فرهادیان: سیاست‌زدگی جامعه مانع رشد ژورنالیسم علمی است/ تا وقتی پول نفت باشد روحیه مطالبه‌گری علمی جایگاهی ندارد

سلیمان فرهادیان در گفتگو با خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، در خصوص این‌که نگاه روزنامه‌نگاران علم در کشور به فعالیت‌های این حوزه ضعیف ارزیابی می‌شود،  اظهار کرد: این ارزیابی تا حدودی صحیح است ولی ما باید به این موضوع توجه کنیم که ضعیف بودن عملکرد روزنامه‌نگاری علم در کشور وابسته به شاخص‌های دیگر است.

وی تصریح کرد: همان‌طور که با توجه به شرایط مختلف اقتصاد ما ضعیف است و یا در برخی موضوعات اجتماعی دچار مشکل هستیم، طبیعی است که در زمینه علم هم دارای مشکل باشیم و به تبع آن ژورنالیسم علم هم دارای مشکل است و این انتظار نابجایی است که من به‌عنوان روزنامه‌نگار علم انتظار داشته باشم محتوای علمی که تولید می‌کنم مورد توجه همه مردم باشد.

این روزنامه‌نگار علم با اشاره به این مطلب که حدود 5 میلیون دانشجو و تعداد بسیار بیشتری فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها در کشور مخاطب اخبار علمی نیستند، گفت: بسیاری از این افرادی‌که به دانشگاه‌ها رفته و دانشجو شدند، طالب علم نبودند و تحت تأثیر مباحث اجتماعی، اقتصادی و یا سیاسی وارد حوزه علم شدند.

فرهادیان اذعان کرد: بسیاری از افرادی‌که وارد دانشگاه شده‌اند برای این بوده که موقعیت اقتصادی و اجتماعی در آینده برایشان فراهم شود، به‌همین‌خاطر این مجموعه از افراد به‌دنبال اخبار علمی نبوده و در نتیجه زمانی‌که علم جایگاه خودش را در جامعه ندارد، اخبار علمی نیز جایگاه خود را ندارد.

وی افزود: راهکار تغییر نگاه و جذب اقبال و توجه به روزنامه‌نگاری علم در این است که هر کسی در هر رشته‌ای از جمله پزشکی، مهندسی، حقوق‌ و یا رشته‌های علوم طبیعی تحصیل می‌کند می‌بایست فارغ از برنامه‌هایش نسبت به کسب یک جایگاه اجتماعی این موضوع را درک بکند که علم تا چه اندازه می‌تواند در وضعیت آینده کشور دخیل باشد.

این روزنامه‌نگار علم در ادامه با اشاره به این مطلب که در بسیاری از کشورهای دنیا وقتی کسی به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری مطرح می‌شود ملزم است در ارتباط با سؤالاتی به خبرنگاران پاسخگو باشد و جدای از مسائل اقتصاد و سیاست خارجی، باید بگوید که برنامه‌اش برای آینده علمی کشور چیست، اظهار کرد: علت چنین موضوعی این است که وضعیت علم دغدغه مردم است و از آن‌جا که رویکرد رئیس‌جمهور در قبال علم در آینده بر رأی آن‌ها تأثیرگذار است، بنابراین برنامه‌ها در این حوزه باید مشخص و واضح باشند.

فرهادیان تصریح کرد: چنین موضوعی در کشور ما صادق نیست و در زمانی‌که فردی خود را به‌عنوان رئیس‌جمهور کاندید می‌کند؛ موضوع علم به‌عنوان دغدغه افکار عمومی مطرح نمی‌شود و در صورت طرح آن از سوی روزنامه‌نگاران علم با این پاسخ مواجه می‌شوند که این موضوع چه اهمیتی دارد و در حال حاضر زمان بحث در ارتباط با این موضوعات نیست و این‌که چرا شما در جریان انتخابات چنین سؤال بی‌ربطی را می‌پرسید؟

وی خاطرنشان کرد: بروز چنین پاسخ‌هایی معطوف به این نکته است که ماهیتاً انتخابات ریاست جمهوری در کشور در درجه اول در حول محور سیاست است و مسائل اجتماعی و فرهنگی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد.

این فعال حوزه رسانه با بیان این‌که اگر آینده علمی در یک کشور مورد توجه کاندیدای ریاست جمهوری یک مملکت نیست یعنی این‌که مردم آن جامعه برای علم ارزش قائل نیستند، گفت: غالباً از نگاه مردم به علومی هم‌چون زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و یا فیزیک، یک موضوع لوکس و فانتزی است و باور نمی‌کنیم مباحثی هم‌چون ریزگرد و یا خشک‌ شدن دریاچه ارومیه و مشکلات زیست‌محیطی را می‌توانستیم با علم حل کنیم.

فرهادیان اذعان کرد: اکثر مردم و حتی مسئولان براین باور هستند که مسائلی که رخ داده است ناخواسته برایمان اتفاق افتاده و ما هیچ نقشی در آن نداشتیم و برای بهبود وضعیت آن هم نمی‌توان کاری انجام داد؛ همین میزان که برنامه و یا رسانه‌های علمی در کشور داریم کفایت می‌کند؛ چون دستاوردهای علمی زمان‌بر است و ما می‌توانیم وضعیت را بهتر کنیم ولی زودبازده نیست.

این روزنامه‌نگار علم در پاسخ به این سؤال که بهبود رویکرد ژورنالیسم علم در کشور چگونه امکان‌پذیر است، افزود: به‌طورکلی در ارتباط با این سؤال، ما با دو روی یک سکه مواجه هستیم، یکی این‌که اکنون در جامعه دارای رسانه‌های ورزشی و سینمایی هستیم و هیچ نهاد خاصی هم متولی آن نیست زیرا مردم به آن علاقه دارند و عده‌ای هم اخبار آن را منتشر می‌کنند؛ همین علاقمندی مردم هم باعث می‌شود آن‌ها هم هزینه آن را پرداخت کنند.

وی با بیان این‌که در این حوزه هیچ نهادی نمی‌تواند به‌عنوان متولی مطرح شود، افزود: اگر نهادی متولی آن باشد ما موفق به جذب مخاطب برای رسانه‌ها نمی‌شویم چون وقتی کسی به‌عنوان متولی یک حوزه‌ای مثل حوزه موسیقی و یا ورزش مطرح می‌شود فعالان آن حوزه از این موضوع گله‌مند می‌شوند چون معتقدند این افراد محتواها را به سمت و سوی خاصی هدایت کرده و باعث بی‌توجهی به سایر بخش‌ها می‌شوند، بنابراین یک متولی نمی‌تواند باعث جلب توجه مردم به مسائل علمی باشد و باید مردم خودشان به آن حوزه علاقه‌مند شوند.

این فعال رسانه روی دیگر این سکه را بر اقتصاد کشورها معطوف دانست و گفت: در کشورهای غربی دولت‌ها پول مالیات را به مراکز تحقیقاتی و پژوهشی می‌دهند و از سوی دیگر نیز به‌طور مداوم از جانب مردم مورد سؤال قرار می‌گرفتند که این فعالیت‌ها چه تأثیری بر وضعیت جامعه دارد.

فرهادیان ادامه داد: به همین منظور دولت‌ها از این مراکز علمی خواستند تا علاوه بر هزینه پولی در بخش پژوهش، قسمتی از آن را نیز صرف ترویج علم کرده تا به‌طور مداوم از جانب مردم مورد سؤال قرار نگیرند که پول مالیات‌ها در کجا هزینه می‌شود؟

این روزنامه‌نگار علم با بیان این‌که چنین وضعیتی در کشور ما اجرا نمی‌شود، خاطرنشان کرد: نهادها و مراکز علمی نمی‌توانند چنین کاری را انجام دهند چون دولت مستقیماً پول نفت را از محل بودجه به مراکز علمی می‌دهد و پول آن از طریق مالیات تأمین نمی‌شود که در این خصوص روحیه مطالبه‌گری را در مردم  تقویت کند.

وی در پایان گفت: در نتیجه عدم تأمین هزینه فعالیت‌های پژوهشی از طریق مالیات روزنامه‌نگاران در کشور تلاش می‌کنند تا اخباری را در این حوزه تهیه کنند که مطابق ذوق و سلیقه مخاطبانشان باشد و نمی‌توانند از مجاری دیگری آن‌ها را به مباحث علمی علاقه‌مند کنند.

انتهای پیام/4105/پ