علم فقط برای علم نیست، بلکه برای حکمرانی است

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ خبرگزاری علم و فناوی خبرگزاری آنا، در این مراسم که با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر هادی نیلفروشان مترجمان اثر برگزار شد، علاوه بر مترجمان، تعدادی از فرهیختگان حوزه کتاب برگزار شد، دکتر طهرانچی به عنوان نخستین سخنران از چگونگی ترجمه این اثر گفت: در سال ۲۰۱۰ به یکی از منابع غنی در حوزه سیاست علمی برخورد کردیم. بعد از جنگ جهانی یکی از قطب‌های پیگیر بحث علم و فناوری ایالت متحده بوده که از جنگ سرد تاثیر گرفته بود. آمریکا بعد از اینکه با پرتاب بمب اتم قدرت علمی خود را ثابت می‌کند، پاسخ آن را در زمان جنگ سرد و پرتاب ماهواره اسپوتنیک به فضا توسط شوروی دریافت کرد. رقابت علمی آن دوران شوروی و آمریکا بسیار مهم بود. در آن زمان پروفسور نیل نویسنده این کتاب، این اثر را با جمعی از همکارانش نوشت که نکات مهمی در آن دارد و سیاست علم را کاملا متمایز با علم به تصویر کشیده است. در حقیقت این کتاب یک منبع علمی جدی برای شناخت سیاست علم شناخته می‌شود.

وی افزود: روایتی مجعول از گذشته در ایران بود که علم برای علم است ولی این کتاب به ما می‌گوید علم برای حکمرانی است. بحث اصلی این کتاب این است که چگونه دولت‌ها و حکومت‌ها به صورت مویرگی نظامات علمی را مدیریت می‌کنند. اینکه در وزارتخانه‌ها، مجلس‌ها و... مباحث علمی چگونه جلو می‌رود. اینکه چگونه در آموزش علم و فناوری در آموزشگاه‌ها اثرگذار است. این کتاب چهار بخش دارد که در بخش آخر بحث جهانی شدن را توضیح می‌دهد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ضمن تشکر از موسسه مطالعات اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری برای همراهی در پروسه انتشار کتاب «آنسوی اسپوتنیک» اضافه کرد: این کتاب به طور جدی به تمام مدیران ارشد نظام آموزش عالی توصیه می‌شود. این اثر ثمره هشت سال کار مداوم است و فقط یک کتاب ترجمه شده تحت الفظی نیست. ما با این کتاب زندگی کردیم و این هزار و صد صفحه یک مجموعه برگردان شده به زبان فارسی نیست. در اصل یک فهم جریان علمی است که مسلما برای کارکنان حاکمیت و نظام علم و فناوری مفید است.

در ادامه این نشست نیلفروشان دیگر مترجم اثر با اعلام این موضوع که زهرا صمدی دیگر مترجم کتاب در خارج از کشور بود و به این رویداد نرسید، ضمن تشکر از حضور فرهیختگان حاضر در این نشست درباره ایده اولیه ترجمه کتاب گفت: انتخاب و برگزیدن کتاب و ضرورت آن برای حضور در نشر فارسی، ایده دکتر طهرانچی بود و من خوشحالم در کنار ایشان حضور داشتم و آموختم. خانم صمدی نیز به عنوان مترجم سوم، به اندازه ما سهم و نقش داشتند و برای این کتاب زحمت کشیدند.

وی افزود: سنت ترجمه از دید من درخصوص چنین کتاب‌هایی در ادامه روایت قرآنی است که می‌گوید آشنایی با آثار مختلف فقط از طریق شنیدن رخ نمی‌دهد و مطالعه تجربه دیگران مهم است. البته ما نمی‌خواهیم صرفا نقل کننده باشیم و روی این موضوع تأکید کنم که «آنسوی اسپوتنیک» کتاب مهمی است. ما سال‌هاست در رابطه با تجربه علمی صحبت نمی‌کنیم و این کتاب به زیباترین و جامع‌ترین شکل ممکن شکلگیری یک نظام علمی در کشور را توضیح می‌دهد. ما برای شکل دهی نظام علمی کشورمان می‌توانیم از این روایت استفاده کنیم و تحقیق در نظامات علمی کشورهایی مثل چین، انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی می‌تواند کمک زیادی به این رشد کند.

نیلفروشان ادامه داد: خیلی از مفاهیمی که در این کتاب وجود دارد در ادبیات علمی ما مسبوق به سابقه نیود و ما باید در مسیر ترجمه آن تحقیقات مفصلی می‌کردیم. به همین دلیل این کتاب قابلیت تفسیر و تفصیل دارد و می‌شود مضامین آن را با عمق بیشتری بررسی کرد. به همین خاطر امیدوارم ترجمه کتاب مقدمه‌ای باشد که دانش سیاست علم در کشور ما پیشرفت کند. خیلی کم در مورد فناوری و نوآوری در این کتاب مطالبی وجود دارد اما در حوزه سیاست علم و سیاست آموزشی کتاب خوبی است.

مترجم کتاب «آنسوی اسپوتنیک» در پایان سخنانش گفت: علی‌رغم تلاش‌های زیاد، کتاب به لحاظ ویرایشی و برخی کلمات اشکالاتی دارد، خوشحال می‌شویم که هر زمانی دوستانی آن را مطالعه کردند و توانستند این موارد را به ما گوشزد کنند تا در چاپ‌های بعدی تصحیح کنیم.

در ادامه دکتر طهرانچی در مورد انتخاب نام کتاب هم گفت: اتفاقات و روایت‌ها پس از پرتاب ماهواره اسپوتنیک رخ می‌دهد و اتفاقاتی که در متن روایت می‌شود، چیزهایی است که ما اخیرا در مواجهه با بیماری کرونا با آن درگیر شدیم. در این اثر از سوی دانشمندان امریکایی کتاب اشاره می‌شود که ما به یک اسپوتنیک دیگر نیاز داریم. یعنی نظام علمی امریکا برای نجات خود به یک اسپوتنیک دیگر احتیاج دارد و به همین دلیل هم بود که روس‌ها این نام را برای واکسن تولیدی خود استفاده کردند. در کتاب مطرح می‌شود که دنیا باید منتظر یک پاندمی جهانی باشد و این موردی است که توجه ملت‌ها را به علم جلب می‌کند. اگر دولت و ملتی از پرداختن به علم غفلت کند، قطعا در آینده بهای آن را خواهد پرداخت.

در پایان این نشست رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: دقت در روند مباحثی که اینجاست، می‌تواند در چالش‌هایی که امروز پیش روی کشور ماست کمک کننده باشد. امیدواریم جامعه علمی ما پیشتاز باشد و از آفت‌ها و سهل‌انگاری‌هایی که بعضی از مدیران عرصه علمی دارند، دور باشد. من باتوجه به تجربه چنده دهه‌ای در حوزه علم این کتاب را برای دانشجویان و فعالان حوزه سیاست علم و فناوری و تمامی مدیران مفید می‌دانم.