نیمی از بار تحصیلات تکمیلی کشور، روی دوش دانشگاه آزاد اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دهه 70 و 80 برای نسل جوان، دهه تب و تاب کنکور بود. امروز اکثر کنکوری‌های آن زمان فارغ‌التحصیل شده‌اند، اما هم‌چنان در تب و تاب کنکورند، اما کنکور کارشناسی ارشد و دکتری.

گویی مشکلات ادامه تحصیل در سیستم آموزش عالی با این نسل بزرگ می‌شود، ظرفیت کم دانشگاه‌ها برای پذیرش در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و درخواست یک میلیونی برای این دوره‌ها ضرورت توسعه تحصیلات تکمیلی را آشکار می‌کند و دانشگاهی که در دهه 60 و 70، بار زیادی از دانشگاه رفتن جوانان کشور را به دوش کشید، اکنون در دهه 90، 56 درصد از بار تحصیلات تکمیلی نخبگان جوان را بر دوش دارد.

ضرورت‌های توسعه تحصیلات تکمیلی

چهار سال پیش، سند برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی، توسعه تحصیلات تکمیلی را به عنوان قانون به سیستم آموزش عالی و دانشگاه‌ها ابلاغ کرد، از آن زمان تاکنون بسیاری از دانشگاه‌ها درصدد آن برآمدند تا در این مسیر رشته‌های جدید راه‌اندازی کنند و مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری را گسترش دهند.

رهبر معظم انقلاب هم در سند علم و فناوری، توسعه تحصیلات تکمیلی را مهم‌ترین علت رشد شتاب علمی کشور خواندند و به دانشگاه‌ها توصیه کردند با جذب هیئت علمی شایسته و تجهیز آزمایشگاه‌ها مقاطع تحصیلات تکمیلی را توسعه دهند.

اما مهاجرت جوانان به بهانه ادامه تحصیل، یکی از شایع‌ترین اتفاق‌هایی است که جامعه امروز ایران با آن مواجه است. شرایط اقتصادی، ظرفیت کم در مقاطع تحصیلات تکمیلی، بیکاری و ناامیدی از دلایلی است که نسل جوان ایران را مجبور به مهاجرت می‌کند. مشکلی که شاید با توسعه تحصیلات تکمیلی رفع شود.

برای توسعه تحصیلات تکمیلی چه چیزهایی لازم است؟

اولین چیزی که دانشگاه‌ها را در توسعه تحصیلات تکمیلی با مشکل مواجه می‌کند، هیئت علمی است دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به استادان مجرب نیاز دارند.

گذشته از کادر علمی استاندارد، برای راه‌اندازی رشته‌های جدید کارشناسی ارشد و دکتری و هم‌چنین افزایش ظرفیت در این رشته‌ها تجهیزات علمی لازم است، یعنی دانشگاه‌ها علاوه بر هیئت علمی باید شرایط پژوهش را هم برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی فراهم کنند.

وزارت علوم دولت روحانی برای این مشکلات، راه‌ حل‌های زیادی ارائه کرده است، کاهش بروکراسی جذب هیئت علمی برای دانشگاه‌ها و کمک به دانشگاه‌های دولتی در جهت تجهیز و ارتقای آزمایشگاه‌ها اقداماتی است که این وزارت‌خانه در دوسال گذشته انجام داده است.

مدیریت جدید دانشگاه آزاد اسلامی هم با توجه به اینکه بار 56 درصدی تحصیلات تکمیلی را برعهده دارد، درصدد یکپارچه سازی آزمایشگاه‌ها، تجهیز کارگاه‌ها، جذب هیئت علمی و ارتقای استادان این دانشگاه برآمده است.

ظرفیت‌سازی از صندلی‌های خالی

موضوع مهاجرت جوانان درحالی گریبان‌گیر دولت شده، که دانشگاه آزاد اسلامی در دو سال گذشته تلاش‌های زیادی برای گسترش مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری انجام داده است.

مدیریت جدید این دانشگاه، توسعه تحصیلات تکمیلی را یکی از راه‌های جلوگیری از خروج جوانان می‌داند.

میرزاده، دو سال است که در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به کار شده، او تحصیلات تکمیلی را راه‌کاری برای مبارزه با ناهنجاری‌های اجتماعی می‌داند و معتقد است، بسترسازی دراین زمینه موجب می‌شود؛ پتانسیل نیروی جوان از کشور خارج نشود.

او مهم‌ترین علل توسعه تحصیلات تکمیلی در دانشگاه آزاد اسلامی را استفاده از ظرفیت جوان کشور در تولید علم، جلوگیری از خروج جوانان، پاسخگویی به نیاز جامعه و جلوگیری از خارج شدن سرمایه کشور خوانده است.

دانشگاه آزاد اسلامی با اجرای طرح «ساها» آزمایشگاه‌های خود را به هم متصل کرده وطرح‌های پژوهشی را در الویت برنامه‌ریزی‌هایش قرار داده است تا امکانات تحصیل در دوره‌های ارشد و دکتری فراهم شود.

مدیریت این دانشگاه با تاکید براستانداردهای وزارت علوم و اجرای برنامه‌های فرهنگی و علمی توانسته سطح کیفیت آموزشی را در تحصیلات تکمیلی بالا ببرد.

اجرای این برنامه‌ها سبب شده صندلی‌های خالی این دانشگاه با دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی پر شود.

جذب و اصلاح هرم هیئت علمی دانشگاه آزاد برای توسعه تحصیلات تکمیلی

یکی از عوامل افزایش کیفیت آموزشی در دوره‌های ارشد و دکتری استفاده از استادان متخصص با رتبه علمی بالا است. جذب هیئت علمی و ارتقای رتبه علمی استادان از برنامه‌هایی است که دانشگاه آزاد در دوسال اخیر دنبال می‌کند.

این دانشگاه برای بالا بردن کیفیت آموزش و هم‌چنین توسعه تحصیلات تکمیلی از آبان ماه 92 تاکنون بیش از 2000 نفر عضو هیئت علمی جذب کرده است.

به گفته معاون امور آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد، اصلاح هرم جذب هیئت علمی و اخذ مجوز برای رشته‌های تحصیلات تکمیلی مهم‌ترین برنامه معاونت آموزشی است.

دانشگاه آزاد اسلامی با اصلاح هرم جذب هیئت علمی، به میزان بسیار زیادی بوروکراسی را در این مسئله کاهش داده تا روند جذب با سرعت بیشتری انجام شود.

از سوی دیگر، دانشگاه با تشویق اعضای هیئت علمی خود تلاش می‌کند، رتبه علمی استادانش را بالا ببرد.اخبار هیئت ممیزه این دانشگاه نشان می‌دهد؛ هر دو هفته یکبار نزدیک به 10 پرونده عضو هیئت علمی برای ارتقا تصویب می‌شود.

هم‌چنین طبق گفته‌های رئیس هماهنگی دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران، استقبال بی نظیری از فراخوان‌های جذب هیئت علمی این دانشگاه صورت گرفته، و دانشگاه قصد دارد تا پایان سال 94 پنج هزار نفر را در 32 گروه جذب کند. این در حالی است که رییس دانشگاه آزاد اسلامی بارها تاکید کرده این دانشگاه تا پایان سال 1396 در مجموع 20 هزار عضو هیات علمی جدید به مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی افزوده می‌شوند.

دانشگاه آزاد اسلامی با تغییر مدیریت در دوسال گذشته، دستخوش تحولات زیادی بوده است، توجه به وضعیت علمی استادان و دقت در روند و گزینش افراد برای جذب در هیئت علمی، از تغییر در زیرساخت‌های این دانشگاه خبرمی‌دهد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر عدالت آموزشی، توسعه تحصیلات تکمیلی با کیفیت بالا را یک وظیفه قانونی برای دانشگاه خوانده است و رشد علم و فناوری را در گرو این موضوع می‌داند.

توسعه تحصیلات تکمیلی در دانشگاه آزاد اسلامی علیه جوسازی رسانه‌ای

آنچه موجب جوسازی در توسعه تحصیلات تکمیلی علیه دانشگاه آزاد اسلامی شد، رشته‌هایی بود که منتقدان ادعا می‌کردند بدون مجوز دراین دانشگاه تدریس می‌شود. این رویکرد تلاش می‌کرد تا افکار عمومی دانشجویان را در تقابل با دانشگاه آزاد اسلامی قرار دهد.

این موضوع یکی از مشکلاتی بود که مدیریت جدید دانشگاه در آغاز کار خود با آن مواجه شد، اما با برنامه‌های کوتاه مدت و تعامل با وزارت علوم، هم‌چنین ادغام واحدهای علوم و تحقیقات در واحدهای مرکز استان و جذب هیئت علمی برای رشته‌های «دارای نقص» بحران سازی «دلواپسان» را به بن بست رساند.

لازم به ذکر است که نه تنها جامعه علمی بلکه بیش از 200 نفر از نمایندگان مجلس از برنامه‌های توسعه تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی حمایت می‌کنند. به طوری که رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با حمایت از برنامه‌های توسعه تکمیلی دانشگاه آزاد، عنوان کرده: «این دانشگاه با وجود دارا بودن اعضاء هیئت علمی و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی مناسب نتوانسته بود تحصیلات تکمیلی را آن‌طور که در خور و شایسته دانشگاه است، توسعه دهد. لکن این اتفاق در زمان مدیریت دکتر میرزاده عملیاتی شده و این اتفاق مهم و ماندگار از تحمیل بسیاری از هزینه‌های مادی و معنوی بر جوانان این مرز و بوم و خانواده‌های آنان جلوگیری کرد.»

امروز دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین نقش در توسعه تحصیلات تکمیلی را در بین دانشگاه‌های کشور دارد. این دانشگاه با جذب هیئت علمی، ارتقای رتبه علمی استادان، تجیهز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها و انجام طرح‌های پژوهشی تلاش می‌کند با توسعه تحصیلات تکمیلی از خروج جوانان و سرمایه از کشور جلوگیری کند.

دانشگاه آزاد اسلامی براساس عدالت آموزشی سعی دارد، طبق سند چشم انداز 1404 جمهوری اسلامی رشد شتاب علمی کشور را بالا ببرد، و فارغ از نگاه‌های سیاسی اهداف خود را محقق سازد.