فناوری و اقتصاد، ۲ حوزه شاخص در تعامل ایران و تاجیکستان/ «دوشنبه»‌های ایران در آسیای مرکزی

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته (دوشنبه) به‌طور رسمی از امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان استقبال کرد. رؤسای جمهور ایران و تاجیکستان پس از گفت‌وگو با یکدیگر، نشست مشترک هیئت‌های عالی‌رتبه را برگزار کردند و پس از آن مراسم امضای اسناد جدید همکاری دو کشور برگزار شد.

تاریخچه روابط ایران و تاجیکستان به حدود سال ۱۳۷۰، یعنی زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال و تشکیل تاجیکستان بازمی‌گردد. البته این ارتباطات را می‌توان به دو تا سه هزار سال پیش و بین سرزمین‌های پارس و تاجیکان نیز رساند. تا حدود ۳۰۰ سال پیش مناطق تاجیکستان و ایران به همراه سرزمین‌هایی دیگر کشور واحدی را تشکیل می‌دادند. در واقع در تاریخ سلسله‌های پادشاهی بسیار زیادی این منطقه سرزمینی واحد و جزئی از ایران بوده‌ است.

پس از استقلال تاجیکستان، ایران نخستین کشوری بود که اقدام به تأسیس سفارتخانه در دوشنبه کرد. همچنین از نخستین کشورهایی بود که در سال ۱۹۹۱ به‌صورت دیپلماتیک استقلال کشور تازه‌تأسیس تاجیکستان را به رسمیت شناخت. ایران پشتیبانی دیپلماتیک کرد و مساجد جدید در تاجیکستان ساخت. به‌دلیل احیای فرهنگ ایرانی در داخل تاجیکستان، ایران به تبادلات فرهنگی به‌وسیله کنفرانس‌ها، رسانه‌ها و جشنواره‌های فیلم کمک کرد. برنامه‌های تلویزیون، مجلات و کتاب‌های ایرانی به‌صورت فزاینده‌ای در تاجیکستان منتشر می‌شوند.

ایران و تاجیکستان با چند تهدید مشترک مواجه هستند که مهم‌ترین آن‌ها قاچاق مواد مخدر، تروریسم و افراط‌گرایی است

جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان از امتیازات فراوانی همچون ویژگی‌های هم‌آئینی، هم‌کیشی، فرهنگی، تاریخی، زبانی، برخوردار و از نظر اقتصادی دارای امتیاز قرابت جغرافیایی است. با توجه به اینکه تاجیکستان محصور در خشکی است، موقعیت جغرافیایی ایران امکان دسترسی آن را به دریای آزاد فراهم می‌کند. به عبارت دیگر تاجیکستان از ایران می‌تواند به اروپا ارتباط پیدا کند و با استفاده از بنادر ایران به خلیج‌فارس و نقاط دیگر جهان دسترسی یابد. علاوه بر این، برخورداری ایران از منابع انرژی برای تولید کالاهای واسطه‌ای یا مصرفی است که باعث شده تا نسبت به سایر کشورها از مزیت قابل توجهی برخوردار باشد. همچنین تجربه و مهارت‌های فنی ایران در زمینه اکتشاف، تولید و پالایش نفت و گاز و سدسازی برای تاجیکستان بسیار سودمند است.

تاجیکستان نزدیک‌ترین شریک اقتصادی و سیاسی ایران در آسیای مرکزی و طبیعی است رشد این کشور باعث شود تا با قدرت شریک قدرتمند خود، یعنی ایران به کشوری قدرتمند و مؤثر در آسیای مرکزی تبدیل شود که این بی‌شک به نفع ایران است. دوشنبه دروازه ورود محصولات و فناوری ایرانی به بازارهای آسیای مرکزی است، زیرا این کشور در نقطه‌ای قرار دارد که در صورت استفاده از راه‌های زمینی می‌تواند ایران را با چین، قزاقستان و شرق روسیه متصل کند.

این کشور طبق آمار در صورت استفاده بهینه از منابع انرژی خود می‌تواند تا ۹۰ میلیارد کیلووات ساعت انرژی برق در سال تولید کند که این میزان تنها نیمی از نیاز داخلی آن است. در مقابل نیاز به نیروی برق در ایران به نحو فزاینده‌ای در حال افزایش است و تاجیکستان می‌تواند در آینده صادرکننده نیروی برق به ایران باشد.

ایران و تاجیکستان با چند تهدید مشترک مواجه هستند که مهم‌ترین آن‌ها قاچاق مواد مخدر، تروریسم و افراط‌گرایی است. وقتی تهدید مشترک وجود دارد، موفقیت هر دو کشور در مبارزه با آن باعث موفقیت دیگری خواهد شد. به علت همین اشتراکات و امتیازات بود که پس از استقلال تاجیکستان در سپتامبر سال ۱۹۹۱، ایران نخستین کشوری بود که در تاجیکستان سفارت خود را افتتاح کرد و در جنگ‌های داخلی سال ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ یکی از اطراف مذاکرات صلح بود که تلاش‌های زیادی برای برقراری صلح و آتش‌بس میان طرف‌های درگیر انجام داد و شاهد برقراری کنفرانس تهران در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴) بودیم که گامی در راستای برقراری صلح بود.

بیشتر بخوانید:

تفاهم‌نامه همکاری بورسی ایران و تاجیکستان امضا شد

لزوم ارتقای روابط تهران-دوشنبه به‌ویژه در زمینه‌های تجاری

هرچند عوامل مشترک میان ایران و تاجیکستان توانست در پیوند دو کشور به‌عنوان نقطه آغازین همکاری‌ها با اهمیت باشد، استمرار همکاری‌ها به عوامل دیگری نیاز دارد؛ در این زمینه باید به این موضوع توجه کرد با وجود اشتراکات میان دو کشور تفاوت‌های قابل توجهی نیز میان آن‌ها وجود دارد که ارزش‌های سیاسی متفاوت از آن جمله‌اند. در واقع با وجود اینکه ایران و تاجیکستان هر دو از کشورهای اسلامی تلقی می‌شوند، ولی تاجیکستان به ارزش‌های غربی گرایش دارد و بیشتر خود را دولتی سکولار می‌داند. با وجود این، عامل اقتصادی می‌تواند چنین تفاوت‌هایی را پشت سر بگذارد و موجبات تقویت مناسبات دوجانبه را فراهم کند.

برقراری تعامل بیشتر میان ایران با کشورهای آسیای مرکزی ازجمله تاجیکستان، نیازمند سیاست‌ورزی و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت است

تاجیکستان فقیرترین جمهوری آسیای مرکزی است و به لخاظ درآمدسرانه نیز در پایین‌ترین مرتبه این منطقه قرار دارد. این کشور برای تأمین نیازهای خود با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد و برای حضور در بازارهای بین‌المللی چیزی جز پنبه برای عرضه نداشت که آن نیز به لحاظ نیاز شدید به آب و مشکلات این کشور در راستای تأمین آب و سیستم آبیاری با محدودیت جدی مواجه بوده است. بنابراین ایران توانست با تحلیل این مشکلات اقدام به طراحی پروژه‌های عمرانی که نیاز مبرم تاجیکستان بود، کند.

بی‌تردید دامنه روابط و همکاری‌های سیاسی و دیپلماتیک دو کشور ایران و تاجیکستان در یک دهه اخیر روبه‌رشد و دوستانه بوده است، به‌طوری که مقام‌های ارشد دو کشور بارها روابط و مناسبات ایران و تاجیکستان را راهبردی خوانده‌اند. در واقع در چند سال اخیر روابط دو کشور ثباتی پایدار را شاهد بوده است. در دهه اخیر روابط دو کشور کمترین فراز و نشیب و چالش را داشته و همواره نمودار روابط دو کشور در ابعاد گوناگونی در حال رشد و ترقی بوده است. در این زمینه باید گفت، در دو دهه استقلال تاجیکستان بیش از ۳۰ بار دیدار سران عالی‌رتبه دو کشور از پایتخت‌های یکدیگر در سطح رئیس‌جمهور و وزرا، بیش از هر موضوعی بیانگر ژرفا و عمق مناسبات سیاسی ایران و تاجیکستان است.

برقراری تعامل بیشتر میان ایران با کشورهای آسیای مرکزی و در این مورد خاص با تاجیکستان، نیازمند سیاست‌ورزی و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت است. تهران باید سعی کند تا در این منطقه یک هدف و مطابق با آن راهبردی خاص داشته باشد تا بتواند تصویری قابل اطمینان و مورد اعتماد برای کشورهای آسیای مرکزی از خود به جای بگذارد. ایران در این منطقه دارای امتیازات و کارت‌های بازی زیادی است که می‌تواند به‌راحتی از آن‌ها در موقعیت‌های مختلف استفاده کند. دولتمردان ما باید تلاش کنند تا با برقراری ارتباط بیشتر با این کشورها از این فرصت طلایی نهایت استفاده را ببرند و به جای سرمایه‌گذاری در کشورهایی که آینده‌ای کاملاً مبهم و اقتصادی ضعیف دارند، به آسیای مرکزی که با کشورهای حاضر در آن دارای اشتراک تاریخی و فرهنگی هستیم توجه کنند. البته برای حضور در این منطقه نیاز به تدوین یک دیپلماسی و مشی سیاسی مشخص است تا بتوانیم حضوری مقتدر، دائم و مفید داشته باشیم.

انتهای پیام/۴۰۳۳/