ترکیه و روسیه در مناقشه قره‌باغ روبروی یکدیگر نمی‌ایستند/ جدی‌تر شدن پیگیری آتش‌بس جامع میان آذربایجان و ارمنستان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، منطقه قره‌باغ در آستانه شعله‌ور شدن جنگی تمام‌عیار میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار دارد و این موضوع به نگرانی‌های بین‌المللی دامن زده است. طبق گزارش رسانه‌های محلی، شمار قربانیان حملات متقابل در حال افزایش است.

در حالی که بسیاری از کشورهای جهان بر تلاش‌های دیپلماتیک خود برای پایان دادن به این رویارویی افزوده‌اند، حمایت ترکیه از آذربایجان به این تقابل، ابعاد دیگری بخشیده است. خبرگزاری آلمان مناقشه اخیر دو کشور را در منطقه مورد منازعه شدیدترین رویارویی نظامی این دو در چند دهه گذشته خوانده است.

ایروان شب گذشته (یک‌شنبه) از حمایت و پشتیبانی ترکیه از نیروهای نظامی آذربایجان خبر داد و وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد نیروهای نظامی آذربایجان از جنگ‌افزارهای ساخت ترکیه در حملات خود استفاده کرده‌اند. حتی گفته می‌شود از پهپادهای نظامی ترکیه در این درگیری‌ها نیز استفاده شده است. «نیکول پاشینیان»، رئیس‌جمهور ارمنستان دراین‌باره با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تماس تلفنی برقرار کرد و خواستار جلوگیری از دخالت بیشتر ترکیه در مناقشه میان دو کشور شد.

گفته می‌شود حضور نظامی ترکیه در مناقشه بر سر منطقه کوهستانی قره‌باغ می‌تواند به این رویارویی ابعاد جدیدی ببخشد و باعث شعله‌ور شدن جنگی تمام‌عیار شود.

بیشتر بخوانید:

ابراز نگرانی دبیرکل سازمان ملل از مناقشه قره‌باغ

افشار سلیمانی، سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در باکو در گفتگو با خبرگزاری آنا گفت: مناقشه قره‌باغ مناقشه‌ای منجمدشده و آتش زیر خاکستر سه دهه اخیر است. ارمنستان بخشی از اراضی آذربایجان را اشغال کرد و پیش‌تر دراین‌باره چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر خروج نیروهای اشغالگر از مناطق تحت کنترل آذربایجان صادر شده بود، ولی به این قطعنامه‌ها عمل نشده است. از 1994 میلادی که در بیشکک قرارداد آتش‌بس امضا شده بود، قرار بود گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا حل‌و‌فصل مناقشه را پیگیری کند. 

مناقشه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان

وی افزود: روس‌ها با ارمنستان قرارداد نظامی 49 ساله دارند و ایروان پایگاه‌های نظامی خود را در دو منطقه این کشور در کنترل روسیه قرار داده است و عمدتاً مرزهای ارمنستان با کشورهای دیگر را نیروهای روسی کنترل می‌کنند و بخش عمده‌ای از امور داخلی ارمنستان را روس‌ها در اختیار دارند. بعد از روی کار آمدن نیکول پاشینیان، رئیس‌جمهور کنونی ارمنستان که جزو ارمنی‌های قره‌باغ به‌شمار نمی‌رود، انتظار می‌رفت میان دو کشور فاصله‌ای بیفتد، ولی وی قادر نبود چنین موضوعی را محقق کند. روس‌ها اکنون سرتاسر ارمنستان، آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی را در کنترل خود گرفته‌اند و برای اینکه اجازه ندهند کشورهای پیرامونی گرایش به غرب داشته باشند، آن‌ها تحت کنترل خود درآورده‌اند. 

پژوهشگر و تحلیلگر امور روسیه عنوان کرد: مشکلات قره‌باغ مشکلاتی نیستند که دامنه‌دار باشند و دو ماه پیش، آوریل 2016 (اردیبهشت 1395) و در بازه‌های زمانی مختلف چنین تقابل‌‌ها و منازعاتی میان دو طرف رخ داده و درنهایت به آتش‌بس ختم شده است. روسیه به‌دلیل اینکه تمایل دارد بر جمهوری آذربایجان تسلط داشته باشد، تمایلی به ادامه یافتن مناقشه ندارد.

سلیمانی گفت: ترکیه تنها 10 کیلومتر با نخجوان مرز مشترک دارد و در آنجا نیز «پل امید» را احداث کرده‌ است. به دلیل اختلافات ترکیه با ارمنستان، این دو کشور رابطه‌ای ندارند و مرزهایشان نیز که به 600 کیلومتر می‌رسد، بسته است. گرچه بارها اسنادی میان دو طرف امضا شد، ولی راهگشا نبود و اختلافات و مشکلات میان ایروان و آنکارا همچنان پابرجاست. ارمنستان در خصوص بخش‌هایی از خاک ترکیه ادعای ارضی دارد و معتقد است منطقه‌ای که به‌عنوان «ارمنستان غربی» شناخته می‌شود، متعلق به ایروان است. ارمنستان همچنان مدعی است ترک‌های عثمانی در سال 1915 میلادی 1.5 میلیون ارمنی را قتل‌عام کرده‌اند که آنکارا قبول ندارد و چنین اختلافاتی همچنان میان دو طرف وجود دارند. علاوه بر این، برخی کشورها که در کنار رژیم صهیونیستی حضور دارند، از ارمنستان حمایت کرده‌اند و قتل‌عام را به رسمیت شناخته‌اند.

وی عنوان کرد: ترکیه با ارمنستان مشکل دارد و در کنار جمهوری آذربایجان نیز قرار می‌گیرد که به‌عنوان اهرمی برای اقدامات منطقه‌ای آنکارا به شمار می‌رود. ترکیه از ابتدای فروپاشی شوروی سابق و استقلال آذربایجان، جزو نخستین کشورهایی بود که آن را به رسمیت شناخت و عمدتاً روابط خوبی با یکدیگر دارند. از زمان قدرت یافتن حزب عدالت و توسعه و ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان مناسبات  ترکیه و آذربایجان نزدیک‌تر شده و آنکارا در مقاطع مختلفی از باکو اعلام حمایت کرده است. 

روسیه دست برتر را در منطقه دارد؛ ترکیه به‌خوبی به آن واقف است و تمایلی ندارد با مسکو وارد تقابل و چالش شود.

سفیر اسبق کشورمان در باکو تأکید کرد: اگر جنگی در قره‌باغ رخ دهد، ترکیه نمی‌تواند در کنار جمهوری آذربایجان قرار بگیرد و قرار نخواهد گرفت. اگر جنگی که اکنون رخ داده است، ادامه یابد که معتقدم ادامه نخواهد یافت و بعد از چند روز کشمکش به آتش‌بس ختم خواهد شد، ترکیه حمایت خود را از آذربایجان با وجود روابطی که دارند، برخواهد داشت. مناقشه قره‌باغ ابعاد بین‌المللی یافته و اگر ترکیه وارد آن شود، روسیه نیز به حمایت از ارمنستان خواهد پرداخت و این به معنای آن است که روسیه و ترکیه در مقابل هم قرار می‌گیرند و این اتفاق مسلماً رخ نخواهد داد. گروه مینسک نیز مخالف ادامه مناقشه قره‌باغ است و احتمالاً به‌زودی در این زمینه بیانیه خواهند داد و از دو طرف خواهند خواست علاوه بر آتش‌بس، وارد فرایند مذاکره شوند.

وی گفت: ادامه درگیری با دخالت روسیه یا ترکیه می‌تواند آتش تنش را در منطقه قره‌باغ شعله‌ورتر کند، بنابراین تصور نمی‌کنم دو طرف تمایلی داشته باشند وارد یک تقابل فراگیر و جنگ در منطقه شوند. نکته‌ای که ممکن است به وجود آید این است که بعد از آتش‌بس، دو طرف و طرف‌های منطقه‌ای به‌طور جدی‌تر فرایند توافق بر سر آتش‌بس جامع را دنبال کنند. 

انتهای پیام/4106/4033/پ