعداد خوبی داشته باشد تنها در صورتی جذب آن رشته می‌شود که جامعه و خانواده از او حمایت کنند و پاداش خوبی برای آن لحاظ کنند. به همین علت، می‌گوییم برای رشته‌ای که انگیزه شخصی وجود ندارد نیاز به مشوق‌های بیرونی مانند بورس تحصیلی، پرداخت شهریه و تسهیلات ویژه از سوی دولت است که وزارت علوم در این زمینه برنامه‌هایی دارد.

طاهری‌نیا تاکید کرد: بورس دکتری پیوسته به رشته‌های خاصی تعلق می‌گیرد که میزان متقاضی در آن‌ها رو به کاهش است که این امر باعث هدایت دانشجویان با استعداد به رشته‌های مورد علاقه شان می‌شود و در نهایت دیگر نگران اشتغالشان نخواهند بود. 

هدایت تحصیلی بدون حمایت خانواده ممکن نیست 

رئیس مؤسسه پژوهشی و برنامه ریزی آموزش عالی با اشاره به هدایت تحصیلی مناسب گفت: هدایت تحصیلی بدون حمایت خانواده‌ها محقق نمی‌شود. برای مثال، دانش آموزی در درس زیست شناسی هوش و استعداد بالایی دارد، اما خانواده می‌گوید او باید حتما در رشته پزشکی تحصیل کند در صورتی که این امر نادرست است و این داوطلب باید در همان رشته مورد علاقه و مطابق استعدادش به ادامه تحصیل بپردازد.  

وی افزود: هدایت تحصیلی دارای چند ضلع است که عبارتست از: دانش آموز، معلم، مشاور، خانواده و جامعه پیرامون مانند دوستان و همکلاسی هاست و تمام این موارد در کنار یکدیگر نه به صورت انفرادی باعث هدایت دانش آموز در رشته‌های مناسب می‌شود.  

طاهری‌نیا بیان کرد: اگر بخواهیم هدایت تحصیلی مناسبی داشته باشیم خانواده‌ها را باید به میدان عمل وارد کنیم؛ چراکه این مورد مابقی اعضا را هم پای کار می‌آورد. اگر خانواده استعداد فرزندان خود را در رشته‌ای شناسایی کنند، برای مثال دانش آموز در رشته ریاضی برنده جایزه بین المللی می‌شود و فرد با استعدادی شناخته خواهد شد.  

رئیس مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی با بیان اینکه هدایت تحصیلی با حمایت خانواده به سرانجام می‌رسد، تاکید کرد: عموم اشکالات از سمت خانواده هاست تا مشاور؛ چراکه اگر خانواده فرزندان خود را در انتخاب رشته در تنگنا قرار ندهند آنوقت است که یک انتخاب رشته مناسب را شاهد خواهیم بود.  

طاهری‌نیا گفت: فرهنگ سازی مهم‌ترین و موثرترین راه برای حمایت خانواده‌ها از انتخاب رشته فرزندانشان است و این امر از طریق مرور تجربه اتفاق می‌افتد که اصحاب رسانه می‌توانند باعث ترویج چنین موضوعی شوند.  

ضریب هوشی المپیادی‌ها بالاتر از پزشکی است 

رئیس مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی اضافه کرد: برای مثال، علاقه برخی پزشکان به رشته ادبیات است به همین علت آن‌ها در وقت آزاد خود به مطالعه کتب شعر اقدام می‌کنند و پزشکی را تنها به دلیل حقوق و مزایای بالا انتخاب کرده اند و ضریب هوشی برای پزشکی ۱۴۰ است و المپیادی‌ها ضریب هوشی ۱۷۰ دارند که فهم و درک بالایی دارند و اگر این نمونه‌ها را برای خانواده‌ها تحلیل کنیم مشکل انتخاب رشته به زودی حل می‌شود.

طاهری‌نیا اضافه کرد: نیاز جامعه در تغییر است؛ بنابراین شگرد دانشگاه باید در تحول باشد، اما انفعالی تصمیم می‌گیرند و می‌گویند دانشگاه باید کارآفرین باشد تا می‌خواهیم در این راستا حرکت کنیم مسئولیت پذیری را اولویت قرار می‌دهند و یک دفعه تصمیم می‌گیرند به سمت دانشگاه سبز گام بردارند. انفعالی، انقضایی و اقتضائی یک مثلث نشان دهنده ناکارآمدی نظامات دانشگاهی بین المللی است.

رئیس مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ادامه داد: اندیشکده حکمرانی آموزش عالی ذیل سازمان بسیج اساتید کشور راه اندازی شده و به دنبال این هستیم که در اندیشکده حکمرانی آموزش عالی به دغدغه‌های نظام و حاکمیت از آموزش عالی نه دغدغه‌های جاری بپردازیم؛ چرا که معمولا مدیران مشغول دغدغه‌های جاری خود هستند، اما نقش تمدن سازی دانشگاه‌ها در این اندیشکده مورد توجه قرار می‌گیرد.

 طراحی افق چشم انداز‌ها متناسب با تمدن نوین ایرانی اسلامی

وی با بیان اینکه اندیشکده حکمرانی آموزش عالی به دنبال طراحی دانشگاه انقلاب اسلامی در تراز تمدن نوین ایرانی اسلامی است، تاکید کرد: ساختار، فرایند و سیاست‌ها و افق چشم انداز‌ها مبتنی بر همین بستر طراحی می‌شوند، برای مثال در این اندیشکده یکی از گروه‌های تعریف شده شامل گروه دیپلماسی علمی و الهام بخشی منطقه‌ای است، یعنی اینکه بتوانیم در نظام علم و فناوری کشور‌های همسو تاثیر مثبت داشته و کنشگر فعال و همراه انان باشیم و در تدوین اسناد و سیاست گذاری‌ها کمک کننده باشیم.

رئیس مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی اضافه کرد: در ذیل اندیشکده حکمرانی آموزش عالی ۵ گروه پژوهشی تعریف شده که محصولات آن به نظام علم و فناوری کشور تقدیم می‌شود.