انرژی هسته‌ای؛ محور رقابت اقتصادی کشور‌های غرب آسیا

گروه اقتصادوکارآفرینی خبرگزاری آنا؛ در بسیاری از کشورها، انرژی هسته‌ای یک موضوع بحث برانگیز بوده و بسیاری از کشور‌ها در مورد ایمنی راکتور‌های هسته‌ای و اثرات بهداشتی زباله‌های هسته‌ای نگران هستند. با وجود این نگرانی ها، تقاضا برای انرژی کم کربن هسته‌ای در سراسر جهان رو به افزایش است.


چشم‌انداز جهانی انرژی هسته‌ای منبعی پاک و ایمن برای تولید برق است. این انرژی همچنین کمک قابل توجهی به کاهش تغییرات آب و هوایی از طریق فن آوری‌های حذف دی اکسید کربن (CDR) می‌کند؛ این اصطلاح توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی IAEA در سال ۲۰۰۵ ابداع شد. در حال حاضر حدود ۴۴۵ راکتور هسته‌ای با مجموع ظرفیت ۴۰۰ گیگاوات در ۳۲ کشور جهان در حال فعالیت هستند.


این میزان انرژی هسته‌ای طی سال ۲۰۲۰ تقریباً ۱۰ درصد از برق جهان را تامین کرده است برنامه‌های بین المللی بر افزایش سرمایه گذاری در برق هسته‌ای تا رسیدن به ۱۵ درصد مصرف کل کشور‌های جهان است. تا سال ۲۰۴۰ تولید برق هسته‌ای به ۶۰۰ گیگاوات خواهد رسید.


بسیاری از کشور‌ها برای تامین برق مورد نیاز خود نیروگاه‌های هسته‌ای تاسیس کرده اند. انرژی تولید شده توسط نیروگاه‌های هسته‌ای بسیار تمیزتر از گاز طبیعی، زغال سنگ یا نفت است. کارشناسان محیط زیست و کارشناسان انرژی موافقند که نیروگاه‌های هسته‌ای نیز منابع انرژی بهتری نسبت به انرژی‌های تجدیدپذیر هستند.


اگر قرار است جهان به استفاده از سوخت‌های فسیلی پایان دهد، مهم‌ترین کاری که باید از نظر زیست محیطی انجام داد تغییر پارادایم مصرف از نفت و گاز به انرژی هسته‌ای است. نیروگاه‌های هسته‌ای یک اکولایزر انرژی هستند و هزینه‌های عملیاتی و نگهداری بسیار پایینی دارند.

الزامات نگهداری آن‌ها را می‌توان به سرعت و به راحتی و با زمان اندکی شروع و متوقف کرد. محل آن‌ها معمولاً در داخل یک کشور واحد خواهد بود، که در صورت وقوع حادثه یا اعلام فاجعه، حل آن‌ها را آسان می‌کند. این امر باعث می‌شود که نیروگاه‌های هسته‌ای در بین تمام منابع برق از نظر زیست محیطی بیشترین مسئولیت را داشته باشند.


نیروگاه‌های هسته‌ای هیچ گونه گاز گلخانه‌ای تولید نمی‌کنند و راکتور‌های هسته‌ای دارای ویژگی‌های ایمن هستند؛ اگر حتی یک نقص جزئی در راکتور وجود داشته باشد، می‌توان آن‌ها را خاموش کرد و هیچ آسیبی به مردم یا محیط زیست وارد نکرد. طول عمر یک نیروگاه هسته‌ای بسیار طولانی است و هزینه نگهداری چنین نیروگاهی در طول عمر آن کسری از هزینه نگهداری نیروگاه‌های برق با انرژی زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی است.


در سال‌های اخیر، بسیاری از کشور‌های خاورمیانه برای کاهش وابستگی خود به نفت، نیروگاه‌های هسته‌ای ایجاد کرده‌اند. به سبب تضمین توسعه و ثبات بلندمدت در جنوب غرب آسیا، شرکت انرژی هسته‌ای عربستان سعودی SNEHC به طور فعال برای توسعه برنامه انرژی هسته‌ای خود با سازمان‌های پیشرو تحقیق و توسعه جهانی به منظور مطالعه امکان‌سنجی نیروگاه هسته‌ای فعالیت می‌کند؛ سعودی در سال ۲۰۱۱ اولین توافق هسته‌ای خود را با فرانسه امضا کرده است.

انتظار می‌رود در آینده نزدیک شهر انرژی اتمی و تجدیدپذیر ملک عبدالله که برای تحقیق و کاربرد اورانیوم اختصاص دارد با همکاری فرانسه در عربستان ایجاد گردد. در مارس ۲۰۱۵، یادداشت تفاهم بین سعودی‌ها و کره جنوبی امضا شد و در سال ۲۰۱۷، شرکت ملی هسته‌ای چین CNNC یک یادداشت تفاهم با سازمان زمین‌شناسی عربستان امضا کرد که در آن دو کشور برای شناسایی ذخایر اورانیوم احتمالی همکاری کردند.

در پایان سال ۲۰۱۹، توسط زمین شناسان مشخص شد که شبه جزیره قادر به تولید ۹۰۰۰۰ تن اورانیوم است. در سپتامبر ۲۰۲۰، گاردین بر اساس یک گزارش محرمانه تهیه شده توسط CNNC و موسسه تحقیقاتی زمین شناسی اورانیوم پکن گزارش داد که عربستان سعودی دارای ذخایر سنگ معدن اورانیوم کافی برای تولید داخلی سوخت هسته‌ای است. برخی از ذخایر در منطقه شمال غرب کشور، جایی که قرار بود شهر نئوم احداث شود، شناسایی شده اند.


نگرانی‌ها در مورد علاقه شدید پادشاهی به برنامه تسلیحات اتمی، با اشاره به عدم شفافیت عربستان سعودی، تشدید شدع است چرا که عمده‌ی هزینه‌های تسلیحات پاکستان توسط عربستان تامین می‌شود و مقامات اسلام آباد بار‌ها به این مهم اشاره کرده اند که این کلاهک‌های هسته‌ای متعلق به دو کشور عربستان و پاکستان است.


ترکیه نیز از رقابت برای داشتن انرژی پایدار عقب نمانده است؛ ترکیه دو پروژه نیروگاه هسته‌ای دارد که یکی در مرحله ساخت و دیگری در مرحله پروژه است همچنین مطالعات امکان سنجی برای نیروگاه سوم ادامه دارد. اولین نیروگاه به نام آق کویو با ظرفیت ۴۸۰۰ مگاوات است که تا سال ۲۰۲۴ به طور کامل به بهره برداری خواهد رسید.


پروژه دوم نیروگاه هسته‌ای سینوپ با ظرفیت ۴۴۰۰ مگاوات است. توافقنامه بین المللی برای ایجاد نیروگاه هسته‌ای میان سه کشور ژاپن، فرانسه و ترکیه امضا شد. بر اساس این توافق، شرکت سهامی تولید برق ترکیه مالک ۴۹ درصد، شرکت‌های ژاپنی در مجموع ۳۰ درصد و شریک فرانسوی ۲۱ درصد سهام را در اختیار خواهند داشت.


آنچه ترکیه را در داشتن فعالیت‌های هسته‌ای مرموز کرده است اظهارات عجیب اردوغان در مورد پایگاه نظامی آمریکایی‌ها با ۵۰ بمب هسته‌ای در منطقه اینچرلئیک ترکیه است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اخیرا از تمایلش برای ایجاد زرادخانه هسته‌ای خبر داد و به طور رسمی اعلام کرد که یا باید هیچ کشوری سلاح هسته‌ای نداشته باشد و یا باید همه از جمله ترکیه نیز سلاح هسته‌ای داشته باشند.


نخستین کشور عربی که از نیروگاه هسته‌ای رونمایی کرد امارات بود، این کشور در سال ۲۰۲۰ اولین فاز نیروگاه خود را به نام براکه را راه اندازی کرد؛ این نیروگاه که ۴ فاز عملیاتی دارد با توان ۵۶۰۰ مگاوات برای متحده عربی برق تولید می‌کند که تاکنون سه تای آن‌ها شروع به کار کرده است.


امارات متحده عربی مدتهاست که علاقه‌مند به توسعه صنعت هسته‌ای بومی خود بوده و انرژی اتمی را راهی برای تنوع بخشیدن به منابع اقتصادی خود می‌داند که می‌تواند از آن برای کشاورزی، نمک زدایی و پزشکی استفاده کرد. همچنین امارات تعهد داده است که از غنی سازی اورانیوم خودداری کند و این موضوع استفاده نظامی از برنامه هسته‌ای امارات را غیرممکن می‌کند، اما محدودیت‌هایی که این کشور پذیرفته است نشان می‌دهد که توسعه انرژی اتمی در صورت دور زدن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا نادیده گرفتن NPT چقدر می‌تواند خطرناک کند.

به خصوص که مناسبات پیچیده حاکمان دبی و ابوظبی با اسرائیل امکان داشتن بمب اتم برای این کشور ماجراجو را غیرممکن نخواهد کرد؛ با علم به این اطلاعات که امارات در چند سال گذشته جزایر یمن را به اشغال خود درآورده است و در تهدید سایر کشور‌های منطقه دست بسته نبوده است.


هر چه قدر از کشور‌های خاورمیانه در رابطه با انرژی هسته‌ای سخن بگوییم پازل انرژی‌های تجدیدپذیر و مسائل اتمی تکمیل نمی‌شود مگر این که به ایران بپردازیم. برنامه هسته‌ای ایران موضوع بحث‌های شدید بین غرب و ایران است. ایالات متحده و اروپا ایران را متهم می‌کنند که به دنبال توسعه قابلیت تسلیحات هسته‌ای است، اما ایران چنین هدفی را رد کرده و تاکید می‌کند که فعالیت‌هایش ماهیت صلح‌آمیز دارد.


ایران هم اکنون دو نیروگاه اتمی برای تولید برق دارد که یکی از آن‌ها در بوشهر و دیگری در دارخوین خوزستان فعالیت می‌کند این نیروگاه‌ها به ترتیب با توان ۷۰۰ مگاوات و ۳۶۰ مگاوات در وضعیت تولید برق قرار دارند؛ و خبری از توسعه برنامه‌ی هسته‌ای نیست. به تازگی نیز فعالیت‌های تحقیقاتی برای تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته‌ای در تولید برق شدت گرفته است.

انتهای پیام/