بهبود عرضه کالاها با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها

سیاوش غیبی‌پور، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگارگروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا عنوان کرد: تولید علم در دو مرحله انجام می‌گیرد، یک مرحله تولید آزمایشگاهی و کارگاهی است که شامل ایده، خلاقیت و نوآوری یا اصلاح شیوه‌های تولید و برداشت محصول است و مرحله دیگر تولید انبوه است که در کارخانه و با حمایت‌های سرمایه و وجود نیروی انسانی شکل می‌گیرد.

فراهم شدن خوراک توسعه و فناوری توسط شرکت‌های دانش‌بنیان

وی افزود: شرکت‌های دانش‌بنیان در اصل خوراک فناوری و توسعه را برای کشور فراهم می‌کنند منوط به آنکه بخش تجهیزات و تسهیلات که از سوی بانک‌ها صورت می‌گیرد با هم لینک شده و منطبق شوند. این شرایط موجب می‌شود تا بازدهی به شرکت‌های دانش‌بنیان برگردد و افرادی که به هر نحو مشارکتی در ایده‌های خلاق دارند به درآمد رسیده و بیشتر مطرح شوند.

خطر خروج دانش‌بنیان‌ها با محدودیت منابع یا انحصار

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: اگر شرکت‌های دانش‌بنیان صرفا ایده یا روش‌های بهبود تولید کنند، اما سرمایه، موافقتنامه‌ها و بستر لازم را به دلایل مختلف از جمله محدودیت منابع یا انحصار در اختیار نداشته باشند، موفق نخواهند شد. این سرخوردگی برای شرکت‌های دانش‌بنیان یا صاحبان ایده و خلاقیت می‌تواند زمینه خروج آن‌ها از کشور را فراهم کند.

مسیر متفاوت شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور‌های توسعه یافته

غیبی‌پور عنوان کرد: درکشور‌های مختلف از جمله کشور‌های توسعه یافته، مسیری که برای هدایت شرکت‌های دانش‌بنیان طی شده آن است که ابتدا شناسایی و بازاریابی صورت گیرد که در چه بخش‌هایی از اقتصاد شامل صنعت، معدن، کشاورزی، حمل و نقل و سایر بخش‌ها نیاز یا اولویت به تولید ایده‌ها و طرح‌های دانش‌بنیان و فناورانه وجود دارد.

ضرورت تولید انبوه ایده‌ها پس از ثبت قانونی

وی با بیان اینکه برخی از بخش‌های اقتصاد نیاز به فراوانی تولید بیشتری دارد، تصریح کرد: باید وقتی ایده‌ها به ثبت مراجع قانونی رسید زیرساخت‌های تولید انبوه آن فراهم شود و تولید انبوه باید توسط شرکت‌های بزرگ و مادر صورت گیرد.

مشکلات درآمدزایی برای صاحبان ایده‌هایی با فعالیت مستقل

کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: اسپانسر‌های مالی برای حمایت از ایده‌های دانش‌بنیان باید حمایت خود را در دو بخش ایده و تولید انبوه انجام دهند. این بستر‌ها به دلیل نوپابودن شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور ما وجود دارد، اما صاحبان ایده‌هایی که به صورت مستقل فعالیت می‌کنند در درآمدزایی و تولید انبوه با مشکلاتی همراه می‌شوند.

مشوق‌ها برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وجود ندارد

غیبی‌پور درباره راهکار‌های بهبود وضعیت شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور اظهار کرد: ابتدا باید از تجربیات سایر کشور‌ها در این مسیر استفاده کنیم. کشور‌های موفقی در جهان وجود دارند که باید از تجربه آن‌ها استفاده کرد. همچنین شرکت‌ها، سازمان‌ها و مصرف‌کنندگان کالا و خدمات باید اجازه دهند که به جای استفاده از کالای خارجی که مشکلات ارزی هم دارد اولویت را بر تولیدات داخلی بگذارند.

وی افزود: مشوق‌هایی که در سال‌های اخیر برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وجود داشته کافی نیست و باید مشوق‌های بیشتری وجود داشته باشد. بسیاری از کارخانجات یا شرکت‌های ایرانی روشی از تولید دارند که بر اساس همان روش، تولید یا خلق شده یا باید سفارش خلق آن داده شود.

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: ممکن است یک گروه علمی صاحب ایده یا نوآوری باشد، اما منتظر می‌ماند تا سفارش آن از طرف متقاضیان داده شود. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باید این ارتباط را میان صاحبان ایده و بخش‌هایی از اقتصاد در زمینه‌های صنعت، معدن کشاورزی یا سایر زمینه‌ها که متقاضی کالا یا خدمات هستند، برقرار کند.

غیبی‌پور درباره اثرات اقتصادی شرکت‌های دانش‌بنیان با ذکر مثالی عنوان کرد: فرض کنید فردی بخواهد کالایی را تولید کند یا وسیله خانگی را سفارش دهد قیمت آن برای سفارش‌دهنده چند برابر خواهد بود، اما اگر محصول مورد نظر در کارگاه یا کارخانه‌ای به صورت انبوه تولید شود قیمت تمام‌شده آن کاهش خواهد یافت.

ارز نکته قابل توجه در دانش بنیان ها

وی با بیان اینکه عرضه با استفاده از فناوری بهبود خواهد یافت، تصریح کرد: بهبود عرضه میزان تولید و قیمت تعادلی را بهتر خواهد کرد. در استفاده از دانش بنیان‌ها هر ایده‌ای که منجر به تولید مناسب‌تر، کیفی‌تر و قیمت پائین‌تر شود زمینه‌ساز بهبود عرضه کالا‌ها را فراهم خواهد کرد و طبیعی است که در این مسیر رهاورد دیگر اشتغال‌زایی بیشتر در تمامی بخش‌ها خواهد بود.

کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه دیگر در دانش‌بنیان‌ها موضوع ارز است. اگرچه سوداگری، خرید و فروش زیرزمینی و سوءاستفاده‌ها در بازار ارز، زمینه‌ساز نابسامانی‌ها در این بازار است، اما بخشی از مشکل نیز مربوط به آن است که باید کالاها، خدمات یا دانش متعددی به کشور وارد شود و هر میزان که ارزی که برای واردات یا خرید دانش صورت می‌گیرد کاهش یابد، بازار ارز شرایط بهتری خواهد داشت.

وی تاکید کرد: کاهش خروج ارز از کشور در تعادل پول ملی نیز موثر خواهد بود و زمینه‌ساز رشد بیشتر ارزش پول را فراهم خواهد کرد.

غیبی‌پور تصریح کرد: تسهیلاتی که اکنون برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد مشوق‌های مالیاتی در صورت ارایه اظهارنامه، ترتیبات قانونی برای حمایت مالی، ایجاد زیرساخت‌هایی مانند پارک علم و فناوری و شهرک‌های صنعتی است، اما ما در آغاز راه هستیم. باید نگاه امیدوارکننده‌ای به دانش‌بنیان‌ها وجود داشته باشد تا ایده‌های خلاقانه از دست نرود و پس از آن حمایت‌ها به گونه‌ای باشد که ادامه داشته و پشت آن‌ها را خالی نکنیم.

وی عنوان کرد: وقتی یک فرد خلاق و صاحب ایده، نتیجه خلاقیت خود را تولید می‌کند و بخشی از عمر و سال‌های زندگی‌اش را برای تولید آن صرف می‌کند باید بتواند این محصول را به تولید انبوه برساند.

جایگاه مناسب ایران در دانش‌بنیانی شدن

کارشناس مسائل اقتصادی درباره وضعیت شرکت‌های دانش‌بنیانی داخلی در مقایسه با منطقه و جهان نیز تصریح کرد: با توجه به توسعه شهرک‌های علم و فناوری و تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان ثبت شده و مراحل شکل‌گیری شرکت‌های جدید به نسبت امکانات و شرایطی که کشور دارد، جایگاه مناسبی است. باید این شرایط را حفظ کرد.

وی افزود: البته ممکن است که نگاه مردم بیشتر کالایی باشد و بگویند که کمبود کالایی وجود دارد. این اشکال ناشی از شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور نیست بلکه به عملکرد کل اقتصاد مرتبط است. مطمئن باشید که ایران در دستیابی به علوم جدید مانند نانو و فناوری‌ها، المپیاد‌ها و ... حرف برای گفتن دارد و در کشور نیز افراد و شرکت‌های خلاق و صاحب ایده زیادی وجود دارند.

وی تاکید کرد:‌روش‌های علمی رو به جلو هستند. بحث این است که چه میزان می‌توان حمایت کرد تا دانش بنیان‌ها در قالب انجمن‌ها، شرکت‌ها و گرو‌های شهری، استانی یا ملی با یکدیگر مرتبط شده و شرایط بهتری داشته باشند.