مأموریت فضاپیمای ژاپنی چه بود/ سیارک ریوگو در رصد چشم‌بادامی‌ها

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاري آنا، کپسول کوچک فضاپیمای هایابوسا2(Hayabusa2) ژاپن با موفقیت در صحرایی دورافتاده در استرالیا فرود آمد. این کپسول پس از بازرسی اولیه، برای تحقیقات به ژاپن منتقل شد. دقت فوق‌العاده و پیچیدگی این مأموریت باعث شد بسیاری از مردم ژاپن به وجد آیند و به این موفقیت افتخار کنند. مدیر پروژه، یوئیچی تسودا(Yuichi Tsuda) از آژانس پژوهش‌های هوافضای ژاپن (JAXA)، کپسول برگشته‌به‌زمین را جعبه گنج (asterisk) نامید. 

مأموریت هایابوسا2 چیست؟

فضاپیمای بدون سرنشین هایابوسا2 که در 3 دسامبر 2014 به فضا پرتاب شد، دو بار سیارک ریوگو(Ryugu) را که بیش از 300 میلیون کیلومتر از زمین دور است، لمس کرد. سطح سنگی سیارک تیم این مأموریت را مجبور به بازنگری در نقشه‌های فرود کرد، اما فضاپیما داده‌ها و نمونه‌های خاک و سنگ را طی یک سال و نیم پس از ورود به نزدیکی آن در ژوئن 2018، با موفقیت جمع‌آوری کرد.  

این فضاپیما در اولین برخورد خود در فوریه 2019، نمونه‌های گرد و غبار سطحی را جمع‌آوری کرد مانند کاری که ناسا از طریق Osiris REx بر روی سیارک بنو(Bennu) انجام داده بود. هایابوسا2 سپس دهانه‌ای را در سطح سیارک منفجر کرد و برای اولین بار در تاریخ نمونه‌های زیرزمینی از سیارک را جمع‌آوری کرد. فضاپیما در اواخر سال 2019، ریوگو را ترک کرد و این سفر یک‌ساله یکشنبه پایان یافت. ژاپن امیدوار است که در آینده نه چندان دور، در مأموریت MMX در سال 2024 به قمر مریخ، از فناوری‌های مورد استفاده در هایابوسا2 استفاده کند.

چرا یک سیارک؟

سیارک‌ها به دور خورشید می‌چرخند اما بسیار کوچکتر از سیارات هستند. آنها از قدیمی‌ترین اجرام منظومه شمسی هستند و بنابراین ممکن است حاوی سرنخی از چگونگی تکامل زمین نیز باشند. دانشمندان می‌گویند که این امر مستلزم مطالعه نمونه‌های واقعی از این اجرام آسمانی است. ریوگو در ژاپنی به معنی «کاخ اژدها» است، نام قلعه‌ای در یک داستان بومی ژاپنی که در اعماق دریا قرار دارد.

هیتوشی کونیناکا(Hitoshi Kuninaka)، معاون «جاکسا» (JAXA) می‌گوید تحقیقات ژاپن در مورد سیارک‌ها ممکن است به توسعه منابع و یافتن راه‌هایی برای محافظت از زمین در برابر برخورد با شهاب‌سنگ‌های بزرگ نیز کمک کند.

چه چیزی در داخل کپسول وجود دارد؟

کپسولی تابه‌ای‌شکل با قطر حدود 40 سانتی متر، حاوی نمونه‌های خاکی است که از دو مکان مختلف روی سیارک گرفته شده است. ممکن است گازهایی نیز در سنگ‌ها قرار داشته باشند. بازرسی اولیه در یک آزمایشگاه در استرالیا برای استخراج و تجزیه و تحلیل گاز بود. این کپسول سه‌شنبه به ژاپن برگشت و به مرکز تحقیقات JAXA  در ساگامیارا نزدیک توکیو منتقل خواهد شد.

نمونه‌هایی که از سیارک به زمین آورده شده چه چیزهایی را به ما می‌گویند؟

دانشمندان می‌گویند این نمونه‌ها، به‌ویژه نمونه‌هایی که از زیر خاک سیارک گرفته شده‌اند، حاوی اطلاعات مربوط به 46 میلیارد سال پیش است که تحت تأثیر تابش فضایی و سایر عوامل محیطی قرار نگرفته‌اند. محققان به‌ویژه علاقه‌مندند مواد آلی را در این نمونه‌ها مورد مطالعه قرار دهند تا شاید از نحوه توزیع و یا ارتباط این مواد با سیاره زمین اطلاعاتی کسب کنند. هیروشی یاماکاوا(Hiroshi Yamakawa)، رئیس JAXA معتقد است تجزیه و تحلیل نمونه‌ها ممکن است به توضیح در مورد ریشه‌های منظومه شمسی و نقش آب به زندگی بخشیدن در زمین کمک کند. قطعاتی سخت‌افزاری که از ریوگو برگردانده شده‌اند نیز می‌توانند تاریخچه برخورد و حرارت فضاپیما را بیان کنند.

قرار است پس از حدود یک سال، برخی از این نمونه‌ها با ناسا و سایر دانشمندان بین‌المللی به اشتراک گذاشته شود. حدود 40 درصد از آنها برای تحقیقات آینده ذخیره خواهند شد. ماكوتو یوشیكاوا(Makoto Yoshikawa)، مدیر مأموریت JAXA می‌گوید كه فقط 0.1 گرم نمونه نیز می‌تواند برای انجام تحقیقات برنامه‌ریزی‌شده کافی باشد، هرچند كه مقدار بیشتر طبعاً بهتر است.

چرا هایابوسا این قدر برای ژاپن مهم است؟

هایابوسا2 جانشین مأموریت اصلی هایابوسا است که ژاپن در سال 2003 آغاز کرده بود. هایابوسا  در سال 2010 پس از بروز یک سری ایرادات فنی، نمونه‌هایی را از سیارک دیگری به نام Itokawa به زمین فرستاد. سفینه در مسیر بازگشت در ورودی زمین سوخت اما کپسول آن به زمین راه یافت.

بسیاری از مردم ژاپن تحت تأثیر بازگشت سفینه فضایی هایابوسا قرار گرفته‌اند و این بازگشت را با توجه به همه مشکلات پیش روی سفینه، به عنوان معجزه به حساب می‌آورند. ماموریت‌های دیگر JAXA در زهره و مریخ نیز دچار ایراداتی شده بود. تسودا می‌گوید تیم هایابوسا2 از تمام درس‌هایی که از مأموریت‌های سخت پیشین آموخت درس عبرت گرفت تا به بهترین نتیجه ممکن دست یابد. در خبرها آمده است که برخی از مردم در حین تماشای این رویداد و ورود موفقیت‌آمیز کپسول به جو زمین اشک ریختند.

برنامه بعدی چیست؟

هایابوسا2 حدود یک ساعت پس از جدا شدن از کپسول در 220،000 کیلومتری  زمین، برای یک مأموریت دیگر به سیارک کوچکتری به نام 1998KY26  اعزام شد. این یک سفر 11 ساله یک‌طرفه خواهد بود. مأموریت این است که روش‌های احتمالی جلوگیری از برخورد شهاب‌سنگی بزرگ با زمین را بررسی کند.

انتهای پیام/پ