ایران رتبه چهلم از 40 کشور در شفافیت!/ چرا سند تدوین بودجه منتشر نمی‌شود؟

 محمدحسین ملک نژاد کارشناس حوزه شفافیت اقتصادی، در گفتگو با گروه اقتصادی خبرگزاری آنا درباره لزوم افزایش شفافیت بودجه گفت: اگر بخواهیم بررسی نسبتا جامعی از وضعیت اقتصاد یک کشور انجام بدهیم باید بودجه آن کشور را تحلیل و بررسی کنیم.  فرآیند بودجه‌ریزی در کشور ما فرآیند ایده‌آلی نیست و انبوهی از اشکالات به آن وارد است. بعضا اتفاقات عجیب و غریبی در بودجه رخ می‌دهد. یکی از موضوعات مهم در نقد بودجه‌ریزی کشور این است که بودجه کشور شفاف نیست و متاسفانه گزارش‌های بین‌المللی هم این موضوع را تایید می‌کند.

وی با اشاره به گزارش‌های برخی سازمان‌های بین المللی، گفت: مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی، شفافیت بودجه ایران را بررسی کرده است. بودجه ایران در این گزارش، نمره 5.95 از 100 را کسب کرده و در بین 40 کشور در جایگاه چهلم قرار گرفته است.

ملک‌نژاد درباره شاخص‌های شفافیت بودجه گفت: یکی از شاخص‌هایی که در این گزارش مورد بررسی قرار می‌گیرد، تدوین و انتشار 6 سند برای بودجه کشور است که کیفیت انتشار این سندها هم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

این شش سند عبارتند از: سند تدوین بودجه، شفافیت مذاکرات مجلس، شفافیت لایحه بودجه، بودجه شهروندی، سند انتشار تحقق 6 ماهه بودجه و سند تفرغ بودجه

یکی از اسناد بسیار مهم در بین این 6 سند، سند تدوین بودجه است. این سند شامل اهداف، رویکردهای دولت و آیین‌نامه‌های بودجه است. در حال حاضر در ایران، این سند و فرآیندهای آن در سامانه بسته‌ای در سازمان برنامه و بودجه انجام می‌شود و صرفاً آیین‌نامه‌اش منتشر می‌شود. هیچ کدام از بحث‌ها حول موضوعات مختلف بودجه از جمله بودجه استانی، به دلیل وجود این سامانه بسته، شفاف نیست.

این کارشناس شفافیت گفت: شاخص دیگری که در زمینه شفافیت بودجه بررسی می‌شود، نحوه انتشار سند لایحه بودجه است. 40 سال است که سازمان برنامه و بودجه گزارش هزار صفحه‌ای را منتشر می‌کند و آن را بودجه می‌نامد. در حال حاضر دولت متن بودجه‌ای را به صورت PDF تقدیم مجلس می‌کند. سپس پژوهشگران مرکز پژوهش‌ها، برای اینکه بتوانند از آن استفاده کنند حدود 20 میلیون تومان هزینه می‌کنند و این را تبدیل به فایل اکسل می‌کنند تا بتوانند داده‌های آن را تجمیع کنند و از آن خروجی بگیرند و نمودار بکشند!

وی ادامه داد: به طور قطع زمانی‌که از شفافیت سخن می‌گوییم منظور کیفیت انتشار داده هم هست که در شاخص‌های بین‌المللی بسیار به آن بها داده می‌شود اما متاسفانه در ایران دولت نسبت به این موضوع بی‌توجه است.

مذاکرات و آراء اعضای کمیسیون تلفیق باید شفاف شود

ملک‌نژاد درباره شاخص‌های دیگر شفافیت بودجه گفت: شفافیت مذاکرات و فرآیندهای طی شده در مجلس، یکی دیگر از شاخص‌های مهم شفافیت بودجه است. به عنوان مثال زمانی‌که در کمیسیون تلفیق، بودجه بحث و بررسی می‌شود باید شفاف شود که دقیقاً چه اعدادی بالا و پایین می‌شود؟ چه مذاکراتی انجام می‌شود؟ چه تغییراتی انجام و توسط چه کسانی پیشنهاد می‌شود. علاوه‌براین آراء کمیسیون‌های تخصصی، آراء کمیسیون تلفیق و جلسات صحن علنی نیز باید شفاف شوند.

وی ادامه داد: سند دیگری که سازمان‌های جهانی به آن بسیار بها می‌دهند، سند بودجه شهروندی است. برای اینکه مردم در جریان بودجه قرار گیرند باید بتوانند بودجه را بخوانند این درحالی است که لایحه‌ای که دولت برای بودجه منتشر می‌کند، اطلاعات زیاد و پیچیده‌ای دارد که برای مردم عادی قابل پالایش و تحلیل نیست.

ملک‌نژاد درباره سند تفریغ بودجه تصریح کرد: یکی دیگر از اسناد مهم برای شفافیت بودجه، سند تفریغ یا گزارش میزان تحقق بودجه است. در تمام دنیا دیوان محاسبات گزارش‌های 6 ماهه یا فصلی را  منتشر می‌کند که طبق آن میزان تحقق و عدم تحقق را اعلام می‌کنند. اما همین گزارش به صورت 6 ماهه هم در ایران منتشر نمی‌شود.

برای شفاف شدن بودجه، سازمان برنامه باید رویه‌های خود را تغییر دهد

این کارشناس اندیشکده شفافیت برای ایران درباره عملکرد دیوان محاسبات در زمینه تفریغ بودجه گفت: دیوان محاسبات هر دو سال یک بار گزارش تفریغ بودجه را منتشر می‌کند مثلا پس از دوسال بیان می‌کند که 80 درصد بودجه، انحراف داشته است که این موضوع بی‌فایده است. همچنین گزارشی در سامانه پرداخت‌های خزانه‌داری کشور وجود دارد که این گزارش نشان می‌دهد پایبندی به بودجه وجود ندارد. دسترسی به این گزارش هم به آسانی انجام نمی‌شود بلکه تنها پژوهشگرانی که پیگیر سایت‌های دولتی باشند، می‌توانند این گزارش را پیدا کنند.

وی درپایان خاطرنشان کرد: در مجموع باید بیان کنیم که شاخص‌های بین‌المللی درست بیان می‌کنند، شاخص شفافیت در فرآیند بودجه‌ریزی کشور ما بسیار ضعیف است و باید برای شفاف‌ شدن بودجه، سازمان برنامه و بودجه رویه‌های گذشته خود را تغییر دهد.

انتهای پیام/4129/