در گفتوگو با آنا عنوان شد؛
نگاهی به وضعیت دانشجویان اقلیت زرتشتی کشور
برخورد دوگانه برخی دانشگاه‌ها با دانشجویان زرتشتی در خصوص واحدهای دروس معارف
امروزه مساله آموزش و تحصیل، برای اقلیت‌های دینی در کشورمان اگرچه جزو دغدغه‌های اصلی به شمار نمی‌آید زیرا در بسیاری از دانشگاه‌ها، به تفاوت‌ها توجه می‌شود اما بعضی اوقات مشکلاتی در برخی دانشگاه‌های کشور و در برخورد با برخی دانشجویان اقلیت‌های دینی باعث نارضایتی آنها می‌شود.
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری آنا، دین زرتشتی یکی از ادیان الهی است و ما مسلمانان، زرتشت را جزو یکی از پیامبران الهی می‌دانیم و در قانون اساسی کشورمان نیز، این دین جزو ادیان رسمی پذیرفته شده است. در مورد دین زرتشت و ظهور زرتشت اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای آن را به 600 سال و عده‌ای به 6هزار سال پیش از میلاد نسبت میدهند، اما مورخان این تاریخ را به 1200، 1300 سال پیش از میلاد نسبت میدهند که این نظر به واقعیت نزدیک‌تر است.
محل ظهور زرتشت را غرب ایران (دریاچه ارومیه و خود ارومیه)، شهرری، شمال شرق ایران ذکر شده است اما بنابر روایتهای دیگر، نظر واقعی‌تر این است که در ارومیه به ظهور رسیده است و در این مناطق رفت و آمد داشته است.
زرتشتیان ایران در سال 1300، 7هزار نفر بوده‌اند، آن‌گونه که در نشریه بلدیه تهران در سال 1304 آورده شده است. طبق سرشماری که برای اولین بار در تهران در زمان ناصرالدین شاه در سال 1262 انجام شد، تعداد زرتشتی‌ها 181 نفر اعلام شده و به موجب سرشماری 1301 این تعداد به 605 نفر رسیده. اگرچه این سرشماری‌ها چندان هم قابل اعتماد نیستند. در حال حاضر، زرتشتیان ایران را می‌توان دومین جمعیت غیرمسلمان از لحاظ تعداد دانست. جمعیت آنان طبق برخی آمارها حدود 45000 نفر است که در اغلب شهرهای ایران پراکنده‌اند اما در تهران، کرمان، یزد، شیراز، اصفهان، زاهدان و اهواز، جمعیت بیشتری دارند. آنها دارای مدارس اختصاصی هستند که در سه مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان فعا‌ل‌اند. زرتشتیان 10 نشریه هم دارند که در موضوعات دینی، اجتماعی و فرهنگی فعالیت می‌کنند.
مشکل گاهی از آن‌جا است که درست مثل دیگران با زرتشتی‌ها رفتار می‌شود
دانشجویان زرتشتی نیز مانند دانشجویان دیگر اقلیت‌های مذهبی، در دانشگاه‌های کشور مشغول به تحصیل هستند و به مانند دیگر دانشجویان از تمام امکانات رفاهی و آموزشی بهره‌مند می‌شوند.
آنان مانند همه اقلیت‌های رسمی کشور نیز، از دانشگاه استفاده می‌کنند و درست مثل دیگران با آنها برخورد می‌شود. اما گاهی مشکل دقیقا در همین جا پیش می‌آید که با آنها هم درست مثل دیگران رفتار می‌شود! آن‌چه برخی از آنان بابتش گلایه دارند دقیقا از همین جا ناشی می‌شود که بالطبع نظام آموزشی دانشگاه‌ها با در نظر گرفتن اکثریت جامعه برنامه‌ریزی شده است.
خسروی، دانشجوی زرتشتی که دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی میبد است، می‌گوید: «هیچ تفاوتی در خدماتی که به من ارائه می‌شود چه به لحاظ رفاهی و چه به لحاظ آموزشی با سایر اقلیت‌ها مشاهده نکرده‌ام. کلاس‌های دینی ما، با کلاس‌های مسلمان‌ها متفاوت است دارد و به صورت جداگانه برای ما برگزار می‌شود. کلاس‌های دینی ما به این صورت برگزار می‌شود که از انجمن زرتشتیان ایران نامه‌ای می‌آوریم با این مضمون که ما درس موردنظر را در مذهب خودمان با فلان نمره گذرانده‌ایم و دانشگاه نیز همان نمره را تطبیق می‌داد. اما بعضی از دانشگاه‌ها به این صورت عمل نمی‌کنند و اجبار می‌کنند که درس‌های دینی مسلمان‌ها را زرتشتیان هم باید بگذرانند. به نظر من این مسائل از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر متفاوت است و هر دانشگاه بر اساس قوانین خود عمل می‌کند. دانشگاه ما یعنی دانشگاه آزاد اسلامی میبد محدودیت‌هایی خاصی را برای زرتشتیان ندارد. حتی تا مدتی که چادر برای خانم‌ها الزامی بود، برای خانم‌های زرتشتی ضرورت نداشت».
اما خسروی دیگر دانشجوی زرتشتی هم می‌گوید: «من در دانشگاه یزد دانشجو هستم. درس قرآن را با یک روحانی داشتم. به ایشان گفتم که من زرتشتی هستم و نمی‌توانم قرآن بخوانم و توانایی این کار را ندارم اما ایشان اجبار کردند که باید حتما یاد بگیرید. به آموزش دانشگاه هم مراجعه کردم و این مساله را با آنها در میان گذاشتم و آنها هم نظر همان استاد را تایید کردند. تا جایی که استاد ما، هم سوالات و هم جواب‌ها را به ما دادند و ما را مجبور کردند حتما متن کتاب آسمانی مسلمان‌ها را بخوانیم.»
او صحبت‌هایش را این‌گونه ادامه می‌دهد: «مطالعه سایر مطالب دینی، از نظر من که مرتبط با آیین من هم نیست مشکلی برای من درست نمی‌کند و حتی خود من هم علاقه‌مند به مطالعه آنها هستم. ولی اجبار برخی استادان به این کار، به نظرم کار صحیحی نیست و این علاقه را کمرنگ می‌کند».
خسروی در عین حال تصریح می‌کند: «تا قبل از ورود به دانشگاه هیچ‌گونه مشکل تحصیلی برای ما روی نمی‌دهد. آن هم به خاطر اینکه چون اکثر زرتشتیان در استان‌های یزد، تهران و کرمان زندگی می‌کنند، خودشان مدارسی دارند و همه دانش‌آموزان زرتشتی تا قبل از دانشگاه‌ها در این مدارس تحصیل می‌کنند».
برخی دانشجویان زرتشتی تقیه می‌کنند
کلانتری، دانشجوی زرتشتی دانشگاه تهران است و می‌گوید: « در برخی مواقع هنگام تعیین واحد یا تطبیق واحد با مشکلاتی روبه‌رو می‌شویم. ما می‌توانستیم به جای درس‌های معارف درس‌هایی مثل کامپیوتر یا روانشناسی را انتخاب کنیم. اما براساس تجربه دانشجویان دیگر که که می‌گفتند این کار خیلی زمان‌بر است و گاهی تا پایان یک ترم هم طول می‌کشد، ما هم به ناچار درس‌های معارف اسلامی را انتخاب می‌کردیم البته خواندن این درس‌ها واقعا برای ما مشکل بود».
اجبار مانع آشکار شدن زیبایی‌های دین می‌شود
دکتر سید طه هاشمی معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی درباره برخورد دوگانه‌ای که در برخی دانشگاه‌ها نسبت به دانشجویان اقلیت دینی وجود دارد، به خبرنگار آنا گفت: «مسلمانان چه بر اساس دستورات صریح قرآن مثل آیه «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی...» و چه سیره بزرگان دینی، پیامبر و ائمه معصومین نباید اسلام را تحمیل کنند. دین تحمیلی نمی‌تواند همه زوایای وجود و اعتقاد فرد را پر کند، دین تحمیلی دین تصنعی، نامتناسب و نامتجانس می‌شود. دین تحمیلی زیبایی‌های دین و الوهیت را محو می‌کند. در دین تحمیلی فشارها و خشونت‌ها در باور انسان‌ها نهادینه می‌شود و مانع می‌گردد تا زیبایی‌ها و آراستگی‌های دین به‌ویژه اسلام که دین خاتم و کامل‌ترین دین است آشکار شده و قلبا مورد اقبال قرار گیرد.»
او گفت: «کسانی از مسلمانان و استادان که در ارتباط با دروس معارف و یا درس قرآن و نهج‌البلاغه سخت‌گیری می‌کنند و به اقلیت‌ها فراگیری آنها را تحمیل می‌کنند، با روح شفقت و مهربانی اسلام بیگانه هستند و این نوع تحمیل دین، در حقیقت خود بزرگترین منکر است. جایی که امام علی (ع) نسبت به تعرض به یک دختر یهودی در سرحدات کشور اسلامی آرزوی مرگ می‌کنند، کدام درس را بالاتر از آن می‌توان آموخت و یاد داد که اسلام نباید با جبر و زور در میان اقلیت‌ها تحمیل شود.»
هاشمی افزود: «در فراز بلند فرمان امام علی (ع) به مالک اشتر نخعی،ایاشان می‌فرمایند «فانّهم صنفان، امّا اخ لک فی الدین و امّا نظیر لک فی الخلق»: انسان‌هایی که در حیطه مدیریت و اقتدار تو هستند، دو دسته اند؛ یا برادر دینی تو یا در خلقت مانند تو هستند. یعنی اگر کسی مسلمان نبود و حتی به ادیان الهی هم معتقد نبود، تو باید از حق او پاسداری کنی و حتی کسی که دین ندارد حقوقش محترم است. چه برسد به اهل کتاب و آن هم آموزش تحمیلی دین به او.»
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز، مرزهای ادیان الهی در داخل کشور به رسمیت شناخته شده است. ممکن است شما پیشنهاد بدهید مثلا کسی که معتقد به اسلام نیست، اگر علاقه دارد، می‌تواند معارف اسلامی را هم یاد بگیرد، اما اینکه اجباری باشد اصلا صحیح نیست. چه برسد به اینکه خدایی ناکرده، استادی در کلاس درس توهین کند که به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
باید از آنها بخواهیم ویژگی‌های خدا در اوستا را بررسی کنند
دکتر بخشعلی قنبری، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز نیز گفت: «اقلیت‌های مذهبی و یکی از آنها زرتشتیان، در جاهای مختلفی از کشور و در دانشگاه‌ها در خیلی از رشته‌های علوم پزشکی، علوم‌پایه و فنی و مهندسی بدون هیچ مشکلی تحصیل می‌کنند. هرچند ممکن است در برخی از رشته‌ها و درس‌های معارف و متون اسلامی با مشکلاتی مواجه هستند.»
او گفت: «دفاتر نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها برنامه‌هایی را برای گذراندن درس‌های دینی توسط اقلیت‌ها دارند و تاکید می‌کنند در دروس کاملا اسلامی نیازی به اجبار نیست اما در دروس مشترک اسلامی مانند معارف اسلامی و خداشناسی که در بین همه ادیان مورد اعتقاد است، همه دانشجویان ملزم به گذراندن این درس‌ها هستند.»
قنبری گفت: «اگر مدرسان درس‌های دینی تعاملی مناسب با دانشجویان زرتشتی داشته باشند، مشکلی به وجود نمی‌آید و طریقه درست این است که ما به یک دانشجوی زرتشتی بگوییم ویژگی‌های خدا را در کتاب خود آنها یعنی اوستا بررسی و ارائه کند تا اینکه به او اجبار کنیم حتما قرآن را مطالعه کند.»
این استاد دانشگاه مذاهب اسلامی افزود: «شاید در بعضی از دانشگاه‌ها استادان بر حسب سلیقه‌های شخصی، برخوردهای متفاوتی با این دانشجویان داشته باشند، اما این مسوولان هستند که باید برنامه‌ها، قوانین و آیین‌نامه‌های مشخصی را تدوین و به دانشگاه‌ها ابلاغ کنند تا هم دانشجویان و هم استادان رویه مشخصی را دنبال کنند و مشکلاتی درخصوص هیچ کدام از اقلیت‌های دینی به وجود نیاید.»
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۳؛
چگونه بهرهوری را در تیم استارت‌آپی افزایش دهیم؟
برای نخستینبار بومیسازی شد؛
