روزنامه‌نگاران چگونه در مراکز تولید علم به فعالیت می‌پردازند؟/ بررسی چالش‌های ژورنالیسم علم

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، یکی از مهم‌ترین شاخه‌های روزنامه‌نگاری تخصصی در حال حاضر ژورنالیسم علم است. اهمیت این حوزه از روزنامه‌نگاری زمانی دوچندان شد که بسیاری از کارشناسان آن را پلی میان دانشگاه‌ها و به طور کلی تمامی مراکز علمی در جهان با صنایع مختلف بیان کردند.

تلاش گسترده دانشمندان و مهندسان در مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان در سراسر جهان زمانی اهمیت و نقش اساسی خود در زندگی مردم را نشان می‌دهد که به وسیله روزنامه‌نگاران با زبانی ساده و قابل فهم برای عموم اعضای یک جامعه معرفی شده و بتوان از آن در بخش‌های مختلف ساخت و تولید استفاده کرد.

بیشتر بخوانید:

از خدمت به بشریت تا قدرت معرفی استعدادهای درخشان در قاب «ژورنالیسم علم»

تجربه کشورهای توسعه یافته و صنعتی جهان نشان داده است تلفیق دانش با بخش‌های گوناگون صنعت همواره موجب سودآوری و بهینه‌سازی دستگاه‌های مختلف شده است. از همین رو مدیران کارخانه‌ها و بخش‌های صنعتی بزرگ به دنبال آن هستند که ضمن ارتباط مؤثر و دائمی با نهادهای دانشگاهی، از آخرین دستاوردهای دانشمندان نهایت استفاده را برده و محصولاتی با کیفیت برتر از گذشته را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند.

همانطور که پیش از این در گزارش‌های قبلی از مجموعه ژورنالیسم علم اشاره شد؛ این شاخه‌ بخصوص از فعالیت روزنامه‌نگاران رابطه مستقیمی بر درک عمومی از مفاهیم علمی می‌گذارد و تأثیر آن تا حدی است که می‌تواند یک موضوع پیچیده تخصصی را برای عامه مردم کاملاً ملموس و قابل فهم کند و در مواردی نیز ممکن است نتیجه بالعکس داشته باشد. لذا خبرنگاران فعال در زمینه ژورنالیسم علم باید از دانش مناسبی برخوردار باشند.

فرقی نمی‌کند که یک مقاله علمی در روزنامه، مجله، سایت خبری منتشر و یا در قالب یک مستند در تلویزیون نشان داده شود؛ همه این فعالیت‌های رایانه‌ای در نهایت هدفی واحد را دنبال کرده و می‌خواهند سطح آگاهی عمومی در مورد یک مطلب علمی را افزایش دهند. می‌توان گفت ارزش مقاله‌ای علمی به طور ویژه به زبان و نحوه بیان آن بستگی دارد. این موضوع همان هدفی است که روزنامه‌نگاری علمی(ژورنالیسم علم) دنبال می‌کند.

روزنامه‌نگاران علمی برای ایفای نقش مؤثر در تحولات بزرگ مرتبط با علم و دانش باید ارتباط قدرتمندی با دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی داشته باشند. در ادامه این گزارش می‌خواهیم چگونگی ارتباط خبرنگاران با نهادهای تولید علم و تاثیر این ارتباط بر زندگی مردم را مورد بررسی قرار دهیم:

بررسی‌های شبکه تلویزیونی NOVA نشان می‌دهند دانشمندان فعال در مطرح‌ترین مراکز علمی جهان بدون ارتباط با خبرگزاری‌های فعال در حوزه ژورنالیسم علم نمی‌توانند با عموم مردم ارتباط برقرار کرده و دستاوردهای علمی خود را به آن‌ها معرفی کنند. لذا می‌توان گفت به همان میزان که روزنامه‌نگاران به دنبال کسب اطلاعات از آخرین یافته‌‌های علمی هستند، محققان نیز به ارتباط با فعالان رسانه‌ای نیاز دارند.

ایجاد شکاف‌های انگیزشی در فرایندهای آموزشی

پیشرفت و گسترش دستگاه‌‌هایی پرکاربرد هم‌چون تلفن همراه در چند سال اخیر سبب تغییر کلی در نحوه آموزش و یادگیری بسیاری از دانش‌‌آموزان و دانشجویان در سراسر شده است. به‌جرئت می‌توان گفت در جهان امروز دانشجویان به امکاناتی مجهز هستند که ارتباط دائم با اساتید را مهیا ساخته و دسترسی آن‌ها به منابع علمی را بسیار ساده‌ و سریع‌تر از گذشته کرده است.

حتی در میان اقشار تحصیل کرده و دانشگاهی جامعه گاهی شکاف‌های آموزشی وجود دارد. روزنامه‌نگاران علمی از این شکاف‌‌ها استفاده کرده و تا حد زیادی آن‌ها را به فرصت‌های طلایی ایجاد انگیزه در دانشجویان تبدیل می‌کنند. این افراد با شناسی دقیق نقاط ملموس‌تر و قابل فهم مباحث علمی روی آن‌ها تمرکز کرده و تلاش می‌کنند تا با انتشار مطالب مختلف در مورد آن، مخاطبان بیشتری را جذب موضوع مورد نظر خود بکنند.

درک بهتری عامل موفقیت در آموزش مفاهیم مهم آموزشی

قطعاً ژورنالیسم علم می‌تواند بر روی درک انسان از مطالب علمی تاثیر بگذارد. مخاطبان در هنگام مطالعه یک مطلب علمی آنچه را مورد فهم و پسند خود است از منبع آن درک می‌کنند. یک مثال مهم در این زمینه روند گرمایش زمین و تغییر کلی اقلیم‌ است. روزنامه‌نگاران با انتشار گزارش‌هایی که در آن‌ها به آخرین مستندات اعلام‌شده از سوی دانشمندان اتکا شده است، به مردم و مسئولان در مورد خطر پیش روی کره زمین به طور جدی  هشدار می‌دهند. در واقع اگر خبرنگاران در این زمینه اطلاع‌رسانی مناسبی نکنند شاید  جمعیت بسیار زیادی در جهان هیچ‌گاه از عمق فاجعه ناشی از بالا رفتن دمای زمین آگاهی نیابند.

سیاست‌مداران در کشورهای مختلف بدون در نظر گرفتن تبعات مخرب تصمیم‌های در تضاد با فرایندهای طبیعی زیست محیطی طولانی خود قوانین علمی را زیر با گذشته و قانون‌هایی که در نهایت تنها به سود خود این افراد است را تصویب می‌کنند. خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مستقل و هوشمند با ابزارهایی که ژورنالیسم علم در اختیار آن‌ها گذاشته است می‌توانند با ایجاد تغییر در نحوه معرفی و شرح یک برنامه اجرایی، آن را به پروژه‌ای به نفع جامعه تبدیل کنند.

خبرنگارانی که می‌خواهند در حوزه ژورنالیسم علم فعالیت کنند باید همانند یک دانشجو و حتی در سطح‌هایی بالاتر، نسبت به مطالب علمی مورد تحقیق خود آگاهی اطلاعاتی داشته باشند. همین موضوع روزنامه‌نگار را ملزم می‌سازد تا همواره خود را با به‌روزترین یافته‌های علمی هماهنگ سازد. گزارشی علمی که بر پایه منابع قابل استناد تهیه نشده باشد علاوه بر اینکه از سوی هیچ کدام از خبرگزاری‌های استاندارد و مجاز قابل پذیرش نیست در صورت انتشار می‌تواند فهم عمومی نسبت به یک مطلب علمی را به خطر انداخته و مردم را دچار کج‌فهمی و یا بدفهمی کند.

از دیگر مشکلات موجود برای خبرنگاران علمی، همکاری نکردن برخی از نهادهای تولید علم با آن‌ها است. تعدادی از دانشمندان به دلایل شخصی با روزنامه‌نگاران همکاری نکرده و از دادن هرگونه اطلاعات در مورد یافته‌های خود امتناع می‌کنند. مشکلات روزنامه‌نگاران علمی به همین جا ختم نمی‌شود بلکه این قشر فعال از جامعه رسانه‌ای در موردی دیگر نیز با سختی مواجه هستند.

روزنامه‌نگاران پس از کنار آمدن با دانشمندان باید نظریه‌ها و مدارک گوناگونی را که از سوی دانشمندان مختلف مطرح شده است، به نحوی که هیچ‌گونه تحریفی به اساس آن‌ها وارد نشود، باهم تلفیق کرده و پس از ایجاد گزارشی جامع آن را در سطح عمومی منتشر کنند. نگارش چنین مطلبی با رعایت حقوق کلی کپی رایت و بیان صحیح، ساده و بدون پیچیدگی‌های تخصصی مطمئناً کار ساده‌ای نیست.

از آن‌جایی که یک واژه در یکی از حوزه‌های علم مهندسی می‌تواند معنایی مشخص و همان واژه در یکی دیگر از شاخه‌های علوم، تعریف و معنایی دیگر داشته باشد، کارشناسان از تمامی خبرنگاران فعال در حوزه ژورنالیسم علم خواسته‌اند دقت بالایی در بیان مفاهیم داشته باشند و از هرگونه اظهار نظر شخصی پرهیز کنند. 

بیشتر بخوانید:

چگونه تمام مشکلات روزنامه‌نگاری علم حل می‌شود؟

تمامی مطالب بالا به روشنی نشان می‌دهد گزارش‌هایی که قصد انتشار آن‌ها در قالب ژورنالیسم علم وجود دارد باید دارای تطابق کامل با اسناد علمی باشند و نویسندگان این آثار نیز همکاری و ارتباطی نزدیک  با دانشمندان و مسئولان نهادهای دانشگاهی داشته باشند.

انتهای پیام/4133/پ