تلاش برجامی آمریکا به منظور ایجاد اختلال تحلیلی در ایران/ دیپلماسی واشنگتن با هدف لاپوشانی نواقص تحریم‌ها به جریان افتاده است

گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، آمریکا و تروئیکای اروپایی روز شنبه در بیانیه‌ مشترکی مدعی شدند ایران در برابر تلاش‌ها برای بازگشت به برجام مانع ایجاد می‌کند و مدعی شدند پیشرفت‌های مداوم برنامه هسته‌ای ایران و موانعی که کشورمان در راه فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌دهد، امکان بازگشت به برجام را با مشکل مواجه کرده است.

سران آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه پس از دیدار در حاشیه نشست سران گروه ۲۰ در رم، پایتخت ایتالیا با صدور این بیانیه‌ مشترک ادعا کردند پیشرفت‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران در افزایش سریع میزان اورانیوم غنی‌شده و میله‌های سوخت فلزی هیچ توجیه غیرنظامی ندارد، اما برای ساخت سلاح هسته‌ای لازم است. در ادامه این بیانیه ادعا شده است بازگشت به برجام بدون تغییر رویکرد ایران امکان‌پذیر نخواهد بود. آمریکا و تروئیکای اروپایی در این بیانیه با لحنی طلبکارانه از ایران خواستند از فرصت استفاده و با حسن‌نیت عمل کند تا از تشدید تنش جلوگیری شود!

اقدام و ادعاهای اخیر آمریکا و تروئیکای اروپایی درحالی است که رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران پیش از آغاز اجلاس سران گروه ۲۰ به کشورهای اروپایی سفر کرد تا به‌زعم برخی کارشناسان، فضا را برای «برجام بدون ایران» مهیا کند. غرب اکنون با هر ترفندی به‌دنبال مجبور کردن ایران برای بازگشت به میز مذاکره هستند، در حالی که در عمل، اقدامی برای جبران نقض عهدها و فشارهای تحریمی که بر ایران وارد شده بود، انجام نداده‌اند. برای بررسی این موضوع با مسعود براتی، کارشناس هسته‌ای گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه تقدیم می‌شود.

آمریکا باید جبران مافات کند

آنا: رابرت مالی مدتی است سفرهایی به نقاط مختلف انجام داده تا به رایزنی درباره برجام و تکمیل فرضیه مهیا کردن فضا برای «برجام بدون ایران» بپردازد. این سفرها را چگونه و با چه اهدافی ارزیابی می‌کنید و آیا توانسته به نتیجه مطلوب آمریکا در اجماع‌سازی علیه ایران دست پیدا کند؟

براتی: برای بررسی انگیزه‌های آقای راب مالی در سفر به کشورهای منطقه باید سابقه پرونده هسته‌ای ایران و وضعیتی که الان وجود دارد را بررسی کنیم. بعد از خروج آمریکا از برجام و پس از گذشت حدود سه سال از آن، جمهوری اسلامی ایران با تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» در مجلس شورای اسلامی تصمیم به پایان دادن کامل تعهدات خود ذیل برجام گرفت. این تصمیم در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک و طبق ماده ۳۶ این توافق اخذ شد. سپس تحرکات کشورهای غربی برای بازگرداندن ایران به تعهدات هسته‌ای شدت پیدا کرد.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با وجود آنکه در فضای اظهارنظر و شعارهای سیاسی به بازگشت به برجام توجه زیادی می‌کرد و بارها این شعار را مطرح کرد که به‌سرعت به برجام برمی‌گردد، اما در عمل اقدامی برای جبران نقض عهدها و فشارهای تحریمی که بر ایران وارد شده بود، انجام نداد.

تحریم به‌عنوان مهم‌ترین ابزار فشار آمریکا علیه ایران، نارسایی‌ها و نواقصی دارد که برای عموم در حال آشکار شدن است

واشنگتن به جای آن، اصرار فراوانی بر بازگشت ایران به برجام و انجام تعهدات هسته‌ای داشت و جمهوری اسلامی ایران نیز به‌طور اصولی این موضوع را مطرح کرد که آمریکا باید جبران گذشته را انجام دهد، تمام تحریم‌ها را لغو کند و ایران بعد از راستی‌آزمایی آن‌ها به برجام بازخواهد گشت. بعد از تشکیل دولت سیزدهم و پیروزی آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی در انتخابات، مدتی مذاکرات مربوط به برجام که در وین انجام می‌شد و ۶ دور آن در دولت قبلی انجام شد، به حالت تعلیق درآمد که دلیل آن هم ناشی از جابه‌جایی قدرت در ایران بود چراکه دولت جدید، سیاست خود را دنبال می‌کند.

بیشتر بخوانید:

آزمون مجدد اروپا برای ایفای نقش مستقل در مذاکرات هسته‌ای

ابراز نگرانی رهبران آمریکا و تروئیکای اروپایی از برنامه هسته‌ای ایران

آنا: سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده که مذاکرات احیای برجام باید از همان‌جایی که متوقف شده ازسر گرفته شود؛ ولی ایران علاوه بر بازنگری در مذاکرات گذشته خواستار بازگشت به قبل و مذاکره بر مواردی است که برخلاف منافع ملی بوده است. این دوگانگی و تعارض منافع چگونه قابل حل است و آیا باعث خواهد شد مذاکرات احیای برجام (مذاکره بر سر پایان تحریم‌های ظالمانه) به بن‌بست کشیده شود؟

براتی: سیاست دولت جدید تفاوت‌های قابل توجهی با دولت قبلی دارد. توجه دولت آیت‌الله رئیسی به تجربه گذشته بسیار بیشتر از دولت حسن روحانی است. برای دولت جدید مهم است مذاکرات به‌گونه‌ای پیش برود که نتیجه ملموس داشته باشد؛ نتیجه ملموس برای دولت جدید، رفع واقعی و مؤثر تحریم‌هاست و اینکه ایران بتواند از نتیجه رفع تحریم به‌خوبی استفاده کند. بررسی این موضوع و طراحی مسیری جدید زمان برده است. در این میان آمریکا و کشورهای اروپایی به‌صورت مستمر و فزاینده ایران را به میز مذاکره دعوت می‌کنند و حتی این موضوع ابعاد جدی‌تری پیدا کرده است. آمریکایی‌ها صحبت از پلن A و پلن B می‌کنند؛ پلن A که بازگشت به مذاکرات و پلن B نوعی اهرم فشار و ابزاری برای ترساندن ایران است که اگر مذاکرات به‌گونه‌ای که آمریکا می‌خواهد انجام نشود، از تحریم‌ها و فشار اقتصادی استفاده خواهند کرد.

افزون بر این، آمریکا برای اینکه ایران را وادار به ادامه مذاکرات گذشته کند، دچار استیصال شده است. چرا آمریکا می‌خواهد این کار را انجام دهد؟ زیرا تنها راه پیش‌ روی کاخ سفید برای مهار ایران، مذاکرات و تحمیل توافقی جدید است. پلن B آمریکا که فشار اقتصادی است، ناکارآمد بوده و این واقعیتی غیرقابل انکار و بر همگان آشکار است. بعد از سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا که در عمل شکست خورد و نتوانست ایران را به مذاکره وادار کند، بایدن نیز همان مسیر را دنبال کرد، هیچ تخفیف تحریمی برای ایران در نظر نگرفت، تمام تحریم‌ها را حفظ کرد و حتی آن‌ها را در برخی از موضوعات افزایش داد، اما نتوانست در عمل کاری از پیش ببرد.

تحریم‌ها برای همیشه کارآمد نیست

آنا: وزارت خزانه‌داری آمریکا به‌تازگی درحال بازطراحی معماری تحریم‌هاست، زیرا اقدامات گذشته کارایی خود را از دست داده‌اند. آیا بازطراحی می‌تواند با توجه به رویکرد جدید دولت مبنی بر توجه به منطقه و دوستان خود کارایی و اثر خاصی داشته باشد؟

براتی: آمریکایی‌ها وقتی صحبت از پلن B می‌کنند، عملاً پلنی است که هیچ محتوایی ندارد. یعنی هر آنچه که می‌توانند در بخش فشار اقتصادی اعمال کنند، دارند انجام می‌دهند. واقعیت این است که تحریم به‌عنوان مهم‌ترین ابزار فشار آمریکا علیه ایران، نارسایی‌ها و نواقصی دارد که برای عموم در حال آشکار شدن است، یعنی مشخص است تحریم آمریکا نمی‌تواند برای همیشه کارآمد باشد و دوران افت اثرگذاری و ناکارآمدی خود را می‌گذراند. بنابراین آمریکا تلاش می‌کند صرفاً با تهدید به استفاده از این ابزار، در زمانی که آن ابزار به‌طور کامل درحال استفاده است، بتواند اختلال تحلیلی ایجاد کند و ایران را سر میز مذاکره بیاورد.

شرط شکست آمریکا در بحث برجام این است که طرف ایرانی دیپلماسی فعالی داشته باشد و تعاملاتش را گسترده کند

علاوه بر این، در راهبرد جدید آمریکا با توجه به اینکه درحال خروج از منطقه هستند، حضور بازیگران و کشورهای منطقه و همراهی آن‌ها اهمیت دارد و تلاش می‌کنند در تعامل مستمر با آن‌ها، هماهنگی سیاست خودشان را افزایش دهند و دستورات خود را به این کشورها ابلاغ کنند؛ لذا سفرهایی که انجام می‌شود، در راستای این موضوع است. آمریکا تلاش می‌کند خلأیی که در زمینه ابزار فشار علیه ایران دارد را با دیپلماسی پوشش دهد و با یک‌سری فعالیت‌های دیپلماتیک و سفرهای مستمر و ایجاد هماهنگی‌ها بتواند بر ایران اثر بگذارد.

آنا: تریتا پارسی به تازگی نوشته است تیم مذاکره‌کننده ایرانی در آخرین دور مذاکرات به‌ طرف آمریکایی گفته بود تضمین کلی برای تعهد در زمینه خارج نشدن از برجام نمی‌خواهند، فقط تضمین بدهند در دوره ریاست جمهوری بایدن به توافق برجام عمل خواهند کرد، از آن خارج نخواهند شد و به مفاد آن ازجمله رفع تحریم‌ها پایبند خواهند ماند؛ اما دولت بایدن آن را هم نپذیرفت. این تصمیم بایدن حتی اروپایی‌ها را نیز شوکه کرد. تحلیل شما از این اقدام تیم مذاکره کننده ایرانی (بر فرض صحت ادعا) چیست؟

براتی: نکته مهمی که وجود دارد، این است که منطق جمهوری اسلامی ایران، بسیار روشن و برآمده از تجربه نزدیک، بسیار رسا و گویاست. آمریکا بدون اینکه تغییر رفتار دهد و گذشته را جبران کند، نمی‌تواند مدعی این موضوع باشد و حتماً در پیشبرد نقشه خود دچار مشکل می‌شود. جمهوری اسلامی ایران نیز سیاست فعالی را اتخاذ کرده است؛ هم عزم خود را برای مذاکره دارد و هم جدیت‌ برای به نتیجه رساندن آن؛ اما سؤال‌های مهمی دارد درباره اینکه چه تغییراتی باید رخ دهد تا این نتیجه حاصل شود که موضوعات بسیار مهمی است و به نظر من، آمریکا در این تلاش دیپلماتیک به راحتی شکست خواهد خورد.

شرط شکست آمریکا این است که طرف ایرانی دیپلماسی فعالی داشته باشد، تعاملاتش را گسترده کند که البته شاهد تحرکات دیپلماتیک خوبی هستیم. در کنار تحرکات دیپلماتیک به دیپلماسی فعال در داخل و خارج از کشور نیاز داریم. باید منطق سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران به‌خوبی تبیین و گذشته برجام بازخوانی شود که این موضوع بسیار مهمی است. آمریکا دوست دارد از جایگاه متهم خارج شود و در جایگاه طلبکار قرار بگیرد و دستگاه دیپلماسی ایران نباید اجازه دهد این فضا برای آمریکا مهیا شود. به نظرم این کشمکش دیپلماتیک و رفت‌وآمدها می‌تواند به پیروزی دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران منجر شود.

انتهای پیام/۴۰۳۳/