کارخانه زاگرس فارس؛ نقطه امید تولید داخلی کاغذ تحریر

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری آنا، کارخانه کاغذ مازندران در هفته اخیر اعلام کرده است که میزان تولید کاغذ در این کارخانه از مرز ۲۶ هزار تن گذر کرده است و تاکنون ۶۵ درصد از برنامه تولید کاغذ چاپ و تحریر در سال جاری محقق شده و ۱۲۶ درصد از برنامه تولید نیز پیش رفته است.

هم‌چنین شرکت چوب و کاغذ مازندران موفق شده رکورد تولید بیش از ۶ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر را در آبان ماه به ثبت برساند.

** موانع و مشکلات کارخانه‌های کاغذ داخلی

از سوی دیگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در آبان ماه ضمن اشاره به تولید کاغذ در مازندران و پاسخگویی به نیاز کتاب‌های درسی و بخشی از صنعت نشر از راه‌اندازی دو کارخانه تازه برای تولید کاغذ چاپ و تحریر خبرداده بود. اما براستی ظرفیت تولید کاغذ چاپ و تحریر در ایران چه میزان است و چه کارخانه‌هایی امکان تولید آن را دارند؟ موانع و مشکلات موجود بر سر رسیدن به ظرفیت حداکثری تولید چیست؟

شرکت چوب و کاغذ مازندران بزرگترین کارخانه تولید کاغذ تحریر در کشور به شمار می‌رود که در کیلومتر ۱۲ جاده ساری به کیاسر واقع و یک شرکت سهامی عام است که مطالعات اولیه آن در سال ۱۳۵۱ آغاز شد و نهایتاً در سال ۱۳۷۶ به بهره‌برداری رسید، حفظ و احیاء و بهره‌برداری اصولی از جنگل‌های کرانه دریای خزر، کاهش وابستگی کشور به واردات کاغذ، کاهش خروج ارز از کشور، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و کشور و رشد و توسعه تخصص‌های امور جنگل و صنعت کاغذسازی از جمله اهداف این کارخانه برشمرده شد.

بانک ملی ایران، صندوق بازنشستگی کشوری و شرکت سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی و شیمیایی عمده سرمایه‌گذاران این کارخانه هستند که با سرمایه ۵۳۰/۵ میلیون دلار و ۵۵۳/۵۹۵ میلیون ریال از سال ۱۳۷۶ مشغول به فعالیت است. کارخانه کاغذ مازندران با ظرفیت تولید ۱۷۵ هزار تن کاغذ در سال یکی از کارخانه‌های فعال حوزه کاغذسازی است که در دهه ۹۰ به دلیل سیاست‌های نادرست تا مرز واگذاری به بخش خصوصی و توقف خط تولید کاغذ چاپ و تحریر پیش رفت و پس از تغییر مدریت‌های پی‌در پی با تغییر سیاست سرمایه‌گذاران اصلی حالا به عنوان تنها کارخانه، تولید چاپ و تحریر را در دولت سیزدهم رقم زده است. اگرچه کارخانه کمتر از یک‌سال است به مدار تولید برگشته و هنوز تا رسیدن به ظرفیت اصلی تولید تحریر فاصله دارد، اما نسبت به گذشته نه چندان دور از وضعیت خوبی برخوردار است.

** مهمترین مانع تولید تحریر در مازندران نبود مواد اولیه است

ظرفیت اصلی تولید کاغذ تحریر در مازندران ۸۵ هزار تن است، اما این ظرفیت اسمی است و رسیدن به آن فعلا ممکن نیست، مهمترین مانع برای دستیابی به این ظرفیت نبود مواد اولیه است، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید در این کارخانه چوب است، که با اجرایی شدن قانون منع برداشت چوب از جنگل‌های شمال یا طرح تنفس جنگل در سال ۹۶ ایجاد شد.

** چرا چراغ تولید در مازندران در دهه ۹۰ خاموش شد؟

کارخانه مازندران تا پیش از طرح تنفس جنگل حدود ۳۵ درصد چوب مصرفی خود را از ۱۵۰ هزار هکتار طرح جنگلداری تحت پوشش تامین می‌کرد که این برداشت درختان در قالب برنامه‌های اجرایی ۱۰ ساله که مصوب شورای عالی جنگل بود، انجام می‌شد. ۳۵ درصد از مواد اولیه چوبی مورد نیاز این کارخانه از طرح‌های جنگلداری تحت پوشش خود و عمدتاً از گونه‌های ممرز، راش، انجیلی، خرمندی، توسکا، بلوط تامین و حدود ۴۵ درصد نیز از سایر مجریان طرح‌های جنگلداری با گونه‌های مشابه خریداری می‌شد. با اجرایی شدن طرح تنفس از جنگل و عدم پایبندی سازمان جنگل‌ها به تعهدات خود مبنی بر طرح جایگزین مشکلات جدی کارخانه در تولید آغاز شد و در ادامه با حمایت دولت از واردات و ایجاد رقابت نابرابر بین تولید و واردات در عرصه کاغذ تحریر چراغ تولید در این کارخانه خاموش شد.

اکنون نیز کارخانه در دستیابی به مواد اولیه با مشکل جدی مواجه است، فعالیت کارخانه بر اساس چوب‌ها و مواد اولیه وارداتی است که عمدتا از روسیه وارد می‌شود، و مشکلات با سازمان جنگل‌ها ادامه دارد. بنا به گفته نیک‌نژاد مدیرعامل این کارخانه طرح برداشت ممنوعیت برداشت چوب از جنگل یکسال زودتر از موعد بدون اطلاع‌رسانی اجرایی شد و آن زمان کارخانه ۶۳ میلیارد مطالبه چوب از سازمان داشت، اکنون اختلاف نظری میان کارخانه و سازمان جنگل‌ها وجود دارد، آن‌ها می‌گویند همان ۶۳ میلیارد سال ۹۵ را به قیمت امروز چوب تحویل بگیرید که نه انصاف است نه عقلانی و شرعی و عرفی. ما می‌گویم ۶۳ میلیارد را به قیمت روز محاسبه کنید و ما چوب دریافت کنیم.

نیک‌نژاد درباره برداشت از جنگل نیز می‌گوید: موضوع دوم برداشت چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل است که با سیلاب‌های اخیر بیشتر نیز شده است و به جای پوسیده شدن می‌تواند مورد استفاده مجموعه‌هایی که به تولید کالای استراتژیک می‌پردازند، قرار گیرد.

مواد اولیه تنها مانع پیش روی کارخانه مازندران در رسیدن به حداکثر ظرفیت تولید نیست، به گفته مدیر این کارخانه، مازندران به لحاظ سرمایه در گردش و نقدینگی در محدودیت است و برای نوسازی ماشین‌آلات و تامین مواد اولیه به جهت افزایش تولید نیازمند نقدینگی بیشتری است.

** آیا کارخانه مازندران می‌تواند به ظرفیت اسمی خود در تولید برسد؟

طبق برآوردها، اگر تزریق نقدینگی صورت گیرد، کارخانه مازندران می‌تواند ماشین آلات را بروزتر و مواد اولیه مورد نیز برای سال آینده را نیز تامین کند، آن زمان می‌توان گفت برای سال آینده کارخانه نزدیک به ظرفیت اسمی خود تولید خواهد داشت.

** کارخانه کاغذ پارس و باگاسی که آتش می‌زنند

دومین کارخانه تولید کاغذ در کشور که امکان تولید کاغذ تحریر را دارد، کارخانه کاغذ پارس است.

استفاده از تفاله‌های کشاورزی برای تولید کاغذ که مهم‌ترین آن‌ها باگاس است، یکی از مزیت‌های غیرقابل انکار در ایران و خاورمیانه به شمار می‌آید. گروه صنایع کاغذ پارس در سال ۱۳۴۶ در شمال خوزستان با هدف استفاده از باگاسِ استخراج شده از کارخانه نیشکر هفت تپه تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ به بهره برداری رسید. این کارخانه پس از راه اندازی تا مدت‌ها تنها تأمین کننده کاغذ چاپ و تحریر داخل کشور بود. اما به دلیل صدمات وارده در طی دوران جنگ تحمیلی و عدم نوسازی و بازسازی در زمان تصدی بخش دولتی، در معرض تعطیلی همیشگی قرار گرفت و ظرفیت تولید آن در سال‌های منتهی به ۱۳۹۱ به کمتر از ۲۰% ظرفیت اسمی رسید.

در مهر ماه سال ۱۳۹۲ و پس از تاکیدات مقام معظم رهبری بر راه‌اندازی کارخانه‌های داخلی، سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار و سلسله اقدامات برای بازسازی و نوسازی ماشین آلات، فرآیند‌ها و منابع انسانی آغاز شد و پس از طی دو سال به بالاترین رکورد تولید در چرخه عمر خود دست یافت. خمیر ویرجین شیمیایی، کاغذ بهداشتی برای لیوان یکبار مصرف و ... مهمترین تولیدات امروز کارخانه هستند.

** شرط تولید تحریر در کارخانه پارس

به گفته ابوالفضل روغنی گلپایگانی مدیرعامل این کارخانه، شرط  تولید کاغذ چاپ و تحریر در این کارخانه بازسازی دستگاه هاست.

 وضعیت ماشین‌آلات در این کارخانه به گفته مدیرعامل مناسب نیست، باید تجهیزات  بروزرسانی شود.

هم‌چنین کارخانه کاغذ پارس نیز، نیازمند خرید مواد اولیه است که این امر نقدینگی بسیار بالایی را می‌طلبد و نیازمند تامین منابع مالی ارزان‌قیمت برای بازسازی و نوسازی است.

** قطعی آب و برق تولید را متوقف کرد

از سوی دیگر این کارخانه به دلیل قطعی آب و برق در تابستان سال جاری حتی نتوانست ۲۰ هزارتن کاغذ تحریر سفارش شده دولت را نیز تولید کند. اما تولید کاغذ چاپ و تحریر در ایران یک روزنه امید نیز دارد، راه‌اندازی و تولید در کارخانه زاگرس فارس.

** کارخانه زاگرس فارس، نقطه امید تولید داخلی تحریر در کشور

کارخانه کاغذسازی زاگرس فارس واقع در جاده شیراز - مرودشت، با برخورداری از دستگاه‌ها و تجهیزات مدرن، ظرفیت تولید سالانه ۱۲۵ هزار تن انواع کاغذ را از محل کاغذ‌های بازیافتی دارد و از پروژه‌های مهم اقتصاد مقاومتی کشور محسوب می‌شود.

‌این کارخانه با ۱۱۰ هزار متر مربع مساحت، یکی از کارخانه‌های برخوردار از تکنولوژی روز دنیاست که ۸۷ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. کارخانه کاغذسازی زاگرس با ظرفیت تولید سالانه ۴۰ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر، توانایی تأمین ۱۰ تا ۲۰ درصد کاغذ مورد نیاز کشور را دارد.

در این کارخانه علاوه بر ایجاد خطوط تولید کاغذ، با کاربرد محصولات تولیدی در مصارف عمومی (ورق، کارتن و تحریر) یک نیروگاه ۲۵ مگاواتی نیز در حال راه‌اندازی است که علاوه بر تولید کاغذ، تولید برق نیز خواهد داشت.

** زاگرس فارس در انتظار تسهیلات برای تامین سرمایه در گردش

‌این کارخانه با ۱۱۰ هزار متر مربع مساحت، یکی از کارخانه‌های برخوردار از تکنولوژی روز دنیاست که ۸۷ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ و برای پیشبرد ۱۳ درصد باقی مانده نیازمند سرمایه  ثابت و سرمایه در گردش نیاز است. قرار است دولت تسهیلات بانکی لازم برای این کارخانه را فراهم کند.

رئیس جمهور در بازدیدی که از این کارخانه طی ماه‌های گذشته داشته است، بر لزوم حمایت دولت از آن تاکید کرد؛ بنابراین با این ظرفیت می‌توان گفت که رسیدن به خودکفایی در تولید داخلی کاغذ یک رویا یا آرزو نیست، محقق شدن آن از مسیر حمایت و توجه به کارخانه‌های موجود می‌گذرد.