تاویل قرآن نگاه به معانی باطنی الفاظ است

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، پژوهشکده قرآن و عترت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی شانزدهمین نشست علمی ـ تخصصی با عنوان « تدبر تأویلی (کاربرد روایات اهل بیت علیهم السلام در تدبر در قرآن) » سخنرانی محمدرضا آرام و با حضور حدود ۲۵۰ نفر از استادان دانشگاه را به صورت مجازی برگزار کرد.

محمدرضا آرام پژوهشگر و دانشیار علوم قرآن و حدیث در ابتدا مفهوم شناسی تدبر و ضرورت آن را بیان کرد و در ادامه با اشاره به آیات (۲۹ص و ۲۴ سوره محمد) گفت: یکی از ابزارهای تدبر در قرآن صرفاً داشتن علوم تخصصی برای فهم قرآن نیست. یا این گونه نیست که هرشخصی که ادبیات عربی او قوی باشد یا هرکسی که به تمام علوم قرآنی مانند محکمات و متشابهات یا سوره های مکی و مدنی شناخت اولیه و ثانویه از داشته باشد بتواند عهده دار تدبر در قرآن باشد بلکه تدبر در قرآن وظیفه عموم مردم است و حلقه مفقوده بین تفسیر و ترجمه قرآن است.

وی با اشاره به آیه(۲۴ سوره محمد )أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَیٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا؛ آیا منافقان در آیات قرآن تفکر نمی‌کنند یا بر دلهاشان خود قفل‌ها (ی جهل و نفاق) زده‌اند، گفت: هرکس می داند که قفل قلبش از چه جایی است و تا قفل قلبها نشکند و این قلب ها به سرچشمه زلال، پاک و صاف معارف الهی وصل نشود ودر آنها تابیدن نور الله( الله نور السماوات و الارض) صورت نگیرد و تا این قلب ها از جنس قرآن نشود و تدبر صورت نمیگیرد، این ها لازمه تدبر است.

آرام در ادامه افزود: آیاتی که با افلا شروع می شوند آیات عجیبی هستند که بیشتر در حوزه فکر و اندیشه و تفکر و تدبرند آیاتی که کاملا مبرهن هستند ولی ما از آنها غافل هستیم آیات تدبر آنقدر به ما نزدیک است که از شدت نزدیکی مخفی شده است مثل پلک برای چشم، چشم ها همه چیز را می ببینید جز پلکش را . پس در واقع بحث تدبر با قرآن عجین شده است.

این پژوهشگر به تفاوت تدبر با تفسیر و تاویل قرآن اشاره کرد و افزود: تدبر با تفسیر و تاویل فرق می کند اولاً، در تدبر یک فراخوان عمومی است دوماً، بحث تدبر کاملا قلبی است و همه انسان ها در هر صنف و هر رشته ای با هر میزانی از علوم با توجه به قرائت مستمر و دائمی قرآن کریم می توانند از تدبر قرآن بهره مند شوند.اما تفسیر یک موضوع تخصصی است و نیاز به مقدمات خاص خودش را دارد. تفسیر بیشتر به شرح و بیان و رفع ابهام از معنای ظاهری آیات می پردازد اما تدبر در واقع نگریستن به واژه ها، پیگیری کردن نکات ظریف ایات و نگاه کردن به لایه های زیرین واژه هاست. علما و دانشمندان تعاریف زیادی از تاویل قرآن داشتند اما تاویل قرآن نگاه به معانی باطنی الفاظ است که از ذوات مقدسه معصومین (ع) صادر شده است.

آرام در ادامه به معرفی مفهوم تدبر تاویلی پرداخت و گفت: تدبر یک جریان نیست بلکه یک بحثی است که مربوط به سنت نبوی و علوی است.

وی افزود: در حدیثی از امام صادق(ع) خطاب به مفضل فرمود که اگر شیعیان در قرآن تدبرکنند، به همه فضائل اهل بیت (ع) واقف شوند و هرگونه شک و تردیدی از وجودآنان رخت بربندد. به عبارت دیگر، عدم تدبر در قرآن موجب شده است؛ که فضائل اهل بیت(ع)برای بسیاری از مردم همچنان پوشیده بماند و مقام، جایگاه والای آنان مبرهن نگردد.

این پژوهشگر در ادامه به روش کاربردی تدبر در قرآن از احادیث معصومین علیهم السلام پرداخت و اشاره کرد: در بحث تدبرتأویلی چون بحث روایات اهل بیت است حتما باید حدیت شناس باشید و در حوزه حدیث متخصص باشید و باید در احادیث نبوی و علوی (سنداً و متناً ) تدبر کنید. و علوم حدیث که شامل (علم رجال، طبقات رباعیات حدیث، اتصال و انقطاع ، انفصال سند، تاریخ صدور احادیث، تاریخ ائمه(ع) متن روایت بالسان کلام ائمه (ع) را بشناسید. تدبر تأویلی برعکس تدبر در قرآن نیاز به تخصص روایی دارد.

این دانشیار علوم قرآن وحدیث در پایان با بررسی موردی سوره یس، یک نمونه از تدبر در سوره های قرآن را توضیح داد.

انتهای پیام/۴۰۴۰/