در گفتگو با آنا مطرح شد؛
تولید موفق کافئین از ضایعات چای/ طرحی فناور که در انتظار سرمایه‌گذار است
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت از روند موفقیت‌آمیز استخراج کافئین از ضایعات چای خبر داد و عنوان کرد که این موفقیت و تولید در مرحله پایلوت قرار دارد و به محض حضور سرمایه‌گذار تولید صنعتی آن آغاز میشود.
گروه استان‌های خبرگزاری آنا- داوود دهقانی محمودآباد؛ دایره استفاده کافئین به‌اندازه‌ای گسترده است که در صنایع غذایی تا داروسازی از آن استفاده میشود و جزء ماده اولیه‌ای است که ضرورت استفاده از آن در این صنایع محسوس بوده و باید از خارج از کشور تأمین شود.
این ماده اولیه از چای قابل استخراج بوده و این اقدام در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت توسط اصغر علیزاده‌داخل مدیر هسته فناور استخراج كافئين از ضایعات چای انجام شده است. برای آشنایی بیشتر با این پروژه با وی گفتگو کرده‌‌ایم که در ادامه می‌آید.
آنا: در مورد پروژه استخراج کافئین از ضایعات چای توضیح دهید، این ایده چگونه به ذهن شما رسید؟
علیزاده‌داخل: ایده اولیه استخراج کافئین از ضایعات چای از رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی بود که این ایده از وی به دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت منتقل شد و از آنجا که رشته بنده مهندسی شیمی و طراحی فرآیند بود، این موضوع را به من ارجاع دادند.
آنا: در مورد این ایده توضیح دهید.
علیزاده‌داخل: چای مقداری ضایعات دارد که در همه کارخانه‌ها وجود دارد. یعنی یک قسمتی از چای که موادی ازجمله کافئین داخلش بوده و مفید هستند؛ اما به‌عنوان چای نوشیدنی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. اتفاقی که الان برای آنها می‌افتد این است که آن را در مکانی می‌ریزند و می‌ماند، پنج سال یا 10 سال دیگر ممکن است بخشی از آن را به عنوان کود استفاده کنند و عملاً استفاده خاصی از آن نمی‌شود؛ بنابراین این ایده استفاده از ضایعاتی بود که استفاده خاصی از آنها نمی‌شد تا بتوانیم ارزش افزوده‌ای به آن اضافه کنیم. در این راستا واحدی را در مقیاس پایلوت طراحی کرده و ساختیم و به بهره‌برداری رساندیم و هنوز واحد صنعتی آن شکل نگرفته است.
آنا: کافئین به چه دردی می‌خورد تا آن را از چایی استخراج کنیم؟
علیزاده‌داخل:کافئین جزء مواد اولیه مورد استفاده در صنایع نوشابه‌سازی، شکلات‌سازی و نیز برای ساختن داروهای مسکّن استفاده میشود. اکنون کافئین مورد نیاز کشور از طریق واردات تأمین میشود و تولید کافئین داخل کشور نداریم و ما نخستین واحد تولیدکننده کافئین از چای هستیم.
آنا: و شما اکنون به عنوان شرکت دانش‌بنیان فعال هستید؟
علیزاده‌داخل: خیر، واحد فناور مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت هستیم.
آنا: حجم تولید کافئین شما چه مقدار است؟
علیزاده داخل: تولید ما در مقیاس پایلوت است. مقیاس پایلوت صرفاً برای این است که شما آن فناوری یا تکنولوژی را به‌صورت پیوسته نشان دهید، بیشتر برای این است که سرمایه‌گذار یا سایر اشخاصی که می‌خواهند این تکنولوژی را ببینند، یک دید نخستین روی آن داشته باشند.
آنا: چه مدت از شروع طرح می‌گذرد؟
علیزاده‌داخل: سه سال است که طرح تمام شده و به‌دنبال سرمایه‌گذار هستیم؛ البته مراجعاتی داشته‌ایم؛ اما به نتیجه قطعی نرسیده‌ایم. دلیل اصلی‌اش مباحثی است که در کشور داریم، از لحاظ اینکه وقتی مبلغ سرمایه‌گذاری صنعتی یک مقدار بالا می‌رود، وقتی که بازار حالت پایداری ندارد، برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مقداری مقاومت از سوی سرمایه‌گذاران وجود دارد.
آنا: قوانین موجود در دانشگاه آزاد اسلامی مانع از سرمایه‌گذاری است؟
علیزاده داخل: خیر، دانشگاه مشکل خاصی ندارد، سرمایه‌گذاران باید استقبال کنند.
آنا: فرآیند استخراج کافئین از چای را توضیح دهید.
علیزاده‌داخل: این فرایند چند مرحله دارد، ضایعات چای توسط جریان باد وارد یک خردکن میشود. در مسیر ورود به خردکن اگر فلز یا موارد مشابه در آن وجود داشته باشد، از آن گرفته میشود. بعد از خردکن توسط یک نوار نقاله به داخل مخزن استخراج اولیه که مخزن استخراج با آب است، وارد میشود. در مخزن استخراج با آب، کافئین و بقیه موادی که داخل آن است از فاز جامد وارد فاز آبی میشود.
در مرحله بعد با تبخیر مقداری از آب موجود، مواد مقداری غلیظ میشود و چند ماده از جمله نمک و آهک به آن افزوده میشود تا باعث رسوب کردن مواد غیرکافئینی آن شود و این رسوبات توسط فیلتر تحت خلأ جداسازی میشود. بعد از این مرحله کافئینی را داریم که در فاز آب است که این مواد را با استفاده از یک حلال آلی در داخل فاز آلی می‌بریم، یعنی وارد مخزن دیگری میشود که به آن مخزن استخراج آلی می‌گوییم. منظور از آلی، ارگانیک است؛ بنابراین مواد از فاز آبی وارد فاز آلی میشود.
بعد از این مرحله، دو مرحله خالص‌سازی را طی میشود. یک مرحله خالص‌سازی این است که رطوبت موجود در داخل این فاز آبی توسط فریکاژن گرفته میشود. مرحله دیگر هم بحث مواد رنگی و یا مواد زائد دیگری است که ممکن است داخل آن باقی مانده باشد که توسط کربن فعال از آن گرفته میشود.
بنابراین مواد از دو برج یا دو بستر عبور می‌کند که نخست فریکاژن است که رطوبت مواد را می‌گیرد و دومی کربن فعال است که کار رنگ‌بری و حذف مواد زائد دیگر را انجام می‌دهد و بعد از آن، این حلال که حاوی کافئین هست، وارد تبخیرکننده میشود.
در تبخیرکننده همان‌طور که از اسمش مشخص است، حلالی که داخل آن هست، تبخیر میشود، داخل یک چگالنده رفته و در آنجا به مایع تبدیل شده و به مرکز حلال بازگردانده میشود. مایع موجود که غلیظ شده، سرد میشود و کافئین داخلش به شکل کریستال در آمده، عملاً رسوب داده و رسوب آن جداسازی میشود. مرحله نهایی کار هم خشک کردن کافئین به دست آمده است که در یک خشک‌کن بستر سیاله خشک شده و توسط سیکلون (قسمت مخروطی) جداسازی میشود.
آنا: افزودن آهک مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
علیزاده‌داخل: خیر، این مواد فقط در فاز آبی استفاده شده و اصلاً وارد فاز آلی و حلال‌ها نمی‌شود.
انتهای پیام/4117/4062/
انتهای پیام/
در گفتوگو با آنا مطرح شد؛
صادرات تولیدات تعاونیهای دانش‌بنیان به کربلا و مسکو
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
