چرایی درج نام ظریف در لیست تحریمی آمریکا / احتمال حذف توئیتر و اینستاگرام وزیر خارجه قوت گرفت

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا – حسین ارجلو؛ تحریم وزیر امور خارجه کشورمان از سوی آمریکا، بامداد پنجشنبه سر خط خبری همه رسانه‌های دنیا شد. درحالی‌که کاخ سفید علی‌الدوام بر طبل مذاکره می‌کوبید و سخن از دیپلماسی و گفتگو با جمهوری اسلامی می‌آورد، تحریم رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان خط بطلانی بر ادعای واشنگتن کشید و پوچی اظهارات مقامات آمریکایی را ثابت کرد. این تحریم، با واکنش‌های گسترده بین‌المللی روبه‌رو شد اما آنچه در این میان، مهم‌تر جلوه می‌کند، چرایی این اقدام است. دراین‌باره گفتنی‌هایی هست.

1. ظریف در آخرین سفر خود به نیویورک برای شرکت در نشست سالانه مقامات عالی‌رتبه شورای اقتصادی - اجتماعی ملل متحد، علی‌رغم محدودیت‌های زیادی که برای تردد وی در نظر گرفته‌شده بود، موفق شد تا با رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی آمریکا گفتگو و به بیان تبیین دیدگاه‌های جمهوری اسلامی بپردازد. به‌عنوان نمونه، او در گفتگو با شبکه خبری ان‌بی‌سی تصریح کرد: «گزینه ما، مقاومت در برابر هرگونه فشار است» یا در دومین روز سفر خود در مصاحبه‌ای با «زینب بداوی» مجری برنامه مشهور «هارد تاک» بی‌بی‌سی اظهار کرد: «ما بالاخره نفتمان را خواهیم فروخت اما شرافتمان را هرگز!» این در حالی بود که پمپئو در خلال سفر وی اعلام کرده بود که ویزای ظریف شامل تردد در محدوده سازمان ملل تا دفتر نمایندگی ایران (حدود ۸۰۰ متر فاصله) و محل اقامت سفیر (در مجاورت دفتر نمایندگی) است. پس از بازگشت ظریف از نیویورک، اما وزیر خارجه آمریکا از اینکه رسانه‌های کشورش بلندگو در اختیار ظریف قرار داده‌اند، به‌شدت ابراز خشم کرد.

2. پمپئو در ماجرای ارائه مستندات سقوط پهپاد افسانه‌ای «گلوبال هاوک» از سوی ایران نیز به رسانه‌های آمریکایی انتقاد کرد که چرا روایت ظریف را باور کرده‌اند و به آن‌ها توصیه کرد که اکاذیب وی را بپذیرند! ظریف همچنین در چندین رشته توئیت با مخاطب قرار دادن «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی آمریکا، «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی و «بن زاید»، ولیعهد ابوظبی، آن‌ها را اعضای «گروه ب» (تیم بی) معرفی کرد که تلاش می‌کنند ترامپ را به‌سوی جنگ با ایران سوق دهند. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین در اردیبهشت سال جاری خطاب به رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد که جان بولتون و همدستانش در «تیم بی» از گذشته به دنبال پیاده کردن نقشه خود برای ایران بوده‌اند با این تفاوت که در طرح آن‌ها در آن زمان، شماره تلفن داده نشده بود. او طی پیامی توئیتری، مقاله‌ای از بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ را بازنشر کرد که دو سال پیش، راه‌های خروج از برجام را تشریح کرده بود. ظریف همچنین با نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم کودک‌کش صهیونیستی نیز در توئیتر جدل کرده و وی را یکی از عاملان اصلی تحریم و فشار بر ایران دانسته بود. وقتی در اسفندماه سال گذشته، خبر استعفای ظریف منتشر شد، نتانیاهو در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «ظریف رفت. از دستش راحت شدیم»! او همچنین به وزیر امور خارجه کشورمان توصیه کرده بود که «حساب کاربری‌ات را ببند». این در حالی است که درج نام ظریف در لیست تحریم‌های آمریکا، مستمسکی برای توئیتر و اینستاگرام خواهد بود تا حساب‌های کاربری وی را مسدود کنند؛ ضمن اینکه بحث صدور ویزا برای ظریف به‌منظور سفر به نیویورک و شرکت در نشست‌های سازمان ملل، منتفی خواهد شد. از این منظر می‌توان گفت که افشاگری‌های ظریف علیه جنگ‌طلبان آمریکایی و رژیم صهیونیستی، ممکن است که باعث اجماع آن‌ها برای تحریم وی شده باشد.

3. برخی اما معتقدند که با توجه به ناتوانی دولت در رتق و فتق امور معیشتی مردم، قرار گرفتن وزیر امور خارجه در لیست تحریم‌ها و اینکه وزارت خزانه‌داری، همراهی وی با رهبر معظم انقلاب را یکی از دلایل این اقدام برشمرده، برای تطهیر دولت و فراهم کردن برگ برنده برای انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی است، چراکه دولت تدبیر و امید، بر مذاکره، تأکید فراوان داشته و دارد. قائلان به این نظریه در حقیقت می‌گویند که نشاندن نام ظریف در کنار نام رهبر انقلاب در لیست «اس. دی. ان»، این پالس را به جامعه ایرانی می‌دهد که مقصر اصلی تحریم ظریف، در واقع، حاکمیت و گفتمان اصیل انقلاب اسلامی است. پمپئو مقارن با انتشار خبر استعفای ظریف، در پیامی توئیتری، مدعی شده بود که تصمیمات نهایی در ایران بر عهده رهبر معظم انقلاب است و استعفای وی را در تغییر سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی، بی‌اثر دانسته بود. با این نگاه، این اقدام از منظری دیگر، روشی جایگزین برای براندازی و تغییر حاکمیت به شمار می‌رود، چراکه به‌زعم آمریکایی‌ها، ممکن است در محاسبات کلان مسئولان اثرگذار باشد و آن‌ها را به فاصله گرفتن از نظام اسلامی وادار کند. رسانه‌ها و جریان‌هایی که تحریم ظریف را مشکوک می‌دانند، استدلال می‌کنند که این شیوه آمریکایی‌ها برای ایجاد شکاف بین مسئولان درجه‌ یک و آرمان‌های انقلاب اسلامی، تا حدی مؤثر بوده چراکه وزیر امور خارجه کشورمان پس از تحریم خود، طی توئیت و پستی اینستاگرامی، به انتساب خود به «انقلاب اسلامی» و «جمهوری اسلامی» تصریح نکرده و در عوض از «ایران» و «مردم» سخن گفته است. از طرفی، آمریکایی‌ها چه جمهوری‌خواه و چه دموکرات، دولت اعتدال و اصلاحات را به مواضع خود نزدیک‌تر می‌بینند و به این وسیله خواسته‌اند که مانع از نزدیکی این جریان‌ها به اهداف اصلی انقلاب اسلامی شوند.

4. علت دیگری که برای درج نام ظریف در فهرست تحریمی آمریکا (SDN) ذیل قانون «مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» (کاتسا) مطرح است، به بده‌بستان‌های مخالفان و موافقان تحریم هسته‌ای ایران بازمی‌گردد. روزنامه «واشنگتن‌پست»، هفته پیش از تشدید اختلاف در کاخ سفید بر سر تعلیق یا توقف تحریم‌ها در این حوزه خبر داده و نوشته بود که «استیو منوچین»، موافق ادامه تعلیق تحریم‌های هسته‌ای و پمپئو و بولتون، مخالف لغو تعلیق آن‌ها بوده‌اند. ترامپ درنهایت، با تعلیق 90 روزه تحریم‌ها موافقت کرد و می‌توان گفت که پمپئو و بولتون، تحریم ظریف را به‌عنوان پاداش عقب‌نشینی خود در برابر تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا طلب کرده‌اند.

5. آخرین دلیل نیز با انفعال آمریکا در برابر ساقط شدن پهپاد فوق پیشرفته «آر- کیو 4» گلوبال هاوک و تحولات خلیج‌فارس مرتبط است. کاخ سفید پس از سقوط ققنوس گران‌قیمت پنتاگون، از طریق چند واسطه به جمهوری اسلامی پیغام داده بودند که سه‌نقطه را تخلیه کنند تا حملاتی نمایشی برای حفظ وجهه ابرقدرتی آن‌ها انجام شود که پاسخ شنیدند هر نوع تجاوزی با قاطعیت پاسخ داده خواهد شد. از طرفی، پس از توقیف کشتی متخلف انگلیسی، لندن و کوتوله‌های منطقه‌ای انتظار داشتند که آمریکا وارد عمل شود و پنجه در پنجه نیروهای مسلح کشورمان بیندازد که این‌گونه نشد و واکنش کاخ سفید، به ارائه پیشنهاد برای تشکیل گارد امنیت تردد دریایی و اظهارنظر محتاطانه در این خصوص منتهی شد.

و بالاخره اینکه، هر یک از دلایل فوق را که برای تحریم وزیر امور خارجه کشورمان در نظر بگیریم، باید بدانیم که در برهه فعلی آنچه ضرورت دارد، شنیده شدن یک صدای واحد از جمهوری اسلامی، اتحاد ملی و پرهیز از اختلافات است که باید به‌منظور گذار از مقطع کنونی در صدر اولویت جناح‌های مختلف قرار گیرد.

انتهای پیام/4106/پ