«ابن امین»؛ فقیهی از اندلس

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا- بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابواسحاق ابراهیم بن یحیی معروف به «ابن امین» فقیه، محدث، مورخ و لغت‌شناس اهل اسپانیا در قرن ششم هجری است.

در حدود 489ق، در قُرطُبه (کوردوا) به دنیا آمد. در آن روزگار، قرطبه مرکز تجمع دانشمندان و فقیهان و محدثان بود. ابن امین در محیطی کاملاً علمی و فرهنگی پرورش یافت و از محضر استادانی همچون ابومحمد عبدالرحمان بن عتاب، ابوبکر بن العربی، ابوالولید بن رشد، ابوالحسن بن عفیف، ابوالقاسم بن صواب و ابوالولید بن طریف بهره‌ها برد و علم حدیث را از آنان آموخت.

ابن امین و ابوعلی حسین بن محمد صدفی با یکدیگر دوستی داشتند. رابطه آنها به‌گونه‌ای بود که به یکدیگر حدیث می‌آموختند و احادیث را از هم روایت می‌کردند. ابن امین احادیث معتبر را جمع‌آوری و نقل می‌کرد و بهترین آنها را از لحاظ روایت، درایت، صحت ضبط و استواری سند انتخاب می‌کرد. به همین سبب، ابن امین را از بزرگان علم حدیث می‌دانند. وی از احوال بزرگان و مورخان قبل از خود اطلاعات کافی داشت. در برخی منابع آمده که ابن امین امامت نماز مسجد عبیدالله بن ادهم را در قرطبه به عهده داشت. معروف‌ترین شاگرد او ابن بشکوال است.

ابن امین چهار سال آخر عمرش را به شهر دیگری به نام لَبْله رفت و در آنجا زندگی کرد. مورخان درباره مهاجرت ابن امین گفته‌اند که در 540ق لمتونیان (بربرها) به سرداری یحیی بن غانیه در قرطبه با ابن حمدین جنگیدند. ابن حمدین شکست خورد و از قرطبه فرار کرد. در این حین، یکی از سربازان بربر ابن امین را تعقیب کرد. ابن امین از بالای خانه‌ای درون چاهی افتاد و نجات یافت و سپس پنهانی به لبله رفت.

ابن امین سرانجام در 544ق درگذشت.

آثار ابن امین عبارت‌اند از:

1. الاِعلام بالخیرة الأعلام مِن اصحاب النبی علیه‌السلام، که نسخه‌ای کهن از این کتاب در کتابخانه تیموریه نگه‌داری می‌شود.

2. تألیفی درباره کتاب الموطاء مالک، که به گفته ابن بشکوال این تألیف در شش جزء و به خط مؤلف در «سبته» محفوظ است.

انتهای پیام/4104/