بررسی تأثیر اضطراب ورزشی بر ورزشکاران نیمه‌حرفه‌ای

به گزارش خبرنگار حوزه پایان‌نامه گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، جلسه دفاع محدثه فتاحی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با موضوع «مقایسه هوش بدنی- جنبشی و انگیزش و اضطراب ورزشی در زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای» با حضور منصوره شهریاری احمدی استاد راهنما و فیروزه کاووسی استاد مشاور برگزار شد. در این جلسه فتاحی، پایان‌نامه خود را ارائه داد و به معرفی بخش‌ها و سرفصل‌های این پایان‌نامه پرداخت.

این پایان‌نامه در پنج فصل (کلیات پژوهش، گستره نظری پژوهش، روش‌شناسی پژوهش، یافته‌های پژوهش و نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها) نگاشته شده است. محدثه فتاحی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در خصوص هدف از انتخاب این موضوع برای پایان‌نامه خود اظهار کرد: مقایسه هوش بدنی – جنبشی و انگیزش و اضطراب ورزشی در زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای از اهداف اصلی این پژوهش است.

استفاده از حرکات بدنی جهت کاهش استرس و اضطراب

امروزه با توجه به اهمیت ورزش برای همه افراد جامعه به‌خصوص ورزشکاران نیمه‌حرفه‌ای و استفاده از حرکات بدنی جهت کاهش استرس و اضطراب، این پژوهش بر مقایسه هوش بدنی-جنبشی و انگیزش و اضطراب ورزشی در زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای پرداخته است؛ در این راستا روش این پژوهش توصیفی از نوع مقایسه‌ای است؛ بنابراین داده‌های به‌دست‌آمده از طریق میانگین و انحراف معیار ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل و واریانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS_23 مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است.

نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که فرضیه مبنی بر بین هوش بدنی جنبشی زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای تفاوت وجود دارد، علت سطح معناداری کمتر از ۰/۰۱ مورد تأیید است به‌عبارت‌دیگر میانگین هوش بدنی جنبشی بین زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای اختلاف آماری معنی‌داری در سطح ۹۹ درصد دارد لذا می‌توان گفت جنسیت بر مقاله هوش بدنی جنبشی اثر معنی‌داری دارد.

کسب موفقیت ورزشکاران در آینده منوط به آگاهی از علم روز ورزش جهان

با توجه به نگاه ویژه‌ای که جامعه به ورزشکاران حرفه‌ای دارد و به دلیل شهرت و درآمدهای مالی مناسب آن‌ها، توجه بسیاری به سمتی معطوف شده که موفقیت فرزندان خود را در ورزش به موفقیت آن‌ها در تحصیل ترجیح داده و سعی می‌کنند از فرزندان خود ورزشکاری حرفه‌ای و قهرمان تربیت کنند؛ بنابراین باید پذیرفت که ورزش به‌عنوان شغل در دیدگاه بسیاری از افراد جامعه وجود دارد و به‌راحتی می‌توان آن را یک صنعت نام نهاد.

از سوی دیگر برای پیشرفت ورزشکار غیرحرفه‌ای و تبدیل‌شدن آن به ورزشکار حرفه‌ای باید مسیری بسیار طولانی طی شود که در طول این مسیر استفاده از علوم ورزشی و فنّاوری روز دنیا مهم‌ترین عامل است.

همچنین با اندکی تأمل در سبک زندگی ورزشکاران غیرحرفه‌ای یک وجه مشترک قابل‌مشاهده است که تنها توجیه موفقیت در ورزش، علاقه، پشتکار و انگیزه زیاد آن‌ها است؛ درصورتی‌که برنامه‌ریزی، فنّاوری و آگاهی از علم روز ورزش جهان هیچ جایگاهی در زندگی این ورزشکاران ندارد؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین دلایل کسب موفقیت ورزشکاران در آینده، میزان مطالعات و آگاهی آن‌ها از علم روز ورزش جهان و استفاده از دانش روز در تمرینات وزندگی شخصی آن‌ها است

اضطراب عامل افت عملکرد ورزشکاران

هر تجربه حرکتی در تمرینات با تغییر جسمانی، یک تغییر یا تجربه روانی را به دنبال دارد. ورزش ازجمله روش‌های مهم تکامل جسمانی، روانی و اجتماعی محسوب می‌گردد، زیرا شرکت در فعالیت‌های ورزشی، افراد را ازنظر فضایی و مکانی به هم نزدیک می‌کند. راه‌ها و فرصت‌های بسیاری را برای ماهرشدن در اجتماع فراهم می‌آورد و به‌طورکلی یک جریان آموزشی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی برای فرد ایجاد می‌کند.

اضطراب یک عاطفه منفی است که بر ادراکات و رقابت‌های ورزشی تأثیر می‌گذارد و باعث افت عملکرد ورزشکاران می‌شود.

ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، رشد اعتمادبه‌نفس، تصویر بدنی و اجتماعی مثبت و تأمین نیازهای دوستی، رقابت، جلب‌توجه، تقویت گروهی و امنیت تأثیر دارد، به‌طوری‌که در بیشتر پژوهش‌ها مشاهده‌شده است که میزان افسردگی و اضطراب غیر ورزشکاران بیشتر از ورزشکاران حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای است

اضطراب یکی از مهم‌ترین علل افت عملکرد ورزشکاران است؛ اضطراب یک عاطفه منفی است که بر ادراکات و رقابت‌های ورزشی تأثیر می‌گذارد و باعث افت عملکرد ورزشکاران می‌شود. یکی از انواع اضطراب‌ها، اضطراب صفتی ورزشی است که با عملکرد ورزشی و رقابت ارتباط معنی‌داری دارد. این نوع اضطراب، واکنش هیجانی و زودگذری است که موجب می‌شود افراد موقعیت‌های خاصی را تهدیدآمیز ارزیابی کنند که عملکرد ورزشکاران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به‌گونه‌ای که هر چه میزان اضطراب رقابتی بالاتر باشد، عملکرد ورزشکاران در حین رقابت پایین‌تر خواهد بود.

یکی از زیرمجموعه‌های اضطراب که در سال‌های کنونی توجه اندیشمندان حوزه روان‌شناسی ورزش را به خود معطوف کرده، اضطراب رقابتی است. این نوع اضطراب در موقعیت‌های رقابت جویانِ ورزشی ایجاد می‌شود. اضطراب رقابتی درواقع همان اضطراب حالتی و صفتی است. بازیکنانی که اضطراب کمی دارند، وقتی‌که با موقعیت اضطراب زا مواجه می‌شوند، افزایش زیادی را در انگیختگی فیزیولوژیکی از خود نشان می‌دهند.

از اصلی‌ترین موضوعات در روان‌شناسی «ورزشی انگیزش» است؛ زیرا با اصل شرکت کردن و شرکت نکردن در ورزش و با انتخاب نوع ورزش و میزان تلاش و مداومت برای دشواری‌ها و موانع بسیاری که پیش رو دارد، به نیروی روانی نیاز دارد. انگیزش زیربنای این نیروی روانی است. کسانی که انگیزه پیشرفت در آن‌ها زیاد است هدف‌های چالش‌انگیز انتخاب می‌کنند و در صورت شکست مقاومند و با موفقیت در کار احساس غرور می‌کنند.

مربیان و بازیکنان حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای از طریق بهبود مهارت هوش هیجانی در ورزشکاران می‌توانند محیط ورزشی پربازده‌ای را ایجاد کنند. زمانیان و همکاران در سال ۱۳۹۱ به بررسی و مقایسه هوش هیجانی ورزشکاران نخبه زن رشته‌های بسکتبال، والیبال و فوتسال در زنان غیر ورزشکار پرداختند. نتایج نشان داد، اختلاف معناداری بین دو گروه در سازه هوش هیجانی وجود دارد. به عبارتی، ورزشکاران، هوش هیجانی و انگیزه بالاتری نسبت به غیر ورزشکاران دارند.

ورزشکاری که بتواند در حین مسابقه انگیزش خود را در حد اعلا نگه دارد، بازیکنی بسیار موفق خواهد بود؛ زیرا تا آخرین لحظات دست از تلاش برنمی‌دارد و امید به موفقیت دارد تحقیقات نشان داده‌اند که انگیزش در کنار برخی عوامل دیگر، حدود ۸۰٪ می‌تواند به پیش‌بینی ادامه فعالیت بپردازد. در مقابل، بی‌انگیزشی و بی‌علاقگی به ورزش ۴۱ از علل ورزش نکردن افراد را شامل می‌شود؛ بنابراین شناخت انواع انگیزه از اجزای ضروری و پیش‌نیاز فعالیت‌های ورزشی است و میزان تلاش، پشتکار، استقامت و تعهد فرد را دررسیدن به اهداف حتی بعد از مواجه به شکست نشان می‌دهد.

اضطراب در ورزش بر اثر نابرابری جنسیتی و وجود عوامل بیرونی

در بعد جنسیتی ورزش در جامعه کنونی، هرچند ادعای برابری دو جنس در حقوق اجتماعی و انسانی به نحو فراگیری در حال پذیرش است؛ اما بین پذیرش عقلانی آن و اجرای آن در عمل فاصله بسیاری وجود دارد. فشارهای اجتماعی واردشده بر زنان در برخی از مناطق کشور نسبت به سایر نقاط بیشتر است. مجموعه‌ای از نگرش، بینش و هر آنچه به‌عنوان هنجار یا ناهنجار شناخته می‌شود، زنان را محدود می‌کند که متناسب با محیط اجتماعی پیرامون، توانایی‌ها و باورهای فرهنگی موجود، خود را شناخته و به فعالیت بپردازند.

عواملی چون عدم مسئولیت‌پذیری نسبت به ورزش بانوان، عدم تخصیص مکان‌های ویژه و اختصاصی برای فعالیت بانوان، محدودیت‌های مالی، کمبود مربی زن متخصص و بین‌المللی در سطح کشور، وعده‌های پوچ و توخالی فدراسیون، نبود اردوهای استعدادیابی در سطح کشور، بی‌برنامگی و بی‌اهمیت شمردن ورزش بانوان و حتی آلودگی هوا موانع پیشرفت ورزشی زنان در سطح کشور ایران است.

در این راستا توجه به نقش عوامل روان‌شناختی بر عملکرد ورزشی، در این پژوهش به مقایسه هوش بدنی جنبشی و انگیزش و اضطراب ورزشی در زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای می‌پردازیم. روبه‌رو شدن ورزشکاران با موقعیتی که به‌طور بالقوه اضطراب‌آور است، سبب خواهد شد تا فرد در واکنش با آن موقعیت‌ها دستخوش هیجان شود.

شیوع عوامل اضطراب‌آور نظیر داوری بد در جریان مسابقه، وجود شرایط بد محیطی، واکنش تماشاگران در جریان مسابقه، مشاهده تقلب رقیب، توبیخ بازیکن توسط مربی، انتقاد مربی در جریان مسابقه ضرورت وجود مهارت‌های روانی مؤثر را به‌منظور ثبات هیجانی ورزشکاران و دستیابی به موفقیت ورزشی اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.

در بسیاری از جوامع زنان با مشکلات و نابرابری‌هایی مانند دسترسی نداشتن به امکانات آموزشی برابر با مردان، داشتن فرصت‌های نابرابر با مردان، فقر و درآمد نابرابر، تنش‌های بیشتر، ایفای نقش‌های متعدد خانوادگی و تضاد در این نقش‌ها مواجه هستند که به آن می‌توان تربیت‌بدنی و ورزش را نیز اضافه کرد. باوجود و اثبات توانمندی‌های زنان و با وجود پیشرفت در تحصیلات و مشارکت‌های اجتماعی هنوز سهم زنان در ورزش به اثبات نرسیده است.

روان‌شناسی ورزشی و تمرین شاخه‌ای از علم ورزش است که مطالعه علمی رفتار بشر کاربرد علمی این دانش را در زمینه‌های تمرین و ورزش در برمی‌گیرد. یکی از ابعاد موردبررسی در این زمینه، هوش بدنی - جنبشی و انگیزش ورزشکاران برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی است.

افرادی به خاطر علاقه درونی به ورزش می‌پردازند برایشان ارضای درونی و احساس شایستگی و غرور از اهمیت بالایی برخوردار است. این افراد در غیاب تشویق تماشاگران و پاداش‌های بیرونی همچنان به اهداف خود پایبند بوده و باانگیزه این اهداف را پی می‌گیرند.

تأثیر انگیزه فردی در کسب موفقیت در ورزش

برخی دیگر از ورزشکاران تحت تأثیر پاداش‌ها و تقویت‌های مثبت و منفی بیرونی هستند. این افراد انگیزش بیرونی دارند و عوامل بیرونی تأثیر زیادی بر میزان انگیزش آن‌ها دارد؛ اما معمولاً هر دو عامل انگیزشی درونی و بیرونی بر ورزشکاران تأثیرگذار است ولی میزان تأثیر هر یک از عوامل از ورزشکاری به ورزشکار دیگر متفاوت است. انگیزش سازوکارهای درونی و محرک‌های بیرونی است که رفتار را برمی‌انگیزد و جهت می‌دهد.

انگیزش فرایند روی آوردن به فعالیتی خاص و ادامه آن است که ممکن است فعالیت جسمانی یا روانی - اجتماعی باشد. این فرآیند، تمایلات و سوق‌دهنده‌های درونی و محرک‌های بیرونی را در برمی‌گیرد. انگیزشی که ممکن است هوشیار و یا نا هوشیار عمل کند، جهت و شدت رفتار را تعیین می‌کند که فرد در یک موقعیت خاص چقدر تلاش می‌کند.

یکی از عوامل مهم روانی که عملکرد ورزشکاران را به‌ویژه در موقعیت‌های حساس و تعیین‌کننده، به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، «اضطراب» است. ورزشکاران در رویدادهای ورزشی با توجه به شرایط که ایجاد اضطراب می‌کنند باید از روش‌های متفاوتی استفاده کنند تا عملکرد خود را ارتقا بخشند. آنان باید انگیزه و رضایت خود را در ورزش حفظ کنند و کیفیت زندگی حرفه‌ای و شخصی خود را بالا ببرند.

بیش از ۵۰ درصد مشاورهایی که به ورزشکاران المپیکی یا رقابتی ارائه می‌شود به مشکلات مرتبط با استرس با اضطراب مربوط است. برخی از افراد در گروه‌های مختلف به علت نقص جسمانی و یا حالات روحی و روانی با توصیه پزشک و با روانشناسی به ورزش می‌پردازند و عده‌ای دیگر نیز به علت اینکه برای حرفه‌ای شدن در یک ورزش به سنین خاصی که البته از نوجوانی و یا شاید از کودکی نیاز به تمرین باشد.

اکثر افراد سعی می‌کنند به‌صورت نیمه‌حرفه‌ای به ورزش بپردازند و هم از آن لذت لازم را ببرند و هم در جهت سلامت بدن و روان خود گامی برداشته باشند. با توجه به اهمیت و ارزش برای همه افراد جامعه به‌خصوص ورزشکاران نیمه‌حرفه‌ای و استفاده از حرکات بدنی جهت کاهش استرس و اضطراب لذا در این تحقیق به مقایسه هوش بدنی - جنبشی در ایجاد انگیزش و کاهش اضطراب ورزشی در زنان و مردان ورزشکار نیمه‌حرفه‌ای ضروری به نظر می‌رمد.

پیشنهادهای کاربردی حاصل از پایان‌نامه دانشجویی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد

از این مطالعه به‌دست‌آمده نشان داد که زنان ورزشکار نسبت به مردان ورزشکار است را به ورزشی بیشتری دارند و نیاز است برنامه‌های روانشناسی بیشتری برای آن‌ها در نظر گرفته شود تا آن‌ها بهتر بتوانند اضطرابشان را در مسابقات کنترل کنند.

برنامه استعدادیابی به ویژگی‌های روانشناسی ورزشکاران توجه بیشتری معطوف شود زیرا آن‌هایی که می‌توانند به سطوح بالای رقابت دست پیدا کنند که برای بالا بردن انگیزه و کنترل خود در موقعیت‌های سخت نوعی توانایی‌های ژنتیکی دارند

دوره‌های آموزشی به‌منظور ارتقای سطح انگیزش ورزشی و کاهش اضطراب ورزشی زنان و مردان ورزشکار در سطح کشور برگزار شود همچنین تشویق و حمایت هر چه بیشتر ورزشکاران زن و ارزیابی مستمر و فعالیت‌های آن‌ها از پیشنهادهای کاربردی حاصل از این پژوهش است.

مسیرهای ادامه راهِ بررسی تأثیر اضطراب ورزشی بر ورزشکاران نیمه‌حرفه‌ای

مقایسه ورزشکاران سایر رشته‌های ورزشی خانم و آقا سطوح مختلف، افزایش حجم نمونه پژوهش، مقایسه دو گروه ورزشکاران حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای با یکدیگر، به کار بردن شیوه‌های مختلف اندازه‌گیری علاقه و پرسشنامه مانند مصاحبه با مشاهده جهت افزایش قابلیت تعمیم نتایج از جمله پژوهش‌هایی است که می‌توان در ادامه این حوزه مورد مطالعه قرار داد.

انتهای پیام/۴۰۸۴/پ