پایان عرصه سیاست‏‌ورزی جناحی و آغاز سیاست‏‌ورزی مستقلانه در ایران

حسن صادقیان در گفتگو با خبرنگار حوزه تشکل‌های دانشگاهی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با اشاره به پایان عرصه سیاست‌‏ورزی جناحی در ایران اظهار کرد: در طول سه دهه اخیر، سیاست‌‏ورزی‏‌ها و عملکرد دولت‏مردان جناحی و احزاب‏‌مآب، اوضاع جامعه را به نقطه‏‌ای رساند که اکنون به‏ جرأت می‌توان از «پایان عرصه سیاست‌‏ورزی جناحی و آغاز سیاست‏‌ورزی مستقلانه» سخن گفت.

وی افزود: ویژگی اصلی این دوره، می‌تواند کاربست «سیاستِ ضد سیاست» از سوی شهروندان باشد؛ به این معنا که مردم مخالف این خواهند بود که یک بخش بوروکراتیک سرنوشت سیاسی مردم را تعیین کند و همه چیز بر مدار سیاست حزبی و جناحی بچرخد.

مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه در اصل، این احزاب و جناح‏‌ها توسط سیاستمداران حرف‌ه‏ای اداره می‌‏شوند، گفت: آنان رأی‏‌دهندگان را تشویق می‌‏کنند که حس مسئولیت سیاسی را از خود دور کنند و تنها به لیست و اسامی‏‌ای که آن‌ها مشخص می‌کنند رأی دهند. علاوه بر این، احزاب سیاسی با تشویق رقابت خودخواهانه برای قدرت و تقدم منافع جناحی بر منافع عمومی، موجبات فساد و بی‏ارزش شدن سیاست را فراهم می‌‏آورند.

صادقیان عنوان کرد: این در حالی است که طبق اهداف و آرمان‌‏های انقلاب اسلامی، قرار بر این بود که تصمیم‏‌گیری سیاسی از پایین انجام شود و وجه انسانی به خود بگیرد، بهترین وضعیت‏ ممکن برای همه انسان‌‏ها فراهم شود تا سرشت خویش را بپرورانند و ویژگی‏‌های متفاوت خویش را ابراز کنند، افراد در برابر کاربرد خودسرانه قدرت و اقتدار سیاسی احزاب و دولت‌ها حفاظت شوند و قس علی هذا.

وی خاطرنشان کرد: طبق گفته واسلاو هاول، «سیاستِ ضد سیاست» به چند دلیل با دموکراسی ارتباط دارد؛ نخست آنکه این سیاست توسط مردمی اعمال می‌‏شود که سیاستمداران حرفه‌‏ای نیستند. هاول اشاره می‌‏کند که تغییرات سیاسی در کشورهای بلوک شوروی معمولاً نه توسط سیاستمداران بلکه بوسیله ریاضی‏دانان، فلاسفه، پزشکان، نویسندگان، مورخان و کارگران عادی انجام شده است.

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: دقیقاً بدین‏ خاطر که آن‌ها وابسته به شیوه‌‏های خشک‏‌اندیشانه‏ عادت و تفکرات سیاسی نبودند. بنابراین سیاست ضد سیاست، بر این مدعاست که کسانی که در زمینه سیاست تخصصی ندارند، نقش ارزشمندی در حیات سیاسی بازی می‌کنند.

صادقیان گفت: دلیل دوم آنکه سیاست ضد سیاست، در برگیرنده مفهومِ شهروندی است. شهروندی که مسئول و شجاع است. در خلال انقلاب مخملین در سال 1989، هاول در یک کنفرانس مطبوعاتی می‌گوید: «هنگامی که فردی در تلاش است که مطابق با وجدانش عمل کند، وقتی که می‌‌کوشد براساس حقیقت سخن بگوید یا هنگامی که سعی می‌کند همانند یک شهروند رفتار کند، حتی در شرایطی که شهروند اعتبار خود را از دست داده است، هر چند شاید این اقدامات لزوماً ره به جایی نبرند اما توان و پتانسیلِ دگرگونی در آنان وجود دارد».

وی افزود: تأکیدی که بر مفهوم شهروندی می‏‌شود باعث طرد بی‏تفاوتی و ناامیدی می‌شود. این تأکید را خاطرنشان می‏‌سازد که عمل مسئولانه فردی، پایه‏‌ای برای ایجاد دموکراسی زنده و پایا است. در این نوع دموکراسی، هر فرد یا جمعی مسئولیت اقدامات‏شان را می‌پذیرند و خود را در جایگاه «مأمور معذور» قرار نمی‏‌دهند. چنین افراد و یا جمعی، چنین یا چنان رفتار نمی‌‏کنند که صرفاً متفاوت رفتار کرده باشند؛ چراکه می‏‌دانند در این صورت تنها قفسِ اسارت «در خود بودن» را با رنگ‏های متفاوت آراسته‌‏اند. آن‌ها تلاش می‌‏کنند به اتکای اندیشه، عمل و احساس خودشان در مواجهه با واقعیت معیّنی، کم‏و‏بیش آگاهانه، تفاوت ایجاد کنند.

مدرس دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: سوم آنکه سیاستِ ضد سیاست، برداشتی از اجتماع ارائه می‏‌دهد؛ اجتماعی که متشکل از مردم هم‏فکر است و امکان فعالیت سیاسی را فراهم می‏‌سازد. در این اجتماع، امکان به‌وجود آمدن درکی زنده از همبستگی، برادری و اعتماد شخصی شکل می‏‌گیرد و بدین ترتیب قدرت و توان  ایستادگی و مقاومت در قبال قدرتی غیرشخصی فراهم می‌‏شود.

صادقیان ادامه داد: چهارم آنکه سیاست ضدسیاست، به این نکته می‏‌پردازد که چگونه سازمان‏‌هایی که به‌وجود می‏‌آیند از بیگانه شدن و بوروکراتیک شدن پرهیز می‏‌کنند و در عین حال شبکه‏‌ای از نهادهای مؤثر ایجاد کنند. این شبکه‌‏ها در اصل می‏‌توانند بدیلی‏‌هایی در برابر نظام ارتباطی رسمی به‌وجود آورند. سرانجام، سیاست ضد سیاست، ارائه‏‌دهنده دیدی کلی است درباره این که کدام تصویر، تصویر آینده جامعه دموکراتیک است و این چگونه به نظر می‌‏رسد.

وی عنوان کرد:  امید است در انتخابات آتی مجلس و ریاست‏ جمهوری، شهروندان جامعه ایران، با اتحاذ «سیاست ضدسیاست»، بتوانند تغییری شگرف و درخشان در سپهر سیاسی ایجاد کنند. آن‌ها می‏‌توانند با انتخاب‏‏‌های درست و حساب‏ شده، افرادی متفاوت از لیستِ جناجی، فامیلی، قومی و نژادی، به مجلس و حتی مقام ریاست‏ جمهوری بفرستند و بدین ترتیب، با انتخاب‏‌ها و رأی‌‏های‏شان، مشخص کنند که کدام تصویر، تصویر آینده جامعه ایران باشد.

این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: به اعتقاد ما در صورت تحقق این امر، مشخصه بارز این تصویر، «سیاست‌‏ورزی مستقلانه» خواهد بود که مهم‌ترین مؤلفه‌‏اش پذیرش «اصلِ مشارکت» است؛ یعنی «شرکت کردن یک ملت در تعیین سرنوشت خود و برخورداری از فرصت برابر تا مستقیماً در آن تصمیم‌‏گیری‏‌ها  و عملکردهایی که مستقیماً با منافع خودشان ارتباط دارد، مشارکت کنند».

انتهای پیام/4118/