نگاه گاردین به تقابل‌های تازه ایران و عربستان
نشریه انگلیسی «گاردین» اشتراک‌های میان ایران و عربستان در موضوع‌های گوناگون را زمینه‌ای برای همکاری می‌داند نه تقابل و انتقاد که البته به دلیل مشکلاتی در کوتاه‌مدت میسر نخواهد بود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از تارنمای روزنامه گاردین، این نشریه انگلیسی اول آبان‌ماه روابط تهران- ریاض را دستمایه گزارش خود قرار داد. به نوشته این روزنامه، تهران و ریاض تعارف‌های دیپلماتیک را کنار گذاشته‌اند و در موضوع‌های منطقه‌ای مانند سوریه و یمن به جای همکاری، بدون محدودیت از یکدیگر انتقاد می‌کنند.
این انتقادها از سطح وزیران دو دولت و مقام‌های رسمی گذشته و به رسانه‌ها کشیده است.
دوشنبه هفته گذشته «عادل جبیر» وزیر امور خارجه عربستان، گفت ایران با توجه به کمک به «بشار اسد» رییس‌جمهوری سوریه، «بخشی از سرزمین‌های عربی را اشغال کرده است».
«حسین امیرعبداللهیان» معاون وزیر امور خارجه ایران، جواب داد سعودی‌ها که یمن را «اشغال» کرده‌اند در موقعیتی نیستند که از این مسائل حرفی بزنند.
گاردین فاجعه منا را «تراژدی حج» نامید که سبب افزایش انتقادهای تهران از ریاض شد. با این همه، حمله عربستان به یمن از فروردین امسال دلیلی شد که برخی مقام‌های رسمی و نظامی ایران از «سقوط آل سعود... همراه با اسراییل صهیونیست» سخن گویند.
رسانه‌های سعودی نیز به وضع شهر «اهواز» در جنوب غربی ایران پرداختند و مدعی شدند شهروندان عرب‌زبان از تبعیض شکایت دارند. اردیبهشت‌ماه شبکه ماهواره‌ای دولتی «الاخباریه» فیلم مستندی درباره اهواز با نام «در اشغال سربازان فارسی» منتشر کرد و «خلف احمد الحبتور» یک تاجر برجسته اماراتی، "آزادی اهواز عرب" از دست ایران را خواستار شد.
کاربران رسانه‌های اجتماعی عربستان و ایران به طور معمول با هشتگ‌های تحریک‌آمیز از یکدیگر بد می‌گویند و مقام‌های مذهبی ایران دکترین وهابی عربستان را محکوم می‌کنند. از سوی دیگر،همتایان سعودی آنان شیعیان عربستان را به اتهام «شرک» مستحق تازیانه خوردن می‌دانند.
به نوشته این نشریه انگلیسی، دشمنی ایران و عربستان به جنگ هشت ساله عراق با ایران پس از انقلاب سال 1357 و حمایت سعودی‌ها از صدام برمی‌گردد. این وضع پس از سقوط صدام حسین در سال 1382 و همچنین طی بهار عربی بدتر شد.
گاردین کوشید به رقابت راهبردی تهران- ریاض ته‌مایه‌ای از اختلاف فرقه‌ای و تقابل «سعودی سنی با فارس شیعه» بدهد و در ادامه افزود: خصومت متقابل به دنبال جانباختن 1849 زائر در مراسم حج شدت گرفت زیرا نزدیک به 500 نفر از آنان ایرانی بودند. این اتفاق سبب شد مشروعیت ادعای آل‌سعود درباره «خادم‌الحرمین‌الشریفین» عنوان رسمی که «عبدالله بن عبدالعزیز» پادشاه پیشین عربستان خود را با آن می‌خواند، زیر سوال برود.
از دید این نشریه، جنگ کلامی به توافق هسته‌ای تیرماه برمی‌گردد که از سوی ایران به عنوان بلیت برون‌رفت از انزوای بین‌المللی دیده می‌شود و عربستان سعودی آن را بی‌ملاحظگی و کوته‌بینی رئیس‌جمهوری آمریکا برای دادن این امتیاز می‌بیند.
گاردین افزود: ریاض و همپیمانانش در خلیج (فارس) جرات ندارند مانند اسرائیل به طور مستقیم با توافق مخالفت کنند بنابراین مسائل غیرهسته‌ای مانند نقش پشت صحنه ایران در یمن و بحرین و همچنین دخالت آشکارتر آن در سوریه و عراق را پیش می‌کشند.
این روزنامه تصریح کرد: کارشناسان مستقل در مورد ادعای عربستان درباره دستگیری مشاورانی از حزب‌الله لبنان یا ایران در یمن تردید دارند.
در حالی که عربستان در رسانه‌های ایران به طور منظم به حمایت از القاعده و داعش محکوم می‌شوند و یک "جنگ روانی" علیه آل‌سعود به راه افتاده است، ریاض به نوبه خود، از طریق رسانه‌های دولتی و شاخه‌های خود در لبنان ایرانیان را به نشر اکاذیب نامشخص متهم می‌کند.
جبیر نقش ایران در منطقه را "نابکارانه" خواند و جنگ در یمن را مبارزه «بین خوب و بد» توصیف کرد
در تابستان، ریاض برنامه‌ای را برای راه‌اندازی تلویزیون‌های فارسی‌زبان برای مقابله با پخش برنامه‌های تبلیغاتی ایران به زبان عربی در شبکه العالم اعلام کرد.
گاردین تاکید کرد بر پایه گزارش‌های رسیده، العالم از سوی عربستان سعودی هدف قرار گرفته است.
اوایل این ماه «محمدجواد ظریف» وزیر امور‌خارجه ایران، در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای با خطاب قرار دادن عربستان تصریح کرد: ما و اعراب در منطقه در یک کشتی هستیم و اگر این کشتی غرق شود، همه غرق خواهیم شد و هیچ کس ما را نجات نمی‌دهد. من امیدوارم که دوستان عرب ما به این اصل توجه کنند و بدانند آینده ما یکسان است و درک کنند که ایران برای رسیدن به یک وادی ثبات با آنهاست.
با این همه گفته‌های او نادیده گرفته شد شاید به این دلیل که همزمان عربستان سعودی صدای نرم کمتری را از ایران می‌شنید.
برخی تحلیلگران در گفت‌وگو با گاردین گفتند تشدید تنش‌ها به بی‌ثباتی منطقه می‌انجامد.
از دید گاردین انتظار می‌رفت در دوران ریاست‌جمهوری «حسن روحانی» که دو سال پیش جانشین سیاست‌های اصطکاکی «محمود احمدی‌نژاد» شد، اوضاع بهبود یابد زیرا پیشینه چنین اتفاقی در زمان ریاست جمهوری «محمد خاتمی» اصلاح‌طلب، وجود داشت".
با این همه، برخی کارشناسان بهبود روابط در کوتاه‌مدت را میسر نمی‌دانند و این امر را به پویایی شرایط منطقه، اقدام آل‌سعود برای شعله‌ورسازی تنش، نگاه ایرانیان به همراهی عربستان با داعش و آمریکا و وجود یک توطئه و... نسبت می‌دهند.
انتهای پیام/
در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
