در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
در جلسه علنی مجلس مطرح شد؛
شهریاری: استان سیستان و بلوچستان در اکثر شاخص‌ها از آخر، اول است/ ظریف: حق‌آبه سیستان به عنوان یکی از مطالبات اصلی ما در مذاکرات با افغانستان مطرح است
نماینده مردم زاهدان در مجلس گفت که استان سیستان و بلوچستان در اکثر شاخص‌ها از آخر، اول است و وزیر امور خارجه پاسخ داد که دولت برای توسعه استان‌های شرقی برنامه جدی دارد.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، سؤال حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان در مجلس در دستور کار امروز مجلس - دوشنبه 4 آبان ماه- قرار گرفت.
سؤال شهریاری مبنی بر این بود که «وزارت امور خارجه در وادار کردن کشور افغانستان برای حق‌آبه درپاچه هامون چه اقداماتی انجام داده است؟».
شهریاری: استان سیستان و بلوچستان در اکثر شاخص‌ها از آخر، اول است
حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی در توضیح سؤالش از وزیر امورخارجه اظهار کرد: ابتدا از آقای ظریف تشکر کرده و خسته نباشید عرض می‌کنم؛ چراکه در طول این دو سال کار سختی در پیش داشتم و با دستور مقام معظم رهبری به سرانجامی رسید.
وی افزود: فقر و فلاکت در استان سیستان و بلوچستان مشترک است. تمام مردم این استان مشکلات جدی دارند و متأسفانه سیستان و بلوچستان در تمام شاخص‌ها از آخر اول است و گرفتاری‌های بسیاری دارد. اگر من در مورد مسائل سیستان و بلوچستان صحبت می‌کنم به این دلیل است که راجع به حق‌آبه این استان است. سیستانی که چه در پیروزی انقلاب و چه در جنگ تحمیلی و چه در دفاع از انقلاب چند هزار شهید داده و تنها استانی است که بعد از انقلاب نه تنها جمعیت آن افزایش پیدا نکرده است بلکه به علت مهاجرت و حاشیه‌نشینی مردمان دچار مشکلات زیادی شده‌اند.
نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: در خصوص رودخانه هیرمند باید بگویم این رودخانه جزء رودخانه‌های عظیم و پرآب دنیا محسوب می‌شود و به شدت سیلابی است زیرا قبل از ورود به ایران رودخانه‌های متعدد زیادی به آن می‌پیوندند.
شهریاری اضافه کرد: این رودخانه در مرز شرقی کشور ایران از خاک افغانستان وارد سیستان می‌شود و تنها منبع تأمین آب سیستان محسوب می‌شود. در بالادست بند کمال‌خان 65 کیلومتری ورود به ایران، حجم آب حدود 96.5 میلیارد متر مکعب گزارش شده که این متوسط سالیانه بوده است ولی در سال‌های اخیر این حجم به شدت کاهش یافته است و در سال‌های کم‌آبی سهم ایران را افغانستانی‌ها نمی‌دهند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: اولین معاهده مربوط به معاهده پاریس بوده که در سال 1857 بین ایران و انگلیس منعقد شده و باعث استقلال افغانستان از ایران شده است. در این معاهده بر اساس بند 6 آن در سال 1872 شخصی به نام گلد اسمیت اختلافات بین ایران و افغانستان را بر سر سیستان فرو نشاند و قرار شد هیچ یک از طرفین نباید اقدامی نمایند که موجب نقصان آب طرف دیگری شود و هر گونه اقدامی هیرمند را منوط به رعایت ایران کرد. به علت عدم حل مشکل و حل خشکسالی در سال 1902 مجددا طرفین موضوع را به انگلیس ارجاع دادند و در سال 1905 هیأت انگلیسی رأی داد که مقدار آب لازم برای آبیاری زمین‌های ایران یک سوم مجموع آب هیرمند باشد. مجددا در سال 1919 دو کشور به حل و فصل اختلافات پرداختند و کمیسیون داوری هیرمند وساطت آمریکا را پذیرفتند که متأسفانه در سال 1320 این کمیسیون سهم ایران را از 50 متر مکعب به 22 متر مکعب تقلیل داد که ایران نپذیرفت و بازهم اختلافات حل نشد. در سال 51 اختلافات ادامه پیدا کرد و قرار شد در سال‌های نرمال، 26 متر مکعب آب به ایران برسد اما بر اثر کودتای کمونیستی معاهده اجرا نشد و در زمان طالبان هم هیچگونه رایزنی بین دو کشور صورت نگرفت.
شهریاری ادامه داد: سال آبی از اول مهرماه تا اول شهریور سال بعد است و مقدار آب نیز در ماه‌های مختلف متفاوت است که بر اساس فصل کشت تأمین می‌شود اما با حق‌آبه‌ای که تأمین شده فقط 50 هزار متر مکعب را می‌توان آبیاری کرد. بعلاوه افغانستان شروع به ایجاد سدهای متعددی کرده که ورودی آب به سد کمال‌خان را کاهش می‌دهد و در نتیجه آب ورودی به سیستان نیز کم می‌شود.
نماینده زاهدان همچنین گفت: افغانستان درصدد تغییر مسیر هیرمند است که کاری غیرقانونی است. عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که آنها در حال تغییر مسیر هیرمند هستند و اگر دولت این مسأله را پیگری نکند معلوم نیست چه بر سر سیستان می‌آید، چرا که تنها منبع تأمین آب سیستان از افغانستان است.
شهریاری در ادامه خاطرنشان کرد: دریاچه هامون تا سال 51 به عنوان بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران شناخته می‌شد و به دلیل مزارع انبوه محل زندگی و معاش گروه‌های انسانی زیادی بود. اما با ورود خشکسالی‌های پیاپی صدها هزار نفر مجبور به مهاجرت شدند و متأسفانه وقتی که مهاجرت می‌کنند مورد کم‌لطفی قرار می‌گیرند و گاهی به آنها توهین می‌شود.
شهریاری این مسئله را مطرح کرد که باید معاهده جدیدی که پاسخگوی نیاز مردم سیستان باشد یا بر اساس عرف رودخانه‌های بین‌المللی باشد تدوین شود.
این نماینده مجلس در ادامه تأکید کرد: سؤال من از آقای ظریف در سال 92 به هیئت رئیسه داده شد و بعد از گذشت دو سال مطرح می‌شود. این سؤال سیاسی نیست و به علت شلوغی در نوبت مانده و به الان رسیده است.
شهریاری 5 دقیقه پایانی وقت خود را به پخش فیلم مستندی درباره دریاچه هامون اختصاص داد.
در بخش نخست این فیلم که به قبل از وقوع خشکسالی مربوط می‌شد، معاش مردم سیستان بر پایه ماهی‌گیری، شکار و کشاورزی نشان داده می‌شد؛ اما پس از خشک شدن هامون، سیستان نیز رو به خشکی نهاد و معاش مردم نیز تحت تأثیر آن رو به افول گذاشت.
پس از طرح سؤال، محمدجواد ظریف که برای پاسخ به این سؤال در جلسه علنی مجلس حاضر شده بود، اظهار کرد: از آقای شهریاری و همه نمایندگان استان سیستان و بلوچستان و سایر مناطق مرزی که این موضوع را مطرح کردند و البته حق مسلم مردم ما به‌خصوص مرزنشینان بزرگوار ماست، تشکر می‌کنم. وزارت امور خارجه حمایت از حقوق مردم ایران به ویژه سلحشوران مرزنشین ما که امنیت و اقتدار ما مرهون توانمندی‌ها، مقاومت‌ها و ایثارگری‌های این بزرگواران است را وظیفه خودش می‌داند و همواره در این جهت تلاش کرده و خواهد کرد.
ظریف: حق‌آبه سیستان به عنوان یکی از مطالبات اصلی ما در مذاکرات با افغانستان مطرح است
وی افزود: وزارت امور خارجه اعتقاد دارد که باید موضوع حقابه ما در هامون، هیرمند و هریرود به عنوان یکی از موضوعات اساسی روابط ما با افغانستان مدنظر باشد، در ملاقات‌های متعدد ریاست جمهوری چه رئیس‌جمهوری سابق و چه رئیس‌جمهوری کنونی، در ملاقات‌های بنده با دبیر شورای عالی امنیت ملی افغانستان و رئیس اجرایی و وزیر امور خارجه افغانستان این موضوع مطرح شده است.
وزیر امورخارجه اضافه کرد: امروز بحث حق‌آبه و رساندن آب هم در هیرمند، هم هریرود و هم هامون به عنوان یکی از مطالبات اصلی ما در مذاکرات با افغانستان مطرح است؛ قرارداد جامعی که در دولت آقای کرزای با جناب آقای روحانی مورد توافق قرار گرفت یکی از مفاد آن بحث تامین حقابه جمهوری اسلامی ایران در این سه محل یادشده است.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه موضوع حقابه به عنوان یک موضوع مهم در مذاکرات ماست با طرف افغانستانی وجود داشته است، تصریح کرد: البته موضوع هامون مقداری گسترده‌تر از روابط دو جانبه است زیرا تعهدات بین‌المللی درباره حفظ تالاب‌های بین‌المللی وجود دارد که ما در این زمینه هم از هر دو مسیر مسئله را پیگیری کردیم.
ظریف با اشاره به اینکه وزیر امور خارجه، وزیر نیرو و رئیس سازمان محیط زیست به عنوان دستور کار عمده در روابط با افغانستان و همان‌طور حفاظت از منابع آبی داخلی بحث وضع هیرمند و هامون را مدنظر دارند، خاطرنشان کرد: در تمامی مذاکرات این مسئله را پیگیری کردیم؛ مسئله جدیدی که در این دولت پیگیری شد این است که رعایت حقوق ما جزئی از یک بسته همکاری بین ما و افغانستان خواهد بود.
وی ادامه داد: اگر برادران و خواهران ما در افغانستان توقع دارند که جمهوری اسلامی ایران سیاست‌های حمایتی خود را نسبت به وضعیت مهاجران و توسعه افغانستان با جدیت و دقت دنبال کند ضرورت دارد که موضوع حقابه ایران در این سه محیط آبی مهم مورد توجه دولت افغانستان قرار بگیرد. «آقای اشرف غنی شخصا به بنده قول دادند که این موضوع را به عنوان یک موضوع جدی پیگیری کنند. دبیر شورای عالی امنیت ملی افغانستان هم به همین ترتیب قول دادند که این موضوع پیگیری شود؛ امروز گروه کاری ما با دولت افغانستان موضوع آب را به صورت جدی بررسی می‌کند و تا زمانی که ما درباره آب به جمع‌بندی نهایی نرسیم قرارداد جامع بین ایران و افغانستان قطعی و نهایی نخواهد شد.»
وزیر امور خارجه با بیان اینکه بحث توسعه شرق کشور از اولویت‌های دولت و وزارت خارجه است، اظهار کرد: امروز ما با کشورهای مختلفی پیرامون راه‌ها و احیای بندر چابهار و همچنین رساندن منابع به این بخش کشور که یک روش مهم مبارزه با افراط در ایران، افغانستان و پاکستان است مذاکره داریم؛ این موضوع را در کنار حق آب با افغانستان و سایر کشورها بررسی می‌کنیم.
وی با بیان اینکه حمایت از منافع مرزنشینان یکی از اولویت‌های وزارت خارجه است، ادامه داد: افغانستان باید تعهدات خود را درباره حقابه هامون، هریرود و هیرمند اجرا کند، افغانستان تعهدات خود را در این باره اجرا نمی‌کند. آنچه از از این رودخانه‌ها به ایران می‌رسد نتیجه سیلاب‌هایی است که رخ می‌دهد. نه حقابه‌ای که افغانستان به ساکنان شرق کشور می‌دهد.
وزیر امور خارجه موضوع حقابه رودخانه‌های هامون، هریرود و هیرمند را موضوع مشترک بین استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و رضوی خواند و گفت: هم موضوع حقابه در این سه محیط آبی و هم بحث توسعه شرق کشور از اولویت‌های وزارت خارجه بوده است.
وی با تأکید براینکه همواره یکی از موضوعات مذاکره کشورمان با طرف افغانی بحث حقابه‌ها بوده است، اظهار داشت: ما موضوع حقابه را در یک بسته می‌بینیم و باید همه نیازهای ما را در نظر داشته باشد.
ظریف از برنامه‌های گسترده دولت برای موضوع آب استان سیستان و بلوچستان سخن گفت و تصریح کرد: وزارت امور خارجه هم در حدود وظایف خود این مسئله را دنبال می‌کند.
قدردانی ظریف از رهبری
همچنین ظریف افزود: با توجه به اینکه اولین فرصتی است که بنده بعد از تصمیم گیری مجلس و نامه مقام معظم رهبری به محضر شما بزرگواران شرف یاب می‌شوم لازم می دانم از این فرصت استفاده کنم و از مقام معظم رهبری برای نامه راهگشا و دستورالعمل‌هایی که حتما نصب العین همه ما در دولت و دستگاه‌های اجرایی بوده سپاسگزاری کنم که مانند همیشه نظرات و رهنمودهای ایشان چراغ راه ما بوده و خواهد بود.
وی ادامه داد: همچنین از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی و ریاست محترم مجلس و سایر دوستان و برادران و خواهران برای کمکی که به فهم بهتر تمامی مفاد برجام انجام دادند، تشکر می‌کنم، از این پس همه ما در یک جبهه و گروه تلاش مستمر و مداومی خواهیم داشت که در اجرای رهنمودها و نظرات مقام معظم رهبری به بهترین نحو برجام را به شکلی اجرا کنیم که بیشترین منافع نصیب این مردم و نصیب مقاومت اسلامی و دوستداران و طرفداران جمهوری اسلامی بشود.
به گزارش آنا، شهریاری پس از توضیحات ظریف، اعلام کرد که قانع شده است.
یکی از جلوه‌های ویژه امروز در جلسه علنی مجلس، حضور ظریف با پای آتل‌بندی بود. نمایندگان مرتب اطراف ظریف جمع می‌شدند ولی ظریف اصرار داشت که به سخنان شهریاری نماینده سؤال‌کننده از خود گوش دهد. او حتی وقتی که شهریاری فیلمی را به نمایش گذاشت که در آن تصویر دیروز و امروز استان سیستان و بلوچستان را به تصویر می‌کشید از نمایندگان می‌خواست که کنار بروند تا او ببنید که چه فیلمی را به تصویر کشیده است.
همچنین هنگامی که هنوز سؤال مطرح نشده بود و ظریف در صحن حضور یافته بود، حمید رسایی نماینده تهران با حالت شوخی و خنده به سمت ظریف رفت و چیزی به او گفت که ظریف بدون اینکه به او پاسخ دهد به سمت هیئت رئیسه نگاه کرد و رسایی هم از او فاصله گرفت.
انتهای پیام/
دایرةالمعارف دانشبنیانها ۹۴؛
