انتقاد رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی از برگزاری جشنواره‌های متعدد در علوم انسانی

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت الاسلام رضا غلامی امروز (سه شنبه) در نشست خبری چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی افزود: وقتی جشنواره فارابی به ریاست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برگزار می‌شود و سیستم داوری بسیار مترقی دارد، همایش‌ها و جوایز دیگری در علوم انسانی نباید برگزار شود. برای نمونه همایش سرآمدان علم یا نشان درجه یک دانش در دانشگاه تهران که اخیرا هر دو برگزار شده است.

وی تاکید کرد: وقتی یک جشنواره ملی و بین المللی مانند فارابی داریم، جوایز دیگر می‌توانند در سیستم داوری دقیق جشنواره فارابی از دانشمندان تجلیل کنند. در حالی که هر روز یک جایزه دولتی جدید طراحی و پول‌های زیادی هم هزینه می‌شود. اکنون دو جشنواره بین المللی خوارزمی و فارابی دولتی داریم که کافی است و این وظایف را انجام می‌دهد. البته بخش خصوصی می‌تواند جشنواره‌های مختلف برگزار کند، اما از بودجه دولتی نباید جشنواره جدید ایجاد کرد. ولی در همین یک سال گذشته دو جشنواره جدید ایجاد شده است.

غلامی در بخش دیگری از سخنان خود به تعریف نظریه در علوم انسانی پرداخت و گفت: قله فعالیت‌های پژوهشی در علوم انسانی ارائه نظریه است، البته نظریه پردازی کار هر پژوهشگری نیست و هر نظریه‌ای ماندگار نمی‌شود و تنها شماری از نظریه‌ها در تاریخ علم مانده و بررسی می‌شوند.

وی ادامه داد: اینکه کسی تصور کند می‌توان نظریه پردازی را به سکه رایج در دانشگاه‌ها تبدیل کرد، احتمالا معنی نظریه را نمی‌داند. حتی اگر جذب استاد کیفی‌تر شود، باز هم انتظار نداریم همه استادان نظریه پرداز باشند، ولی توقع داریم استادان در لایه‌های گوناگون ساختار علم در ایجاد زمینه ظهور نظریه‌های ماندگار سهیم شوند. استاد باید سهم مناسبی در ایجاد زمینه خلق نظریات داشته باشد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با ارائه تعریفی از نظریه در علوم انسانی اظهار کرد: تعاریف مختلفی در فلسفه علم برای نظریه ارائه شده که تعریف جامع نظریه در علوم انسانی ارائه روشمند معنادار و مستند یک یا مجموعه‌ای از ایده‌های نو در باب کشف و در قالب یک قانون علمی تازه و رد چیزی که پیشتر به مثابه یک واقعیت اجتماعی اثبات یا تفسیر شده است.

وی ادامه داد: بر این اساس نباشد انتظار داشت همه اساتید نظریه پرداز شوند؛ ولی می‌توان انتظار داشت که زمینه خلق نظریه پردازی را فراهم کنند و در آن سهیم باشند.

غلامی گفت: در این راستا برای نظریه ماندگار خصیصه‌هایی در نظر گرفته می‌شود که به این شرح است: مساله‌محور و جدی، قابل حدس و گمان و نقد باشد، از معنای بین اذهانی برخوردار بوده، قابل فهم باشد، در رشته و ساحت خود تحول‌زا باشد.

وی با تشریح تفاوت تحقیقات عادی با نظریه پردازی بیان کرد: بخش مهمی از تحقیقات پژوهشی ارزشمند تحقیقاتی است که در آن مسائل موجود یک حوزه خاص احصا، طبقه بندی، شرح تحلیل نقد و مقایسه می‌شود. این تحقیقات زمینه نظریه پردازی و ابداع را در همه موضوع فراهم می‌کند.

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنیه الزامات نظریه پردازی در علوم انسانی را استعداد و نبوغ علمی، دایره مطالعاتی روزآمد و بالا، برخورداری از آزادی کامل، آرامش روانی و قدرت تمرکز بالا، نجات از جو‌های سیاست زده، وجود شرایط بانشاط برای نقد علمی و روشمند و نیفتادن در دام بروکراسی و کمیت‌گرایی از بین برنده علم را الزامات عنوان کرد.

غلامی چشم انداز مطلوب در فارابی را شناسایی و حمایت هدفمند از نظریه پرداز‌ها دانست و ادامه داد: از این رو در جشنواره فارابی هر ساله آخرین وضعیت علمی در زمینه نظریه پردازی علوم اسلامی و انسانی رصد و پایش می‌شود و خلاء‌ها و کاستی‌های آن به شکل عالمانه‌ای مشخص خواهد شد و این مهم با داوری علمی ارزشمند، زمینه تحول در ساحت علم سنجی در علوم انسانی را ایجاد می‌کند.

وی افزود: این رویداد همچنین با ایجاد فضای رقابتی مثبت و گرم در دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها زمینه را برای کیفیت بخشی و روز آمد سازی علوم انسانی فراهم می‌کند و ارزش و اهمیت علوم انسانی را در حکمرانی تبیین می‌کند.

غلامی ادامه داد: رویداد جشنواره فارابی ضمن شناسایی استعداد‌های برتر در علوم انسانی و اسلامی، فرصت‌های بهتر و مناسب تری را برای حمایت‌های مادی از آنان خلق می‌کند تا حس قدرشناسی از دانشمندان ایرانی و جهان اسلام افزایش دهد.