آگاهی از نظریه‌های علوم انسانی پیش‌شرط نظریه‌پردازی اسلامی است

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه و کرسی‌های آزاداندیشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه صبح امروز در اختتامیه نخستین دوره مناظرات علوم انسانی اسلامی که در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد، گفت: برای تأسیس و نظریه‌پردازی در علوم انسانی و اسلامی چندگام نیاز است که گام اول آگاهی از آخرین نظریه‌های علم انسانی دنیا است که این آگاهی پیش‌شرط نظریه‌پردازی اسلامی است.

وی افزود: موافق نیستم که تنها با مطالعه منابع علوم اسلامی دوره‌های گذشته می‌توان نظریه‌پردازی کرد.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: رویکرد دانشگاه امام صادق(ع) و مؤسسه امام خمینی(ره) در مطالعه نظریات علوم انسانی غربی و نقد این نظریات خوب است.

خسروپناه عنوان کرد: گام بعدی تأسیس علوم انسانی اسلامی، نقد نظریات موجود است. با نقد نظریات موجود می‌توان ضمن کشف نقاط ضعف یا قوت نظریات، نظریات جدیدی نیز ارائه کرد. گام بعدی تهذیب نظریات است، همانند نظام تقنینی ایران که به شیوه تذهیبی کار می‌کنند، می‌توان در نقد نظریات نیز از این شیوه استفاده کرد، به این صورت که هر بخشی از یک نظریه که مورد قبول بود، پذیرش شده و بخش‌هایی که انتقاد جدی به آن وارد است، رد شود. این حرکت ارزنده است اما کافی نیست.

وی ادامه داد: گام چهارم تأسیس علوم انسانی اسلامی استکشاف مبانی نظری است. برای شناخت بهتر نظریه‌ها و نظریه‌پردازی باید مبنای علمی، عقلی و نقلی نظریه‌ها را شناخت. در گام پنجم نیز باید مبانی اسلامی جایگزین مبانی غربی نظریات علوم انسانی شود. در گام ششم، روش نظریه باید کشف شود. در دانشگاه‌های ما روش‌شناسی تحقیق و نظریات آموزش داده نمی‌شود بلکه بیشتر تکنیک تحقیق و نظریه‌پردازی آموزش داده می‌شود.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد:‌ با کشف روش‌های نظریه‌های علوم انسانی غربی می‌توان مبانی روش‌های نظریه‌ها را مقایسه کرد که در نهایت در گام بعدی روش‌های به‌کار گرفته شده را می‌توان نقد کرد و روش‌های دیگری را جایگزن کرد. در گام بعدی با جایگزینی مبانی علوم انسانی اسلامی به نظریه‌های موجود می‌توان نتایج حاصل از این تغییرات را مطالعه و مقایسه کرد.

خسروپناه در ادامه سخنان خود با اشاره به نکات راهبردی تدوین علوم انسانی اسلامی اذعان کرد: تا زمانی که تولید نظریه‌های علوم انسانی انجام نشود، تولید علوم انسانی اسلامی امکان‌پذیر نخواهد بود و نباید توجه داشته باشیم در دوره‌ای کوتاه به تولید علوم انسانی اسلامی دست پیدا کنیم.

وی خاطرنشان کرد: همان‌گونه که نظریات مدرن در موضوع، واحد نیستند، نباید انتظار داشت که نظریات اسلامی واحد باشند. هر چند تمام علوم مدرن در غرب از سه مکتب کمونیسم، سکولاریسم و سابجکتریسم نشأت می‌گیرد اما نظریه‌های مختلفی وجود دارد.

خسروپناه افزود: اسلام و منابع اسلام واحد است اما اجتهاد متفاوتی وجود دارد و همین اجتهاد در فقه شیعه سبب شده است این فقه پویا باشد.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: هر نظریه‌ای که امکان اجرایی و کارآمدی بیشتری داشته باشد، حاکمیت باید آن را اجرا کند. اینکه توقع داشته باشیم بعد از 40 سال از انقلاب در حوزه علوم انسانی اسلامی بتوانیم تولید علم داشته باشیم و یک نظریه را انتخاب کرده و اجرا کنیم، منطقی نیست و با مطالعه سیر علوم مدرن غربی نیز خواهیم دید که تدوین و تکمیل علوم مدرن غربی چندین سده طول کشیده است.

وی خطاب به دانشجویان مطرح کرد: مسئولان دانشگاه‌ها و دانشجویان باید اقدام به شناسایی و عرضه نظریه‌های علوم انسانی و اجتماعی اسلامی کنند. علوم اجتماعی اسلامی ناظر بر چند ساحت از انسان است. یک، انسان مطلوب و دیگری انسان محقق. در چند سال گذشته بیشتر به انسان انتزاعی یا انسان مطلوب پرداخته‌ایم و کمتر در مورد واقعیت و انسان محقق نظریه‌پردازی شده است که این ضعف را باید دانشگاهیان جبران کنند.

خسروپناه افزود: همچنین باید تعریف ساختارها و اصلاح‌ها توجه بیشتری کنیم. باید ساختارهای درون نظام تعریف شده و متناسب با نیازهای جامعه طراحی شود.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی اعلام کرد: پروژه علوم انسانی اسلامی با مدیریت جهادی افراد ممکن خواهد بود. بدون تلاش شبانه‌روزی نمی‌توان تولید علم کرد. هر یک از مکتب‌های فعلی جهان را بررسی کنیم، خواهیم دید که دانشمندان آن مکتب به صورت مستمر و شدید بر روی موضوعات علمی کار کرده‌آند. پس نمی‌توان انتظار داشت بدون تلاش به موفقیت دست یافت.

انتهای پیام/4107/4115/