اصلاحات ساختاری اقتصادی؛ قربانی توزیع رانت دولت و مجلس

قدرت‌الله امام‌وردی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادوکارآفرینی خبرگزاری آنا، درباره اینکه بیشتر دولت‌های که روی کار آمدند بحث اصلاحات اقتصادی را مطرح کردند ولی شاهد هستیم فقط کار‌های دولت قبل را پیش می‌برند و اصلاحات اقتصادی صورت نمی‌گرفت. دلیل اصلی که تاکنون نتوانستیم اصلاحات اقتصادی صورت بگیرد چیست؟ گفت: متاسفانه اقتصاد ما از یکسری نابه سامانی‌ها و مشکلات اساسی از قدیم الایام رنج می‌برد و این داستان برای این دولت و آن دولت نیست. از دهه ۴۰ به بعد بحث افزایش قیمت نفت اتفاق افتاد که از همان زمان مشکلات این را پیدا کردیم که دولت نیاز به پاسخگویی به مردم را ندارد و اساساً کار‌ها براساس درآمد‌های نفتی بود و چون نیازی به مالیات ستانی از مردم نداشت طبیعی بود خیلی نه مالیاتی می‌گرفت و نه قرار بود به مردم پاسخ بدهد.

وی ادامه داد: به دلیل داشتن درآمد‌های نفتی متاسفانه افرادی که در راس کار بودند هر کاری می‌خواستند انجام می‌دادند و خرج کردن دلار‌های نفتی در حوزه‌های سرمایه گذاری به جای اینکه دانش و تکنولوژی را وارد کشور کنند یکسری تجهیزات را وارد کشور کردند. از سوی دیگر نیز، افزایش حجم پول و ناترازی سیستم بانکی و نهایتاً کسری بودجه‌های مزمن برای دولت و در نهایت تورم مزمن ۴۰-۳۰ ساله در اقتصاد ایران را از این کانال به ارمغان آوردند.

او تصریح کرد: وقتی اقتصاد تک محصولی در بحث نفت در آن زمان مطرح بود، باعث شد از بقیه حوزه‌های تولیدی و صنعتی غافل شویم که همین امر بودجه را وابسته به نفت کردیم و به شدت تحت تاثیر شوک‌های نفتی و قیمت ارز و دلار قرار گرفت و این نوعی وابستگی ایجاد کرد که مهمترین مشکلات را برای کشور بوجود آورد.

امام وردی بیان کرد: اینکه چرا هیچگاه این اتفاق نیفتاده که بخواهیم مشکلات را حل کنیم علت مشخص است که دولت‌ها وقتی برسرکار می‌آیند، چون توقف کوتاه مدت دارند هیچگاه تن به برنامه‌های بلندمدت نمی‌دهند. حتی همین برنامه‌های توسعه‌ای نیم بندی که در اقتصاد ایران از اول انقلاب داشتیم خروجی مشخصی از این برنامه‌ها بیرون نیامد و فقط در حد حرف و شعار باقی ماندو متاسفانه عزم جدی و دقیقی در دولت‌ها تا به امروز در خصوص اقتصاد دیده نشده است.

این کارشناس اقتصاد تصریح کرد: در دولت‌های قبل این را شاهد بودیم که رئیس جمهوری اجرای برنامه را کنار می‌گذاشت و براین باور بود اعتقادی به این برنامه ندارد. به دلیل اینکه تیم قبلی که به لحاظ اهداف سیاسی نقطه مقابل دولت فعلی بودند این را نوشتند و اجرای برنامه را کنار گذاشت و به نوعی مفهوم و منطق برنامه نویسی را مسخره می‌کرد. دولت‌ها هم، چون افراد سیاستمدار هستند و عمدتاً سیاسی‌ها کوتاه مدت به قضیه نگاه می‌کنند. به این مفهوم که در سازوکار انتخاباتی رای می‌آورند یکسری وعده و وعید به مردم می‌دهید و در اولین فرصت در وعده و وعید‌هایی که می‌دهند اولین کاری که انجام می‌دهند از دید یک سیاستمدار این است که رای دهنده‌ها را راضی کند. به دلیل اینکه اگر در ۶ ماه اول نتواند رضایت رای دهندگان را زیاد کند ناخودآگاه محبوبیت او کاهش می‌یابد و چه بسا این خطر ایجاد می‌شود که در دوره بعد رای نیاورد یا دچار مشکل شود.

امام وردی تصریح کرد: گروه‌های سیاسی که معمولاً رای می‌آورند به نوعی خود را پایبند به اصول ثابت برنامه ریزی نمی‌بینند و اینجاست که شروع به پول پاشی و توزیع رانت می‌کنند. اکثر گروه‌های سیاسی که در مجلس و یا در ریاست جمهوری به طور همزمان بالا می‌آیند شاهد توزیع قدرت و توزیع رانت می‌شوند. یعنی منافع در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و در فرصت کوتاهی که دارند باید بتوانند منافع حزبی خود را حداکثر کنند و رای دهندگان خود را راضی کنند.

وی گفت: برخی از اقتصاددان‌ها در کل تفکر بلندمدت دارند و بخاطر همین اقتصاددان‌ها افراد گوشت تلخی هستند. هیچگاه این سیاستمداران از این اقتصاددان‌ها به این شکل خوششان نمی‌آید. به دلیل اینکه اقتصاددان تفکر بلندمدت دارند و می‌گویند این کار را انجام دهید هر چند ۲۰-۱۰ سال دیگر به نتیجه برسید. این حرف را وقتی اقتصاددانی به وزیر و رئیس جمهور می‌زنند راحت کنار می‌گذارند و می‌گویند به درد نمی‌خورد. به دلیل اینکه او از اقتصاددانی خوشش می‌آید که بگوید پول پاشی کنید و تورم ایجاد نمی‌شود.

این کارشناس اقتصادی در پایان خاطرنشان کرد: دو مشکل در کشور ما وجود دارد تا حل نشود اوضاع اقتصاد اینگونه است. اول؛ تا زمانی که به این باور نرسیم که ما باید با تمام دنیا تعامل داشته باشیم و بتوانیم در اقتصاد جهانی نقشی ایفا کنیم اوضاع اقتصاد به این شکل خواهد ماند. دوم؛ مشکلات داخلی کشور که عمدتاً عدم شفافیت و رانت خواری است تا مرتفع نکنیم همچون موریانه تمام پایه‌های اقتصاد ایران را می‌خورند و هیچگاه روی رشد اقتصادی و شکوفایی را نخواهیم دید.