تجربه گاندو؛ جسارتی که نیازمند تقویت و دقت است

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، گاندو «Gando» نام گونه‌ای از خانواده کروکودیل‌هاست که در ایران با نام تمساح پوزه‌کوتاه نیز شناخته می‌شود. گاندو همچون سایر هم‌رده‌های خود شکارچی بی‌رحمی است که با کمین‌ کردن، طعمه‌هایش را شکار می‌کند. با این تفاوت که در عین داشتن قدرت بالا به خاطر جثه کوچک‌تر و وزن پایین‌تر از چابکی بیشتری نسبت به تمساح‌های غول‌پیکر برخوردار است.

یک ماه است که این شکارچی متبحر برای بینندگان سریال‌های تلویزیونی به نامی آشنا تبدیل شده است. گاندو سریال پرحاشیه یک ماه اخیر شبکه سه سیما این روزها به قسمت‌های پایانی خود نزدیک می‌شود، اما حواشی و اظهارنظرها درباره آن تمامی ندارد.

از توئیت‌های طعنه‌آمیز حسام‌الدین آشنا در واکنش به ادعای سازندگان سریال که مدعی اعمال فشار دولت برای سانسور برخی سکانس‌های سریال شده بودند تا تغییر دیالوگ یکی از شخصیت‌ها که به‌صورت مستقیم از مصونیت وابستگان رئیس‌جمهور انتقاد کرده بود گرفته تا طرح موضوع شهادت شهید طهرانی‌مقدم به‌عنوان یک ترور برنامه‌ریزی‌شده از جانب موساد و به تصویر کشیدن شیوه جاسوسی وابستگان و اقوام برخی مسئولان همه و همه، بخشی از حواشی این سریال موج‌ساز بودند.

این روند به‌گونه‌ای پیش رفت که حتی هفته گذشته سخنگوی دولت در جمع خبرنگاران به شایعه فشار دولت برای پخش نشدن قسمت‌هایی از سریال تلویزیونی گاندو واکنش نشان داد.

اگر موج‌ساز بودن در کنار داشتن مخاطب را معیار موفقیت یک سریال بدانیم، «گاندو» در رسیدن به اهداف خود کامیاب بوده است

علی ربیعی در نشست خبری هیئت دولت از صدا و سیما خواست که هرچه سفارش شده پخش کنند. او در ادامه گفت: «قسمت‌هایی از این سریال را دیدم، هنرپیشه‌های خوبی هم کار می‌کنند. اصلاً از سوی دولت چیزی عنوان نشده که پخش نکنند. البته به مقدار کافی علیه دولت مواردی پخش‌ شده که این در برابر آن چیزی نیست».

اگرچه پیش‌ از این از این هم سابقه داشته که پای سریال‌های تلویزیونی به سطوح بالای اداره کشور باز شود، اما گاندو با توجه به سوژه حساس و مهم خود موردی قال تأمل است به‌ویژه این‌که بدانیم این مجموعه با ماهیت امنیتی و ضدجاسوسی خود بر اساس مستندات واقعی در سال‌های اخیر ساخته‌شده و به‌ویژه نویسندگان نیم‌نگاهی هم به پرونده پیچیده جیسون رضاییان نیز داشته‌اند.

سریال «گاندو» یک مجموعه ضدجاسوسی به نویسندگی آرش قادری و کارگردانی جواد افشار است و فیلمنامه آن بر اساس مستندات و وقایعی تاریخی که در کشور رخ داده به نگارش درآمده است. جواد افشار کارگردان 51 سال گاندو از پرکارترین سریال‌سازان دهه اخیر در تلویزیون است. «سی‌امین روز»، «مادرانه»، «کیمیا»، «برادر» و «آنام» ازجمله آثار اوست که در یک دهه گذشته از تلویزیون پخش شده است. سریال‌هایی که اگرچه جزء آثار ماندگار تلویزیون نبوده‌اند، اما در زمان پخش با اقبال نسبی بینندگان مواجه شدند.

در برخی سکانس‌های حساس و تعیین‌کننده «گاندو»، جایی برای توانمندی‌های انسانی در حل معماها و غلبه بر بحران‌ها باقی نمی‌ماند

«گاندو» که تصویربرداری آن از نیمه شهریورماه سال 1397 آغاز و اواخر فروردین امسال به پایان رسید، در دسته سریال‌های ضدجاسوسی قرار می‌گیرد. تلاش سازندگان نیز بر این مبنا قرار داشت که هم در محتوا و هم در فرم، عناصر هیجان، معما و حادثه را به‌طور هم‌زمان در سریال تعبیه کنند. بااین‌حال به نظر می‌رسد با وجود برخی موفقیت‌ها به‌ویژه در نشان دادن گستردگی و مهارت اقدامات جاسوسی دشمن و البته هوشیاری مأموران امنیتی داخلی، این فرایند در برخی سکانس‌ها به شکلی اغراق‌آمیز درآمده و یا در وادی افراط‌ و تفریط می‌افتد.

برای نمونه حضور دائمی و همیشگی دوربین‌های امنیتی در مکان‌های مختلف و رصد همیشگی در یک مرکز امنیتی، بیشتر شبیه گونه‌های فانتزی از فیلم‌های ضدجاسوسی هالیوود است که همواره مورد انتقاد منتقدان قرار داشته است. به‌این‌ترتیب جایی برای توانمندی‌های انسانی در حل معماها و غلبه بر بحران‌ها باقی نمی‌ماند.

افراط‌ و تفریط در روند فیلمنامه و معرفی شخصیت‌های خیر و شر را می‌توان در شیوه کار آنان دید. عوامل خارجی و جاسوسان از یک‌سو چه از حیث ظاهر و رفتار بیرونی و چه از لحاظ عملکرد به شکل افرادی مرموز، باهوش و مخوف ترسیم شده و از سوی دیگر اشتباهات بچه‌گانه‌ای را مرتکب می‌شوند که از یک خلاف‌کار خرده‌پا هم بعید است.

سازندگان «گاندو» تلاش کردند که عناصر هیجان، معما و حادثه را به‌طور هم‌زمان در سریال تعبیه کنند

مایکل هاشمیان (با بازی خوب پیام دهکردی) به‌نوعی شخصیت جیسون رضاییان جاسوس ایرانی آمریکایی را در این سریال نمایندگی می‌کند، برای پنجره‌های آپارتمان محل سکونت خود در تهران حسگر حرارتی گذاشته تا از نزدیک شدن هر شی‌ء شناسایی پرنده به منزلش جلوگیری کند. این به معنای بالاترین سطح امنیتی برای محل استقرار یک عامل نفوذی است اما از سوی دیگر در حرکتی کاملاً آماتور پرده‌های خانه همیشه به‌طور کامل باز است و خودش نیز معمولاً جلوی پنجره در حال صحبت با تلفن یا مهمانانش است. ضمن اینکه تقریباً هیچ توجهی به ساختمان‌های اطراف در شعاع دور و نزدیک ندارد. در نتیجه مأموران امنیتی هم به‌راحتی او را رصد می‌کنند.

در سکانسی دیگر، دو متهم (با بازی فرهاد قائمیان و خسرو شهراز) که به جرم جاسوسی دستگیر شده و در حال بازجویی هستند، مدعی می‌شوند که همدیگر را نمی‌شناسند. حتی یکی از آنان طوری وانمود می‌کند که توانایی فارسی صحبت کردن را هم ندارد.

در یک سناریوی ساختگی از سوی مأموران امنیتی، قرار می‌شود تا این دو متهم با چشم‌بند در یک خودرو از بازداشتگاهی به بازداشتگاه دیگر بروند تا در فرصتی که برایشان پیش می‌آید با هم صحبت کنند. با حرکت اتومبیل، مأموری که در اتاقک عقب خودرو نشسته است به بهانه‌ای این دو را باهم تنها می‌گذارد. یکی از جاسوسان درحالی‌که از آنچه در اطرافش می‌گذرد خبر ندارد، به‌صرف اینکه مأموری در کابین ماشین نیست به‌راحتی با جاسوس دیگر صحبت می‌کند، درحالی‌که مأموران در مرکز کنترل مشغول شنود و ضبط صحبت‌های آنان هستند. چنین اشتباهات بچه‌گانه‌ای در حد و اندازه‌های یک سریال ضدجاسوسی و با شخصیت‌های طراحی‌شده برای این اثر همخوانی ندارد.

سن بسیار کم تعدادی از مأموران امنیتی در پرونده‌ای حساس و در سطح کلان نیز مورد انتقاد بسیاری از بینندگان و رسانه‌ها قرار داشت. ضمن اینکه برخی دیالوگ‌های شعاری و تخت هم که معمولاً از سوی یکی از مأموران به نام محمد (وحید رهبانی) بیان می‌شد، از جذابیت و باورپذیری شخصیت‌ها می‌کاست.

درمجموع اگر موج‌ساز بودن و به واکنش کشاندن را در کنار داشتن مخاطب معیارهای موفقیت یک سریال بدانیم، گاندو در رسیدن به اهداف خود کامیاب بوده است، اما حفره‌های فراوانی را که در گره‌افکنی‌های داستان وجود دارد، در کنار فیلمنامه‌ای که در برخی قسمت‌ها به‌شدت دم‌دستی می‌شود، نیز می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین ایرادات این سریال در نظر گرفت. ایراداتی که با توجه به عزم جدی تلویزیون برای ساخت فصل دوم آن لازم است مدنظر نویسنده و کارگردان این مجموعه قرار بگیرد.

انتهای پیام/4072/4104/پ