آنا گزارش می‌دهد؛
تاریخچه، آداب و رسوم و تاریخ چهارشنبه سوری
چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که دانستن تاریخچه، آداب و رسوم و تاریخ برگزاری آن خالی از لطف نخواهد بود.
به گزارش خبرنگار حوزه دین و آیین گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که در سه‌شنبه آخر سال برگزار می‌شود. این مراسم مقدمه‌ای برای استقبال از سال نو به حساب می‌آید. چهارشنبه‌سوری شامل رسوم مختلفی از جمله آتش‌افروزی و آتش‌بازی تا خوردن آجیل مشکل‌گشا، دورهمی‌های خانوادگی، قاشق‌زنی و... است. این مراسم در هر منطقه از ایران با آداب و رسوم خاص همان منطقه برگزار می‌شود.
عبارت چهارشنبه‌سوری از دو کلمه تشکیل شده که یکی به معنی روزی از روزهای هفته و دومی شکلی دیگری از کلمه سرخ است. برخی پژوهشگران هم واژه سور را به‌معنای جشن و برخی دیگر آن را برگرفته از واژه پهلوی سوریک به‌معنای سُرخ قلمداد می‌کنند.
چهارشنبه‌سوری از غروب آخرین سه‌شنبه اسفندماه تا پس از نیمه‌شب آخرین چهارشنبه سال، برگزار می‌شود و برافروختن و پریدن از روی آتش مشخصه اصلی آن است. چهارشنبه‌سوری امسال روز سه‌شنبه ۲۳ اسفند سال ۱۴۰۱ مصادف است.
چهارشنبه‌سوری؛ آیین زرتشتی با قدمتی ۱۷۰۰ ساله
چهارشنبه‌سوری نام جشنی برگرفته از آیین زرتشتی است که تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به‌نام پنجه دزدیده یا اندرگاه است. ایرانیان از هزار و ۷۰۰ سال پیش از میلاد تاکنون این روز را جشن می‌گیرند. ایرانیان قبل حمله تازیان ۵ روز آخر سال را با روشن کردن آتش جشن می‌گرفتند و بر این اعتقاد بودند که در این ۵ روز ارواح درگذشتگان به زمین سفر می‌کنند و برای خانواده خود برکت، دوستی و پاکی را طلب خواهد کرد ولی بعد از حمله تازیان به‌دلیل مخالفت‌های آن روزگار در برپایی این مراسم ایرانیان، روز چهارشنبه را که نزد اعراب نحس بود، انتخاب کرده و آتش‌افروزی در این روز را با نحسی آن توجیه کردند.
در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان‌دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده مانده است.
از برپایی آتش تا آیین‌هایی دیگر
در گذشته چند روز قبل از چهارشنبه آخر سال، مردم به کوه و بیابان می‌رفتند و هیزم جمع می‌کردند. قبل از غروب آن‌ها را در دسته‌های فرد با فاصله از هم می‌چیدند. اندکی پس از غروب، آتش بر پا می‌کردند و از روی آن می‌پریدند. البته آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری شامل آیین‌هایی غیر از روشن کردن آتش هم بوده است. برای مثال، در تبریز مردم به چهارشنبه‌بازار می‌روند که با چراغ و شمع نورافشانی شده است. هر خانواده یک آینه، دانه‌های اسفند و یک کوزه برای سال نو خریداری می‌کند. در بعضی دیگر از نقاط کشور، روز بعد از چهارشنبه‌سوری خانه‌تکانی شروع می‌شود. در شیراز، مردم آش رشته می‌پزند و برای همسایه‌ها می‌برند.
از بین بردن بدیمنی با شکستن کوزه
در بیشتر شهرهای ایران کوزه‌ها را پس از پریدن از روی آتش می‌شکنند. زیرا که معتقد بودند پریدن از روی آتش باعث بدیُمنی است و شکستن کوزه بدیمنی را از بین می‌برد. در بین مناطق مختلف در چگونگی شکستن کوزه تفاوت‌های اندکی وجود دارد. در تهران یک یا چند سکه درون کوزه می‌گذارند و بعد از فراز بام به درون کوچه می‌اندازند.
در خراسان، قبل از شکستن کوزه، مقداری زغال، نمک، و سکه در آن قرار می‌دادند و بعد هر عضو خانواده با گرداندن کوزه به دور سر خویش، هرگونه بدیمنی را به کوزه منتقل می‌کرد. در آخر کوزه از بالای پشت‌بام به کوچه انداخته می‌شد. در شرق و جنوب‌شرق ایران، معمولا به‌جای کوزه‌های نو، کوزه‌های بدون استفاده را انتخاب می‌کردند. ایرانیان باستان باور داشتند که نباید ظروف سفالین را بیش از یک سال در خانه نگه داشت و چون سال به پایان خود نزدیک می‌شد و شب چهارشنبه‌سوری می‌رسید، ظروف سفالین خانه را می‌شکستند.
بیشتر بخوانید:
- چهارشنبه سوری‌های دردناک / چند می‌گیری بیای تلویزیون؟ / بازی پینگ‌پونگی انگلیس
- توصیه‌های اورژانس برای چهارشنبه آخر سال
- تشریح وضعیت پایتخت در چهارشنبه‌سوری از زبان پلیس
شال‌اندازی و دریافت هدیه چهارشنبه‌سوری
شال‌اندازی هم یکی دیگر از آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری است که در بیشتر روستاها و شهرها رواج داشته و هنوز هم در برخی شهرها و روستاهای همدان، زنجان و برخی نقاط دیگر اجرا می‌شود. در این رسم جوانان با گره زدن چندین دستمال حریر و ابریشمی طنابی رنگین و بلند می‌سازند، از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار به پشت بام می‌روند، آن را از روزنه دودکش وارد منزل می‌کنند و خودشان سر دیگرش را در بالای بام به دست می‌گیرند. بعد با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه خودشان می‌سازند.
صاحبخانه‌ها که منتظر چنین چیزی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین، چیزی را که قبلا آماده کرده بودند در گوشه شال می‌ریزند و گره می‌زنند. بعد از این، با یک تکان ملایم طرف مقابل را آگاه می‌کنند که هدیه سوری‌شان حاضر است. اگر هدیه نان باشد نشانه نعمت و اگر شیرینی باشد نشانه شیرین‌کامی و شادمانی است. انار نشانه کثرت اولاد در آینده، گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواری‌ها، کشمش نشانه پربارانی سال نو و سکه و نقره نشانه سپیدبختی است.
دوری از کینه و حسد با آجیل مشکل‌گشا
در زمان گذشته پس از پایان آتش‌افروزی، خانواده‌ها به دور هم جمع شده و آخرین ذخیره دانه‌های نباتی شامل تخمه هندوانه، گندم، فندق، تخمه کدو، پسته، تخمه خربزه، بادام، نخود و شاهدانه و... را روی آتش با نمک بو می‌دادند و می‌خوردند. اعتقادشان بر این بود که هر کس از آن بخورد، خلق‌وخوی مهربان‌تری خواهد داشت و کینه و حسد از وی دور می‌شود.
قاشق‌زنی جوانان در چهارشنبه‌سوری
در زمان قدیم، جوان‌ترها اعم از دختر و پسر، صورت خود را می‌پوشاندند تا شناخته نشوند و به خانه اقوام و همسایگان خود می‌رفتند. صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه می‌خورد متوجه آن‌ها می‌شد و در ظرفشان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و... می‌ریخت.
انتهای پیام/۱۱۰/
انتهای پیام/
در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
صادرات تولیدات تعاونیهای دانش‌بنیان به کربلا و مسکو
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
