لزوم برقراری تعامل متقابل میان دانشگاه و دستگاه ‎های دولتی/ همه علوم تابع قوانین ریاضی هستند

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، امروزه علوم پایه مزایای اقتصادی و اجتماعی زیادی به همراه دارند و زیر بنای توسعه و پیشرفت جوامع بشری محسوب می‌شوند. توجه و تاکید به اهمیت و نقش علوم پایه در پیشرفت جوامع بشری باعث شده تا سازمان علمی و فرهنگی یونسکو، سال ۲۰۲۲ میلادی را به عنوان سال جهانی بزرگداشت علوم پایه نام‌گذاری کند.

فرید مر، رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم، پژوهشگر برتر علوم پایه، استاد ممتاز دانشگاه شیراز در خصوص اهمیت علوم پایه به خبرگزاری آنا می‌گوید «اکنون تقسیم‌بندی علوم پایه، علوم پزشکی یا علوم مهندسی دیگر منسوخ شده است؛ در گذشته نظامی به نام نظام رشته‌ای وجود داشت. این نظام، بین رشته‌های مختلف خط کشی می‌کرد و هرکدام را در چارچوب خودش قرار می‌داد زیرا در آن زمان داده‌ها زیاد و کامپیوتر هنوز وارد عرصه جهانی نشده بود بنابراین نگهداری این همه اطلاعات در همه علوم امکان‌پذیر نبود به همین دلیل خط کشی مصنوعی بین علوم مختلف کشیدند و هر کدام را جدا کردند اما بعدها با ظهور کامپیوتر، این تقسیم‌بندی به طور کلی از بین رفت و نظام رشته‌ای به نظام یکپارچه، علوم یکپارچه، یا علم فرارشته‌ای تبدیل شد.»

بیشتر بخوانید:

رابطه کم‌رمق وزارتخانه‌ها با علوم پایه/ علوم انسانی در انزوا قرار دارد

این گونه طبقه‌بندی در زمان حال مشکلاتی را ایجاد می‌کند. اکنون دیگر رشته‌هایی مانند علوم شناختی یا نانو در این چارچوب نمی‌گنجند که تعیین کنیم باید جزو علوم پایه یا پزشکی قرار بگیرند. در نظام یکپارچه همه علوم به یکدیگر متصل هستند. اکنون علم پزشکی با کمک رشته مهندسی پزشکی به پیشرفت دست پیدا کرده است. شاخه مهندسی پزشکی، علوم شناختی یا هوش مصنوعی جزو علوم میان رشته‌ای و فرا رشته‌ای محسوب می‌شوند بنابراین هرچند هم اکنون علوم پایه را به عنوان رشته‌های فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، ریاضی و آمار می‌شناسیم اما همه این علوم جلوه‌های مختلف از علم فراگیر هستند.

در گذشته نیز وضع بدین منوال بود. مشاهیر پیشین ایران مانند ابوریحان، ابن سینا، خوارزمی و ... هرکدام چند تخصص داشتند که برای تخصص آنها عناوینی مانند فیلسوف، پزشک، منجم، حتی شاعر و ریاضیدان اطلاق می‌شد. این افراد به عنوان بحرالعلوم شناخته می‌شدند. آن زمان داده‌ها و اطلاعات کم بود به همین دلیل این رشته‌ها را تحت عناوین علوم فراگیر می‎شناختند. دانشمندی هم که مسلط به تمامی این علوم بود به بحرالعلوم معروف می‎شد. اکنون نیز تقسیم‎بندی رشته‌ها بی‌‎معناست و با کمک کامپیوتر تمامی اطلاعات و داده‎ها جمع‌آوری و استفاده می‎شوند. این مرزها در حال حاضر کاملا در حال شکستند از این‌رو نظام‏‌های جدید آموزشی به این فکر افتاده‌‏اند به دانشجویان آموزش‌‏های پایه ارائه دهند. سپس عالمان این رشته وارد شبکه بزرگی از علم شوند.

همه علوم به یکدیگر متصل هستند

رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم بیان می‌کند «امروزه تمامی رشته‌‏ها به یکدیگر متصل هستند بنابراین هر فردی می‎تواند از هر نقطه‌ای علمی به نقطه دیگر حرکت کند؛ مثلا یک ریاضیدان خیلی راحت می‎تواند به علم کامپیوتر ورود پیدا کند یا از علم کامپیوتر به علوم شناختی برود. از علوم شناختی نیز خارج و به علم هوش مصنوعی ورود پیدا کند. در حال حاضر همه علوم تابع قوانین ریاضی هستند؛ حرکت یک اندامک درون یک سلول صد در صد تابع قوانین ریاضی است. دیگر قوانین فیزیک، شیمی، زمین‌شناسی نیز در همه آنها جاری و ساری است. من تاکید می‌کنم با وجود اینکه امسال، سال علوم پایه نامگذاری شده است اما باید آگاه باشیم که این علوم جزئی از شبکه بزرگ یکپارچه علم هستند اما اکنون به دلیل اینکه نظام آموزشی ایران در سطوح دبیرستان و دانشگاه هنوز بر اساس این نظام رشته‌ای است، تحت این عنوان می‌شناسیم.»

به گفته وی «نگاه ما باید کلا این باشد که دریابیم دولت چه انتظاری از علم دارد. آیا علم باید تولید ثروت کند یا دانش را بالا ببرد؟ یا علم باید در هر دوی این موارد نقش داشته باشد؟ دولت باید تکلیف این مسئله را روشن کند. اوایل انقلاب دانشگاه‌های ما فقط آموزشی بودند هیچ کار دیگری نمی‌کردند، تنها آموزش می‎دادند و خروجی‌شان فارغ‌التحصیل بود. نسل دوم دانشگاه‌ها، پژوهشی بودند. این دانشگاه‎ها به انجام کارهای پژوهشی بسیار اهمیت دادند. اکنون نیز نسل سوم دانشگاه‎ها را داریم که باور دارند باید دانشگاه‌ها کارآفرین باشند. این دانشگاه‎ها اکنون کارآفرینی، ایجاد شرکت‎های دانش‌بنیان و پارک‎های علم و فناوری را ترویج می‌دهند.»

دولت انتظارش از دانشگاه‌های نسل سوم را اعلام کند

مر می‌گوید «در حال حاضر دانشگاه‏‌ها این سیر را گذرانده‎اند و باید یک تعامل و همکاری متقابل و خیلی خوبی میان دستگاه‌‏های دولتی و برنامه‌ریزان دولت با دانشگاه‏‌ها ایجاد شود که این مسئله به خوبی تبیین شود که انتظار آنها از دانشگاه نسل سوم تربیت کارآفرین برای جامعه است. دولت باید بگوید الزاماتش از دانشگاه‏‌های نسل سوم برای تربیت کارآفرینان چیست و اعلام کند در نظام بودجه‌ریزی و ارتباط دستگاه‏‌ها و هدایت تحصیل کرده‌ها چه میزان کمک می‌کند.»

بیشتر بخوانید:

کشور با کمبود متخصص در رشته‌های علوم پایه مواجه می‌شود/لزوم هدایت تحقیقات بنیادی به سمت کاربردی شدن

رئیس گروه علوم پایه فرهنگستان علوم بیان می‌کند «در حال حاضر دانشگاه‎های ما نیروی متخصص و باهوش تربیت می‎کنند. هنوز هماهنگی‎هایی میان دولت و وزارتخانه‎های مختلف و دانشگاه‎ها برقرار نشده است. اکنون شورای عالی عتف را داریم که در وزارتخانه سعی دارد این کار را انجام دهد. هرچند در حال حاضر پژوهشگاه و پژوهشکده‎های مختلف داریم اما هنوز چرخ دنده‎هایشان کاملا بهم جفت نشده‎اند که بتوانند نیازهای همدیگر را برآورده کنند.»

انتهای پیام/